Cá mập cắt bánh quy hay Cookie-cutter là thành viên có kích thước vô cùng khiêm tốn trong họ hàng nhà cá mập. Tuy nhiên, lực sát thương và độ hung hãn của chúng lại không hề kém cạnh loài động vật to lớn nào.
Cá mập cắt bánh quy (Cookie Cutter) có tên khoa học là Isistius brasiliensis, chúng còn được gọi là cá mập xì gà, cá mập phát sáng. Tên gọi của chúng bắt nguồn từ những vết thương hình tròn, sâu mà nó để lại trên con mồi.
Cá mập cắt bánh quy được các nhà tự nhiên học người Pháp phát hiện vào đầu thế kỷ 19. Nhưng phải đến những năm 1970, các nhà khoa học biển mới nhận ra rằng những sinh vật nhỏ bé này nguy hiểm đến mức nào.
Cá mập cắt bánh quy tương đối nhỏ. Chúng có chiều dài khoảng 22 inch, con cái dài hơn con đực. Cá mập cắt bánh quy có mõm ngắn, lưng màu nâu sẫm hoặc hơi xám và mặt dưới sáng. Xung quanh mang có một dải màu nâu sẫm khiến chúng có biệt danh là cá mập xì gà.
Chúng có hai vây ngực hình mái chèo, có màu nhạt hơn ở các cạnh, hai vây lưng nhỏ gần phía sau cơ thể và hai vây bụng. Một đặc điểm thú vị của cá mập cắt bánh quy là nó có thể tạo ra ánh sáng xanh nhờ có chất phốt pho. Miệng cá mập cắt bánh quy có cấu tạo gồm lưỡi di động và đôi môi dày, cho phép chúng bám chắc vào người con mồi bằng cách tạo ra chân không trên bề mặt nhẵn.
Sau đó chúng cắm những chiếc răng sắc nhọn vào da thịt con mồi và sử dụng chuyển động xoắn để xúc từng mảng thịt, để lại các vết thương dạng hố sâu đẫm máu. Đây cũng không phải là vết thương nhỏ, vì từng được ghi nhận rộng khoảng 5 cm và sâu 7 cm. Nhờ đó chúng có thể tấn công những kẻ săn mồi có kích thước to lớn gấp nhiều lần chúng, thậm chí có thể dùng răng cắn hỏng tàu ngầm.
Khả năng phát ra ánh sáng của cá mập cắt bánh quy tạo cảm giác như một con cá lắc lư dưới nước, dẫn dụ những kẻ săn mồi đến kiếm ăn. Khi con mồi sập bẫy, chúng sẽ lập tức bám lên người con mồi để tấn công.
Dù cơ chế săn mồi của cá mập cắt bánh quy mới là sự suy đoán của các nhà sinh vật biển, nhưng có một điều chắc chắn là vết thương do chúng gây ra vô cùng đau đớn.
Có đến hơn 48 loài cá voi, cá heo, cá voi sát thủ, cá mập, hải cẩu… được tìm thấy có vết thương do cá mập cắt bánh quy gây ra. Loài cá hung hãn này thậm chí còn được biết đến là có thể tấn công tàu ngầm hạt nhân, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng.
Vào những năm 1970, những con cá mập có kích cỡ tương đương con mèo nhà này đã tấn công vào các bộ phận mềm của tàu ngầm như dây cáp lộ ra ngoài, vòm sonar cao su…Đôi khi, chúng còn gây mù đường khiến các con tàu bị hư hại nặng, cần phải quay về căn cứ để sửa chữa.
Người ta cũng ghi nhận được một số trường hợp cá mập cắt bánh quy tấn công con người. Cá mập cắt bánh quy là loài ít được quan tâm nhất trong Sách đỏ của IUCN do không có nhiều nhu cầu về khai thác loài cá này.