Có thể bạn chưa biết, một số người nổi mề đay khi tập thể dục đấy!
Bạn hãy thử tưởng tượng một phụ nữ hôm trước vừa uống vài ly rượu, sáng hôm sau cô uống thuốc kháng viêm và đi chạy bộ. Cô chưa từng gặp vấn đề gì với rượu, thuốc kháng viêm hay thậm chí là tập thể dục. Tuy nhiên, ở lần này, sự kết hợp cả ba yếu tố trên đã kích hoạt một phản ứng dị ứng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng, hay còn được gọi là sốc phản vệ.
Khi tập thể dục, không có protein nào đi vào cơ thể, vì vậy bạn không thể dị ứng với chạy bộ được. (Ảnh: Simon Winnall/Getty Images).
Đây là trường hợp có thật xảy ra với một bệnh nhân của bác sĩ Andrew Murphy, bác sĩ dị ứng tại Suburban Allergy Consultants ở Pennsylvania. Như vậy, liệu có khả năng nào chúng ta dị ứng với tập thể dục?
Về mặt kỹ thuật thì không, Murphy cho biết. Khi một người tiếp xúc với một chất mà họ dị ứng, là một loại protein cơ thể dị ứng như đậu phộng, cỏ, lông mèo…, những protein này tương tác với với các kháng thể trong tế bào miễn dịch của cơ thể. Tế bào miễn dịch sản sinh ra một số chất hóa học như histamine gây hắt hơi, nổi mề đay, khó thở và nhiều triệu chứng khác. Khi tập thể dục, không có protein nào đi vào cơ thể, vì vậy bạn không thể dị ứng với chạy bộ được.
Tuy nhiên, vận động có thể gây ra một số triệu chứng trong một điều kiện hiếm gặp được gọi là sốc phản vệ do tập thể dục. "Nó không nhất thiết phải thông qua các kháng thể, tập thể dục là yếu tố kích thích trong khi các tế bào miễn dịch vẫn đang hoạt động", Murphy giải thích.
Chỉ riêng việc tập thể dục cũng có thể kích hoạt phản ứng dị ứng ở một số người, nhưng cách thức diễn ra vẫn chưa thể xác định. Một bài viết năm 2010 trên Tạp chí Dị ứng và Hen suyễn Hiện đại đặt giả thuyết cho rằng tập thể dục kích thích tạo ra endorphins, chất này làm cho tế bào miến dịch giải phóng các chất hóa học như histamine.
Một vài trường hợp, như bệnh nhân của bác sĩ Murphy, gặp phải tình trạng gọi là sốc phản vệ do tập luyện phụ thuộc thực phẩm, hay còn gọi là FDEIA. Với những trường hợp này, sử dụng một loại thực phẩm nhất định trước khi tập luyện có thể tạo ra một số triệu chứng như khó thở hoặc nổi mề đay, thậm chí là họ chẳng có phản ứng gì với loại thực phẩm đó khi không vận động. Với trường hợp bệnh nhân của bác sĩ Murphhy, loại thực phẩm ở đây là đồ uống có cồn hoặc ibuprofen trong thuốc kháng viêm hoặc là sự kết hợp của cả hai.
Có một số giả thuyết được đặt ra để giải thích nguyên nhân sự kết hợp giữa thực phẩm và tập thể dục có thể gây ra phản ứng dị ứng. Trong đó, có giả thuyết cho rằng tập thể dục giúp hệ tiêu hóa hấp thụ tốt hơn, cho phép các chất gây dị ứng tiếp xúc với hệ miễn dịch nhiều hơn. Cũng theo bài viết trên Tạp chí Dị ứng và Hen suyễn Hiện đại, ibuprofen có thể làm gia tăng tính thẩm thấu và sự hấp thụ của cơ thể đối với các chất gây dị ứng và những chất này có thể tương tác trực tiếp với các tế bào miễn dịch.
Hiện tượng sốc phản vệ do tập thể dục khá hiếm gặp. Theo bài viết, chỉ khoảng 2% dân số phương Tây bị sốc phản vệ và chỉ có từ 5 - 15% của số này có liên quan đến tập thể dục. Sốc phản vệ do tập thể dục phụ thuộc thực phẩm còn ít phổ biến hơn, nó chỉ chiếm khoảng 30 – 50 % trường hợp. Murphy cung cho biết không có quá nhiều trẻ em gặp phải trường hợp này, nó thường chỉ xuất hiện ở trẻ vị thành niên và người lớn.
Đừng ăn trước và sau khi tập thể dục 4 tiếng đồng hồ. (Ảnh: Deposit Photos).
Theo Chuyên san Miễn dịch học Lâm sàng, việc điều trị các trường hợp mắc FDEIA khá đơn giản: Đừng ăn trước và sau khi tập thể dục 4 tiếng đồng hồ. Một cách khác là tránh sử dụng các loại thực phẩm gây kích ứng nếu đã biết.
Trong trường hợp tập thể dục là xúc tác duy nhất gây dị ứng, Murphy cho rằng việc quản lý các điều kiện sinh bệnh thường khó hơn so với FDEIA, nhưng các bác sĩ có thể giúp bệnh nhân phát triển những bài tập dành riêng cho từng trường hợp. Mức độ an toàn cho từng bài tập đối với từng bệnh nhân là khác nhau. Có những trường hợp chỉ cần đi bộ cũng có thể gây triệu chứng, nhưng cũng có những người có thể đạp xe mà không hề hấn gì. Mỗi bệnh nhân cần trao đổi với bác sĩ của mình để xác định điểm giới hạn của bản thân. Murphy luôn kê cho bệnh nhân một liều EpiPen đề phòng trường hợp khẩn cấp. Và theo Tạp chí Bác sĩ Gia đình Mỹ, một liều thuốc kháng histamine cũng có thể giúp ngăn chặn các triệu chứng.
Những phản ứng rất nghiêm trọng trong khi tập thể dục hiếm khi xảy ra. Trong 25 năm hành nghề, bác sĩ Murphy chỉ mới gặp một bệnh nhân qua đời vì nguyên nhân này. "Những trường hợp tôi thường gặp nhất là các triệu chứng ngoài da như nổi mề đay, hay sưng môi, khó thở mà thôi", bác sĩ Murphy cho biết.