Cơm cháy thường được Đông y dùng để chữa các chứng bệnh như đau bụng do thức ăn chậm tiêu, tiêu hóa kém, chán ăn, tiêu chảy kéo dài không khỏi, tỳ vị hư nhược...
Cháy cơm loại tốt có màu vàng, khối to dày, không đen cháy và giòn. Muốn có được loại này, người ta thường phải nấu cơm bằng nồi đất hoặc nồi gang có đế dày, khi cơm cạn cần điều chỉnh than lửa sao cho có độ nóng thích hợp, không quá mạnh hoặc quá yếu để cháy cơm không quá già hoặc quá non.
Một số cách dùng cụ thể:
Trẻ em biếng ăn, hay đầy bụng, đi lỏng: Cháy cơm 150 g, thần khúc sao 12 g, sa nhân sao 6 g, sơn tra 12 g, hạt sen bỏ tâm sao 12 g, kê nội kim sao 3 g, gạo tẻ 300 g sao thơm. Tất cả tán thành bột mịn, trộn đều với 500 g đường trắng đã đun chảy thành dạng cao đặc rồi nặn hoặc ép thành những chiếc bánh nhỏ để ăn.
Tiêu chảy kéo dài do tỳ hư: Cháy cơm 120 g, hạt sen bỏ tâm sao thơm 12 g. Hai thứ tán thành bột mịn, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 3-5 thìa trộn với một chút đường trắng rồi hòa với nước sôi uống sau bữa ăn chừng nửa giờ.
Người già đi lỏng kéo dài: Bạch truật sao 6 g, trần bì 4 g, hạt sen bỏ tâm 12 g, ý dĩ sao 12 g, gạo nếp sao 600 g, đậu xanh sao 600 g, cháy cơm 600 g. Tất cả tán thành bột mịn, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 7-10 g với nước đường trắng.
Ăn kém, chậm tiêu: Cháy cơm 150 g, sơn tra 10 lát, quất bì 10 g, đường trắng vừa đủ. Cho cháy cơm vào nồi ninh nhừ thành cháo, khi cháo sắp được thì bỏ sơn tra và quất bì đã thái hạt lựu vào và nấu thêm một lúc là được, chế thêm đường, chia ăn
Rối loạn tiêu hóa, đại tiện lỏng, chán ăn do tỳ hư: Cháy cơm 100 g, hạt sen 50 g, đường trắng vừa đủ. Hạt sen rửa sạch, tách bỏ tâm sen, cho cùng cháy cơm vào nồi ninh kỹ thành cháo, chế thêm đường chia ăn vài lần trong ngày.
Trẻ em đi lỏng do không tiêu: Cháy cơm nướng cháy già 50 g, sơn tra 15 g. Hai thứ sắc kỹ lấy nước, chế thêm một chút đường đỏ, cho uống vài lần.
ThS. Hoàng Khánh Toàn