Phát hiện về họ hàng mới của loài người mang tên Homo naledi (H. naledi) trong một hang sâu ở Nam Phi làm dấy lên nhiều câu hỏi xung quanh sự tồn tại của họ.
Những câu hỏi về họ hàng mới của loài người
Điều gì khiến loài H. naledi có đặc điểm cơ thể khác biệt?
Chân dung mô phỏng người Homo naledi do họa sĩ John Gurche phục dựng từ ảnh quét các bộ xương. (Ảnh: Mark Thiessen/National Geographic).
Trước đây, phần lớn các nhà nhân chủng học tin rằng kích thước não bộ và khả năng sử dụng công cụ gắn liền với sự thu nhỏ của răng, chế độ dinh dưỡng tốt hơn, cơ thể lớn hơn và chân dài hơn. Theo quan điểm này, những biến đổi ở cơ thể người nguyên thủy là kết quả từ việc thay đổi hành vi, gây ảnh hưởng đến chế độ ăn và bộ não, H.naledi là trường hợp ngoại lệ. Loài này có răng và tay nhỏ phù hợp để chế tạo công cụ nhưng cũng sở hữu bộ não nhỏ. Ngoài ra, H. naledi còn có đôi chân dài và bàn chân giống con người nhưng vai và các ngón tay có thể giúp leo trèo hiệu quả.
Hình dáng cơ thể phác họa từ các mảnh xương của H. naledi (phải) đặt bên cạnh các loài khác như H. erectus (giữa) và australopithecines (trái). (Ảnh: National Geographic).
Loài H. naledi xuất hiện từ bao giờ?
Nếu H. naledi có niên đại hơn hai triệu năm, loài mới sẽ cho thấy diện mạo sớm nhất của chi Người. Nếu họ xuất hiện cách đây gần một triệu năm, có thể suy ra vài nhóm người nguyên thủy khác nhau sinh sống đồng thời ở phía nam châu Phi, bao gồm người não nhỏ H. naledi.
Các nhà nghiên cứu khám phá hốc sâu trong hang đá vôi Rising Star, nơi lưu giữ hơn 1.500 hóa thạch của loài mới. (Ảnh: National Geographic).
Tại sao người H. naledi vào được hốc Dinaledi trong hang đá vôi Rising Star?
Đây là một câu hỏi rất khó trả lời. Nghiên cứu địa chất chỉ ra hốc Dinaledi luôn nằm khuất trong bóng tối, và đường tiến xuống đó rất phức tạp, đòi hỏi phải xác định phương hướng giữa địa hình hiểm trở. Điều này cho thấy H. naledi có thể đã mượn ánh sáng của ngọn lửa để dẫn đường trong hang động.
Một bộ xương của người H. naledi đặt giữa hàng trăm mẫu hóa thạch khác lấy từ hang Rising Star. (Ảnh: National Geographic).
Tại sao có nhiều bộ xương người H. naledi trong hốc Dinaledi?
Câu hỏi này có ý nghĩa quan trọng. Nghiên cứu chỉ ra những bộ xương còn nguyên vẹn. Chúng có thể chìm lắng sau thời gian dài và bị đẩy vào hốc chứa nhưng cách chúng ta tiến xuống ngày nay. Nhóm nghiên cứu chưa tìm ra bằng chứng cho thấy các bộ xương là kết quả sau khi người H. naledi ngã xuống hang, bị dã thú tấn công hoặc thảm sát hàng loạt. Nó chỉ ra có thể người H. naledi tiến vào hang với ý định chôn cất xác chết ở hốc tối.