Những con cá voi sát thủ đâm vào và nhấn chìm tàu thuyền ở eo biển Gibraltar có thể chỉ là cá thể chưa trưởng thành nô đùa và hùa theo một xu hướng hành vi.
Từ tháng 5/2020, các nhà nghiên cứu ghi nhận gần 700 vụ cá voi sát thủ đâm vào tàu thuyền gần bán đảo Iberia. Hành vi này khiến các thủy thủ và nhà khoa học bối rối, nhiều người nghi ngờ cá voi sát thủ dạy đồng loại tấn công tàu thuyền đi lại trong vùng. Những giả thuyết nhằm giải thích hành vi kỳ lạ của chúng bao gồm từ khan hiếm thức ăn (cá voi sát thủ coi tàu thuyền là kẻ thù tranh giành con mồi ưa thích của chúng) và sự khôi phục hoạt động trên biển đột ngột sau đại dịch.
Cá voi sát thủ tiếp cận du thuyền ở eo biển Gibraltar. (Ảnh: Telegraph).
Tuy nhiên, nhà sinh vật học hải dương hàng đầu Alex Zerbini, chủ tịch hội đồng khoa học ở Ủy ban đánh bắt cá voi quốc tế (IWC) kiêm thành viên nhóm nghiên cứu do chính phủ Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha chỉ định, cho biết nhiều khả năng hành vi của cá voi sát thủ là một "truyền thống văn hóa" mới không có mục đích rõ ràng. Nói cách khác, cá voi sát thủ có thể chỉ chạy theo niềm hứng thú nhất thời.
Theo nhóm nghiên cứu, một số quần thể phát triển xu thế hành vi khác thường tạm thời và cách thể hiện dường như không phục vụ bất kỳ mục đích thích nghi rõ ràng nào. Các nhà nghiên cứu cũng liệt kê vài hành vi kỳ lạ từng quan sát ở cá voi sát thủ trong những thời kỳ khác nhau qua nhiều năm. Ví dụ, cá voi sát thủ ở nam Thái Bình Dương phát triển thói quen mang xác cá hồi trên đầu vào năm 1987, bắt đầu với cá thể trẻ tuổi và lan rộng khắp quần thể. Hành vi này nhanh chóng biến mất sau đó, rồi trở lại vào mùa hè năm 2008 và lại biến mất lần nữa. Một trường hợp khác về hành vi kỳ lạ xuất hiện và biến mất trong vòng 20 năm là những cặp cá voi sát thủ đực nhỏ tuổi và trưởng thành đập đầu vào nhau.
Trong số tai nạn gần đây, phần lớn cá voi sát thủ tiếp cận tàu bị hỏng hóc hoặc chìm là cá thể chưa trưởng thành. Chúng thường chậm rãi bơi đến như thể tìm cách dùng mõm đụng nhẹ vào bánh lái. Hành vi của những con vật này không có gì hung dữ và không phải mọi tương tác đều kết thúc với tàu thuyền bị phá hủy, theo Zerbini.
Nhóm nghiên cứu nghi ngờ hành vi mới trên có thể sẽ biến mất ở thời điểm nào đó và tái xuất hiện lần nữa. "Khi nô đùa với bánh lái, chúng không hiểu chúng có thể phá hủy bộ phận đó, gây ảnh hưởng tới con người. Đó là hành vi nô đùa thay vì phá hoại có chủ đích", Zerbini nhấn mạnh.