Việc triển khai máy quét mống mắt và hộ chiếu điện tử tại sân bay, khách sạn, trụ sở doanh nghiệp… trên thế giới đang gây khó khăn cho các đặc vụ của Mỹ cũng như nhiều nước khác.
Công nghệ mới được thiết kế để bắt khủng bố, tội phạm, nhưng cũng gây trở ngại cho những chiến dịch của Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), cơ quan tình báo Israel (Mossad)… đòi hỏi các điệp viên phải đi lại dưới tên người khác, tên người không tồn tại.
Tại những điểm có nhiều điệp vụ, điệp viên như Dubai, Jordan, Ấn Độ, một số nước thuộc Liên minh châu Âu (EU), các máy quét tròng đen được lắp đặt để xác định mối liên hệ vĩnh viễn giữa nhãn cầu của một người với một cái tên cụ thể.
Tương tự, ngày càng có nhiều nước thay hộ chiếu giấy bằng hộ chiếu sinh trắc học. Loại hộ chiếu này được gắn chip điện tử siêu nhỏ chứa dữ liệu về khuôn mặt người có tên trong hộ chiếu, giới tính, ngày sinh, nơi sinh và các thông tin cá nhân khác.
Máy quét mống mắt của Senex Technologies. (Nguồn: Fabian Bimmer)
Đối với những điệp viên phải công tác nước ngoài, sự phổ biến của công nghệ kiểm tra căn cước ngày càng hiện đại chính là kẻ thù. “Nếu bạn đi tới một nước nào đó với tên giả, bạn không thể tới lại nước đó với tên khác. Dữ liệu sinh trắc học trong hộ chiếu của bạn và có thể cả dữ liệu về nhãn cầu của bạn nữa đã được gắn vĩnh viễn với cái tên trong hộ chiếu đầu tiên của bạn. Bạn không thể tái xuất hiện với tên khác mà lại có cùng dữ liệu”, một người từng công tác trong ngành tình báo Mỹ nói.
Vấn đề này quá nhạy cảm đối với các điệp viên và quan chức tình báo, kể cả hiện tại và quá khứ, Charles Faddis, sĩ quan CIA nghỉ hưu, nhận định.
Nếu CIA phối hợp nhịp nhàng với cơ quan tình báo địa phương, như vẫn thường làm ở các nước EU, Jorrdan, Thái Lan…, việc xuất nhập cảnh của điệp viên sẽ dễ dàng hơn. Tuy nhiên, với những điệp vụ “đơn phương” (đơn vị tình báo nước ngoài cố gắng không để cơ quan tình báo nước sở tại biết), thì công nghệ mới là rào cản đáng kể, một cựu điệp viên nói.
Theo các nguồn tin tình báo, sau vụ khủng bố 11/9, các quan chức CIA bắt đầu tái tập trung vào việc tuyển dụng điệp viên ở các cơ quan nước ngoài có nhiệm vụ kiểm soát biên giới. Những điệp viên này có quyền tiếp cận dữ liệu điện tử để thay đổi, bổ sung hoặc xóa tài liệu.
Nhiều nước đang tăng cường lắp đặt scanner sinh trắc học ở cảng biển, sân bay. Ví dụ, Công ty Eyelock Corp (Mỹ) đã lắp máy quét tại một số cảng ở Mỹ, Mexico, Singapore và Columbia và đang thử nghiệm ở Brazil, Chile, Pháp, Tây Ban Nha, Anh và Trung Đông.
Bộ Nội vụ Các tiểu vương quốc Ả-rập Thống Nhất thông báo, các máy quét tròng đen đã giúp bắt được 54.000 tên tội phạm và phát hiện 1.088 hộ chiếu giả trong năm 2008.