Từ rừng chống lửa cho đến cây họ chuối ngăn nạn đói… các nhà khoa học Anh đang tích cực nghiên cứu sức mạnh từ thực vật nhằm giải quyết những vấn đề của thế kỷ 21.
Các nhà nghiên cứu tại Vườn Bách Thảo Kew ở London (Anh) nhận định rằng có rất nhiều phương thức để con người có thể khai thác được năng lực của cây cối.
Siêu cây lai giống
Rau củ con người tiêu thụ hàng ngày thường là nông sản được trồng trọt chuyên canh. Trong khi đó, “họ hàng” của các loại cây này trong tự nhiên đã tự tạo được khả năng kháng sâu bệnh, thay đổi khí hậu và đất nhiễm mặn.
Rau quả dại được lai giống với "họ hàng" trong nông trại sẽ tạo ra loại cây mới kháng bệnh và sâu.
Chính vì vậy những người gây giống đã bắt tay lai ghép các cây mọc tự nhiên với giống được nuôi trồng nhằm tạo ra thế hệ cây trồng mạnh khỏe đồng thời cho sản lượng cao.
Đài BBC (Anh) đánh giá rằng chương trình lai giống này nếu có thể được áp dụng lại các nước đang phát triển là cần thiết bởi dân số thế giới đang tăng theo đà đạt ngưỡng 9 tỉ người.
Tuy nhiên, những loại cây này đang bị đe dọa bởi tác động của con người, thay đổi mục đích sử dụng đất, Trái Đất nóng lên, ô nhiễm, chiến tranh... Do vậy, Ngân hàng Hạt giống thuộc Vườn Bách Thảo Kew đang bắt tay cùng các đối tác thực hiện chương trình lai giống trên khắp thế giới, giữ gìn những giống cây này trong vài năm.
Khi cây là thuốc
Hiện nay hơn 28.000 loại cây được ghi nhận có thể sử dụng cho mục đích y tế nhưng chưa đầy 16% trong số chúng nằm trong công bố về quản lý dược. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính rằng tính trong năm 2012, ngành dược phẩm dựa trên thảo dược có giá trị vào khoảng 83 tỉ USD.
Ngành công nghiệp này đang phát triển phổ biến, đơn cử như tại Đức khoảng 90% dân số sử dụng thuốc có nguồn gốc thực vật (tỏi, cây mao địa hoàng...).
Một vấn đề chính là các nhà quản lý thường muốn ngăn chặn sản phẩm không an toàn hoặc giả mạo thâm nhập vào thị trường. Có trường hợp tên của các loài cây bị nhầm lẫn khiến bệnh nhân tiêu thụ sai thuốc hoặc thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng họ.
Trung Quốc là một trong những quốc gia cố gắng ngăn chặn điều này. Vào tháng 12/2016, chính phủ Trung Quốc tuyên bố mục tiêu đến năm 2020 là đưa thêm thuốc đông y vào hệ thống chăm sóc sức khỏe đồng thời tạo minh họa và miêu tả chi tiết về những loại thảo dược để ngăn chặn tình trạng nhầm lẫn.
Để các loài cây thực hiện trọn vẹn tiềm năng cứu sống con người, các nhà nghiên cứu đã đề xuất: quản lý chất lượng hiệu hỏa hơn, đưa ra biện pháp truy xuất nguồn gốc đáng tin cậy, lấy nguồn cung ứng cây thuốc từ nơi ổn định.
Siêu chuối
Enset là một cây họ chuối đã được trồng tại Ethiopia trong hàng nghìn năm. Cây enset còn được sử dụng làm dây, thuốc, thức ăn gia súc, quần áo... Loại cây họ chuối này có thể chịu đựng được mưa nặng hạt, hạn hán, ngập lụt.
Enset thuộc họ chuối.
Các nhà khoa học đã điều tra về địa điểm khác có thể trồng loại cây này, đặc biệt là ở những quốc gia đối mặt với nạn đói. Trong cùng một diện tích trồng enset có thể cung cấp lượng thu hoạch nhiều hơn hầu hết các loại ngũ cốc và có thể chế biến thành súp, cháo, bột nhão. Rễ của cây enset khi luộc lên còn có vị giống khoai tây.
Cây chống lửa
Vườn Bách thảo Kew đang nghiên cứu nhận dạng những họ nhà cây dễ bén lửa cũng như địa điểm trồng cây có thể kháng cự tốt hơn với hỏa hoạn. Chúng có thể được tận dụng làm đai trắng phòng lửa và giảm thiệt hại do cháy rừng. Những loại cây có thể chịu đựng lửa thường có vỏ dày, khả năng tái nảy mầm nhanh.