Có bao nhiêu vệ tinh đang bay trên đầu chúng ta?

Ông Nicholas Johnson cựu chuyên gia đầu ngành về vấn đề mảnh vụn trên quỹ đạo (orbital debris) của NASA nói về các vệ tinh nhân tạo đang bay trên quỹ đạo Trái Đất.

1. Có bao nhiêu vệ tinh?

Hiện nay có khoảng 1100 vệ tinh nhân tạo đang làm việc trên quỹ đạo Trái Đất, gồm vệ tinh của các chính phủ cũng như của các công ty tư nhân. Ngoài ra còn khoảng 2600 vệ tinh không làm việc nữa nhưng vẫn đang bay trên đầu chúng ta. Vệ tinh đầu tiên trên thế giới là Sputnik 1, do Liên Xô cũ phóng năm 1957. Vệ tinh “cao tuổi” nhất hiện còn bay trên quỹ đạo Trái Đất được phóng lên năm 1958, nhưng nó không còn làm việc nữa.

2. Kích thước của các vệ tinh

Các vệ tinh có kích cỡ khác nhau. Tiểu ban Thông tin Liên bang Mỹ (Federal Communications Commission) nói vệ tinh thông tin có thể to bằng chiếc ô tô bus loại nhỏ, nặng tới 6 tấn. Phần lớn vệ tinh nặng vài tấn hoặc nhẹ hơn. Một số vệ tinh hoạt động thời gian ngắn chỉ có kích thước hơn 10 cm và nặng 0,91 kg (4 inch cubes, 2 pounds).

Tùy thuộc vào tác dụng mà mỗi vệ tinh có một vị trí khác nhau.

3. Công dụng của các vệ tinh

Các vệ tinh có những công dụng khác nhau. Vệ tinh GPS (Hệ thống Định vị toàn cầu) giúp dẫn đường. Một số vệ tinh chuyển tiếp tín hiệu điện thoại hoặc truyền hình. Một số dùng để dự báo thời tiết, phục vụ quốc phòng, nghiên cứu khoa học và nông nghiệp, thí dụ theo dõi mùa màng và vùng bị hạn hán. Liên đoàn Những nhà khoa học quan tâm các vấn đề toàn cầu UCS (Union of Concerned Scientists — một tổ chức tư nhân) nói 60% số vệ tinh dùng vào thông tin liên lạc.

4. Vị trí của các vệ tinh

Điều này tùy thuộc vào tác dụng của vệ tinh. Vệ tinh thông tin đứng ở vị trí cố định tại độ cao khoảng 35.400km (22.000 dặm) trên bầu trời đường xích đạo để chuyển tiếp tín hiệu. Vệ tinh GPS cách mặt đất ít nhất 20 nghìn km (12.400 dặm), ở độ cao ấy nó đủ sức phủ được một vùng rộng lớn trên Trái Đất. Để so sánh, ta biết Trạm Không gian quốc tế ISS cách mặt đất có khoảng 400km (260 dặm). Rất ít vệ tinh bay ở độ cao thấp hơn ISS. Một số vệ tinh ở vị trí cố định, nhưng một số vệ tinh bay qua hai cực Trái Đất, hoặc tùy nhu cầu mà bay từ chỗ này tới chỗ khác.

5. Tác dụng của các vệ tinh

Một vệ tinh thông tin của Anh đã bắt được tín hiệu của chuyến bay MH370 mất tích bí ẩn, việc phân tích tín hiệu đã giúp chính quyền đi tới kết luận máy bay bị rơi ở một vùng hẻo lánh phía Nam Ấn Độ dương. Tuần này chính phủ Thái lan nói một vệ tinh của họ phát hiện thấy 300 đối tượng có thể là mảnh vỡ từ máy bay rơi. Một số vệ tinh đã được di chuyển đến vị trí có thể quan sát các mảnh vỡ đó.

6. Các vệ tinh của ai?

Của các chính phủ và công ty tư nhân. Theo UCS, hơn 50 quốc gia có vệ tinh hoặc có chung vệ tinh với quốc gia khác. Mỹ hiện có 502 vệ tinh, Nga có 118, Trung Quốc có 116. Thái Lan có 4 vệ tinh và chung một vệ tinh với nước khác.

7. Nếu các vệ tinh ngừng làm việc thì sao?

Các vệ tinh đã nghỉ hưu có thể va chạm với vệ tinh đang hoạt động, vì thế đã có các quy định và kiến nghị tránh làm tăng rác vũ trụ. Thí dụ kiến nghị những vệ tinh bay thấp dưới một độ cao nào đó nên được đưa vào một quỹ đạo bảo đảm trong vòng 25 năm chúng sẽ rơi xuống Trái Đất và bị thiêu hủy. Với các vệ tinh bay ở độ cao lớn hơn thì kiến nghị đẩy chúng lên quỹ đạo cao nữa để nhường đường cho các vệ tinh khác.