Hình ảnh vệ tinh do thám thời Chiến tranh Lạnh vừa được giải mật đã hé lộ hàng trăm pháo đài La Mã chưa từng được biết đến trước đây, lật lại hiểu biết của các sử gia về đế chế cổ đại này.
Các nhà khảo cổ đã xem xét những bức ảnh được chụp từ trên không vào những năm 1960 và 1970, cho biết chúng hé lộ 396 địa điểm pháo đài La Mã chưa từng được biết đến ở Syria và Iraq, khắp khu vực thảo nguyên Syria (còn gọi là hoang mạc Syria hay Badiya), theo The Guardian.
Phát hiện được công bố ngày 26.10 trên Antiquity, tạp chí quốc tế về chuyên ngành khảo cổ học, buộc giới nghiên cứu phải đánh giá lại cuộc sống ở vùng rìa đế chế La Mã cổ đại.
Một "pháo đài ma" vừa được tìm thấy trong cụm 400 cấu trúc trải rộng trên địa phận Iraq - Syria ngày nay. (Ảnh: ANTIQUITY).
Nhà thám hiểm Dòng Tên người Pháp Antoine Poidebard, người đi tiên phong trong lĩnh vực khảo cổ học trên không ở Trung Đông bằng chiếc máy bay hai tầng cánh của mình, từng thực hiện khảo sát tại khu vực nói trên vào năm 1934. Trong chuyến khảo sát đó, ông đã ghi nhận một dãy 116 pháo đài.
Cho đến nay, các nhà sử học cho rằng những pháo đài này là một phần của tuyến phòng thủ được xây dựng để bảo vệ tỉnh phía đông của đế chế La Mã trước các cuộc xâm lược của người Ả Rập và người Ba Tư, cũng như trước các bộ lạc du mục có ý định bắt giữ và cướp nô lệ.
Song các tác giả của nghiên cứu vừa được công bố cho biết phát hiện mới gợi ý rằng biên giới đế chế La Mã không quá cứng nhắc và là nơi chứng kiến giao thương sôi động, thay vì xung đột triền miên. 396 pháo đài, được phân bổ từ đông sang tây, có thể đóng vai trò hỗ trợ hệ thống thương mại, liên lạc và vận tải quân sự liên khu vực dựa trên các đoàn lữ hành.
"Kể từ những năm 1930, các nhà sử học và khảo cổ học đã tranh luận về mục đích chiến lược hoặc chính trị của hệ thống công sự này. Nhưng rất ít học giả đặt câu hỏi về quan sát cơ bản của Poidebard rằng có một dãy pháo đài xác định biên giới phía đông La Mã", tác giả chính của nghiên cứu, giáo sư Jesse Casana, thuộc Đại học Dartmouth (New Hampshire, Mỹ), cho biết.
Các nhà nghiên cứu cho rằng La Mã cổ đại là một xã hội quân sự, nhưng rõ ràng họ coi trọng thương mại và liên lạc với các khu vực không nằm dưới sự kiểm soát trực tiếp của họ.
Những hình ảnh được nghiên cứu là một phần của chương trình vệ tinh do thám đầu tiên trên thế giới, được triển khai vào thời điểm căng thẳng địa chính trị giữa Mỹ và Liên Xô dâng cao trong những năm tháng Chiến tranh Lạnh. Dựa vào những hình ảnh này, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra những pháo đài vốn đã bị che lấp bởi những công trình hiện đại.
"Việc phân tích cẩn thận những dữ liệu quan trọng này có thể giúp dẫn đến những khám phá trong tương lai ở Trung Đông và xa hơn nữa", giáo sư Casana cho biết.