Henry Ford người cha của nền kỹ nghệ xe hơi

Henry Ford & Thomas Edison

Vào khoảng năm 1896, Henry Ford tới dự một phiên họp với các nhân viên của Công Ty Edison tại New York. Trong bữa tiệc, Henry Ford được Alex Dow, giám đốc trung tâm điện lực Detroit, dẫn tới gặp nhà đại bác học Thomas Edison và được giới thiệu là người vừa chế tạo xong một chiếc xe hơi chạy bằng dầu lửa. Công trình sáng tạo này của Ford đã khiến Edison chú ý. Nhà bác học liền bảo Ford phác họa chiếc xe. Henry Ford liền dùng tờ thực đơn, lật mặt sau và vẽ nguệch ngoạc những hình vẽ. Khi biết rõ các thành phần của chiếc xe có động cơ, Edison đã phải kêu lên: "Anh đi đúng đường đấy, một chiếc xe tự động chở lấy nhiên liệu, một phương thức hay, hãy tiếp tục đi!".

Khi tan tiệc, Henry Ford cảm thấy quá phấn khởi. Nhờ lời khuyến khích thích đáng của nhà đại bác học Edison, Henry Ford đã theo đuổi ráo riết việc cải tiến các máy móc của xe hơi để rồi 7 năm sau, thành lập nên Công Ty Ford Motor.

Henry Ford không phải là người đầu tiên phát minh ra xe hơi nhưng ông là người đầu tiên tìm ra được phương pháp sản xuất hàng loạt (mass-production system) và một cách đáp ứng thị trường tiêu thụ sản phẩm. Vào thời bấy giờ, người ta coi xe hơi là một thứ xa xỉ và các nhà sản xuất xe hơi chỉ nghĩ cách chế tạo thứ "đồ chơi" đắt tiền đó cho những kẻ giàu có. Henry Ford lại có ý nghĩ khác hẳn. Ông quan tâm tới số đông quần chúng nên đã nhận định rằng chiếc xe hơi phải có máy móc đơn giản và bền bỉ, nhẹ nhàng và dễ tháo ráp, với giá bán chiếc xe thích hợp với túi tiền của giới tiêu thụ trung lưu. Những nguyên tắc này đã được Henry Ford áp dụng cho loại xe hơi "kiểu T" lừng danh.

Henry Ford đã cho thiết lập các dãy lắp xe khiến cho thời gian cần thiết để ráp một chiếc xe được giảm từ 14 giờ xuống còn 93 phút. Tại nhiều nơi trên nước Mỹ, Henry Ford đã cho thiết lập các cơ xưởng sản xuất và từ năm 1917 tới năm 1927, gần một nửa tổng số xe hơi chế tạo tại Hoa Kỳ mang nhãn hiệu Ford. Riêng với loại xe hơi "kiểu T", nhịp độ sản xuất là 10 chiếc trong 16 phút và trong 19 năm liền, 15 triệu chiếc xe đã được chế tạo. Ngoài ra, giá tiền mua xe hơi cũng được giảm đi rất nhiều, từ 850 mỹ kim vào năm 1908 xuống 550 mỹ kim năm 1913, 440 mỹ kim năm 1915 và 290 mỹ kim vào năm 1924.

Trong tất cả các công cuộc kinh doanh kỹ nghệ tại Hoa Kỳ, xe hơi "kiểu T" đã là một thành công lớn lao và tốt đẹp nhất. James Couzens, viên giám đốc thương mại đầu tiên của Công Ty Ford Motor muốn nhượng cổ phần của mình cho người chị là bà Rosetta Hauss với giá 200 mỹ kim. Bà Rosetta cũng không ưa gì những cổ phần đó nhưng rồi cũng bằng lòng bỏ ra 100 mỹ kim để mua lại, có ngờ đâu rằng 10 năm sau, tiền lời của cổ phần là 95,000 mỹ kim và vào năm 1919, khi Ford muốn mua lại các cổ phần nhỏ, bà Rosetta đã bán lại với giá 260,000 mỹ kim mà trước kia nó chỉ đáng giá 100 mỹ kim. Còn nhiều người khác, chẳng hạn như hai luật sư Horace Rackham và John Anderson, khi trước đã bỏ ra 10,000 mỹ kim, sau đã thu về được 25 triệu! Chính Alex Dow cũng phải hối tiếc là đã từ chối cổ phần của Công Ty Ford Motor vì không ai ngờ tới sự huyền diệu của Kỹ Thuật.

Thời kỳ thanh niên của Henry Ford.

Henry Ford hồi còn nhỏ

Henry Ford ra đời vào năm 1863 tại thị xã Dearborn, thuộc tiểu bang Michigan, có cha là một nông dân gốc Ái Nhĩ Lan và mẹ gốc xứ Hòa Lan. Henry Ford là một người vừa can đảm, vừa ngông cuồng, một nhân vật kỹ nghệ lừng danh vừa cương quyết, vừa có tính tình hay thay đổi kỳ cục, đã bị ý tưởng về xe hơi ám ảnh khi còn là một cậu bé ngồi bên cạnh cha trên một chiếc xe ngựa chở đầy cỏ khô, chạy trên đường lộ của Dearborn, Michigan. Cậu bé Henry 13 tuổi này đã hết sức ngạc nhiên khi trông thấy một chiếc xe hơi chạy ngược chiều mà không cần tới lừa ngựa kéo. Phản ứng đầu tiên của cậu là nhẩy xuống đất, chạy lại quan sát kỹ lưỡng gầm xe rồi hỏi chuyện bác tài xế.

Từ ngày hôm đó, Henry không còn muốn nghe ai nói gì về canh nông nữa. Cậu xin cha cho đi học nghề thợ máy. Henry đã sửa chữa rất nhiều máy cầy, máy gặt rồi tìm cách khai thác một xưởng cưa nhỏ.

Năm 1891, Henry Ford nhận làm nhân viên cơ khí tại Trung Tâm Điện Lực Detroit của Công Ty Edison Illuminating. Ông đã cắt nghĩa cho vợ hiểu rằng sở dĩ ông bằng lòng với số lương ít ỏi của Công Ty Edison vì nhờ vậy, ông có thể tìm hiểu về điện học là thứ rất cần thiết cho chiếc xe hơi mà ông đã bỏ ra nhiều năm trường nghiên cứu. Sự việc ông chồng nhận lãnh một nghề nghiệp mới khiến cho bà Clara phải rời khỏi ngôi nhà vừa mới xây cất tại Dearborn, phải vất vả di chuyển nhà cửa nhưng những điều này không làm cho bà Clara phàn nàn. Bà đã được chồng cắt nghĩa nhiều lần về một thứ xe không dùng ngựa kéo và bà cũng tin tưởng vào sự thành công sẽ tới. Còn về Henry Ford, ông quá ham mê về động cơ nổ nên thường quên cả ngày lãnh lương tại Công Ty Edison.

Vào thập niên 1880, các nhà cơ khí bắt đầu áp dụng loại động cơ nhỏ vào một thứ xe chở người. Ngày 29-1-1886, Karl Benz đã nhận văn bằng sáng chế về một loại xe dùng nhiên liệu thô rồi năm sau, đã biểu diễn loại xe này trên đường phố thuộc tỉnh Mannhelm, nước Đức. Tại Hoa Kỳ có Charles và Frank Durya chế tạo xong vào năm 1893 tại Springfield, Massachusetts, chiếc xe hơi dùng khí đốt đầu tiên. Trong khi đó, vào đêm Giáng Sinh 1893 khi cậu con trai Edsel của ông mới được 7 tuổi thì Henry Ford cũng hoàn thành một chiếc máy nổ một xi-lanh. Henry đã đặt máy trong bếp và bà Clara đã giúp chồng trong việc cho nổ máy, điều chỉnh máy… Ít lâu sau, Ford chế tạo tiếp một động cơ 2 xi-lanh. Căn nhà kho để chứa than trở thành cơ xưởng của ông. Ngày 4 tháng 6 năm 1896, Henry Ford làm xong chiếc xe hơi đầu tiên và liền cho chạy thử trên đại lộ Grand River và khi đến đường Washington, xe mới bị tắt máy.

Vào thời bấy giờ, các nhà sản xuất xe hơi thường quảng cáo xe trong các cuộc chạy đua vì thế muốn cho dân chúng chú ý đến mình, Henry Ford chế tạo chiếc xe đua 26 mã lực vào năm 1901 để tranh tài với chiếc xe của Alexander Winton, nhà sản xuất xe hơi hàng đầu thuộc tiểu bang Ohio. Trên quãng đường dài 10 dậm trong cuộc đua xe tổ chức tại Gross Point, Michigan, chiếc xe hơi của Henry Ford đã thắng giải. Sau lần thành công này, Henry Ford và nhóm 12 người đầu tư liền bắt tay vào việc thành lập Công Ty Ford Motor. Số vốn bỏ ra là 100,000 mỹ kim với khoảng 28,000 mỹ kim tiền mặt. Năm 1903, xưởng xe hơi Ford đã có 125 người thợ, làm ra được 1,700 xe hơi thuộc 3 kiểu mẫu với giá bán là 850 mỹ kim. Đối với thời đó, xe hơi Ford nặng gần 600 kilô nhưng lại là loại nhẹ nhàng nhất và giá rẻ nhất nên dễ bán ra. Nhờ phát đạt, chỉ trong 4 năm trường số vốn của Công Ty Ford tăng lên được 1,000 phần trăm.

 

Tại Công Ty Ford Motor, Henry Ford đã sở hữu phần lớn các cổ phần. Người ngoài có phần hùn lớn thứ hai là James Couzens, trước kia là thư ký của Alexander Malcomson và nay là Tổng giám đốc (General Manager) của Công Ty rồi sau lên chức Phó Chủ Tịch kiêm Thủ Quỹ, là người đứng thứ hai điều khiển công ty trong các năm sản xuất xe hơi "kiểu T".

Khi điều khiển công ty xe hơi Ford, Henry Ford rất quan tâm tới giá thành của chiếc xe và không muốn làm ra các kiểu xe đắt giá. Ông đã dùng ảnh hưởng của mình để giảm bớt số lượng xe sản xuất vào năm 1906 nhờ đó Công Ty Ford đã được cứu vãn khi tình hình kinh tế suy sụp vào năm 1907. Henry Ford còn quyết định làm ra một kiểu xe hơi mới, chắc chắn và rẻ tiền.

Vào mùa đông năm 1906, Henry Ford đã ngăn riêng một phần cơ xưởng 12 x 15 feet trong nhà máy trên đại lộ Piquette thuộc thành phố Detroit để nghiên cứu về xe hơi kiểu T. Ông đã bỏ ra hai năm trường khảo sát các vật liệu và cách chế tạo loại xe hơi mới. Trong cuộc đua xe tổ chức tại Florida, Henry Ford đã xem xét một xe hơi bị hư hỏng và được chế tạo tại Pháp và nhận thấy rằng nhiều thành phần của chiếc xe này được làm bằng một thứ thép khác thường. Nhóm kỹ sư của xưởng xe Ford biết chắc rằng loại thép mà người Pháp đã dùng là một hợp chất có Vanadium, vừa nhẹ hơn, vừa chịu đựng được sức căng tới 170,000 lbs trong khi loại thép của Hoa Kỳ chỉ chịu tối đa 60,000 lbs. Ông Ford liền mời một nhà luyện kim chế tạo ra loại thép có Vanadium để dùng cho loại xe hơi kiểu T. Kết quả là trên thế giới vào thời kỳ đó, hợp chất thép có Vanadium chỉ được dùng cho xe hơi loại đắt tiền của Pháp và xe hơi Ford kiểu T. Đây là thứ xe hơi có thể bị hư hỏng mà không thể bị bể gẫy.

Từ ngày 01 tháng 10 năm 1908, với số tiền 850 mỹ kim, khách hàng có thể mua được một chiếc xe hơi kiểu T nhẹ, vào khoảng 1,200 lbs, khá mạnh với máy 4 xi-lanh và 20 mã lực, có 2 số, rất dễ lái và một số đặc tính khác như đơn giản, vững chắc. Sau năm đầu tiên sản xuất, 10 ngàn chiếc xe đã được bán ra và đây là một kỷ lục mới. Năm 1909, nhà doanh nghiệp Robert Guggenheim đã bảo trợ một cuộc đua xe hơi từ New York tới Seattle, và tới đích chỉ có 2 chiếc xe hơi kiểu T, khiến cho ông Guggenheim đã phải nói rằng: "tôi tin rằng ông Ford biết rõ lời giải đáp về loại xe hơi phổ thông".

Vào các năm đầu, xe hơi kiểu T được chế tạo tại xưởng máy trên đại lộ Piquette theo cùng một phương pháp như các loại xe hơi khác. Nhưng nhu cầu về xe Ford đã gia tăng, khiến cho ông Henry Ford phải nghĩ đến việc lập ra một nhà máy mới, với một hệ thống sản xuất mới.

Trong nhiều năm làm Chủ Tịch công ty, ông Henry Ford đã nắm giữ một số lượng lớn tiền mặt nhờ đó ông có thể chủ trương một chính sách mới mà không bị các áp lực khác và vì thế, nhà máy sản xuất xe hơi mới tại Highland Park được vẽ kiểu do kiến trúc sư kỹ nghệ hàng đầu là ông Albert Kahn và được khánh thành vào năm 1910. Đây là một cơ xưởng rộng 62 mẫu (acres), với tầm vóc rộng lớn nhất khiến cho ông John D. Rockefeller, chủ tịch của công ty lọc dầu Standard Oil phải nói rằng cơ xưởng xe hơi Highland Park là một huyền diệu kỹ nghệ của thời đại (the industrial miracle of the age).

Trong các năm đầu, cách lắp ráp xe trong cơ xưởng này được tổ chức từ trên xuống dần, bắt đầu từ tầng thứ tư, các thảm chuyền đưa nhiều bộ phận cho công nhân lắp ráp, xuống tầng lầu ba, sườn của xe hơi được gắn thêm bánh xe, thùng xe và chiếc xe hoàn thành tại tầng dưới chót, xếp hàng trước mặt văn phòng. Trong ba năm đầu, số lượng sản xuất xe đã tăng lên 100 phần trăm, từ 19,000 chiếc vào năm 1910 tới 34,000 chiếc vào năm 1911 rồi đạt tới con số 78,440 chiếc vào năm 1912.

Năm 1909, Henry Ford tuyên bố rằng: "Tôi sẽ làm cho xe hơi có tính dân chủ, mọi người đều có khả năng mua nổi một chiếc và hầu như mỗi người sẽ có một xe hơi vậy". Giá bán khởi đầu của xe hơi kiểu T là 850 mỹ kim, đã hạ xuống còn 575 mỹ kim vào năm 1912 và số tiền này thấp hơn lợi tức trung bình hàng năm của người dân thường tại Hoa Kỳ. Henry Ford đã hy sinh một phần lợi nhuận để làm gia tăng số lượng xe bán ra khiến cho vào năm 1913, số lượng xe hơi Ford tiêu thụ là 248,000 chiếc. Nhờ chính sách kinh tế mới có hệ thống và chiến thuật, lợi tức của Công Ty Ford tăng từ 3 triệu mỹ kim vào năm 1909 lên tới 25 triệu mỹ kim vào năm 1914. Năm 1908, xe hơi Ford chỉ chiếm 9.4 phần trăm thị trường, nhưng đã vượt lên 48 phần trăm vào năm 1914. Xe hơi kiểu T của Công Ty Ford đã chế ngự thị trường xe hơi trên Thế Giới.

-----------------------------------------------
Đón đọc: "Henry Ford, người bạn của công nhân"