Vì lý do gì mà người dân Tây Tạng không tận dụng nguồn tài nguyên vốn có dù không bị ngăn cấm bởi chính quyền hay pháp luật?
Nằm trên khu vực cao nguyên cao nhất thế giới với độ cao trung bình hơn 4200m so với mực nước biển, Tây Tạng được biết đến là một xứ sở với văn hóa Phật giáo với nét huyền bí và cảnh sắc thiên nhiên vô cùng độc đáo.
Nếu nhắc đến “vùng đất thuần khiết cuối cùng Trên trái đất”, trong tiềm thức người ta nghĩ ngay đến đỉnh Everest linh thiêng, nhưng thực tế đây cũng là nơi có rất nhiều hồ nước rộng lớn, ước tính có khoảng 1500 hồ.
Ngoài địa hình đa dạng trải dài từ núi cao đến thung lũng, băng qua sông băng và sa mạc, Tây Tạng còn khiến cho du khách ghé thăm không khỏi bất ngờ bởi mạng lưới sông hồ dày đặc của nó. Đề cập đến những thắng cảnh biển hồ nổi tiếng tại đây, thật không thể bỏ qua vẻ đẹp tiên cảnh của hồ thiêng Yamdrok (Dương hồ).
Cảnh sắc hồ Yamdrok. (Ảnh minh họa: Wordtravel).
Yamdrok có diện tích 675km2, xét trên tổng thể thì đây không được coi là một hồ lớn ở Tây Tạng.
Tuy nhiên, do tọa lạc tại một vị trí đắc địa ở độ cao hơn 4440m, lại nằm cạnh cảnh sắc núi trời vừa hoang sơ vừa thơ mộng nên nơi đây được đánh giá là một trong những địa điểm có giá trị du lịch cao nhất tại vùng đất này.
Không chỉ vậy, bản thân cái tên Yamdrok đã thể hiện được phần nào sự trân trọng và thờ kính của người dân bản địa với cảnh sắc thiên nhiên.
"Yamdrok" trong tiếng Tạng có nghĩa là "Hồ thiên nga". Trong trái tim của người Tây Tạng, hồ nước này là một nơi vô cùng linh thiêng và cao quý, họ tin rằng vẻ đẹp nên thơ của nó chính là hóa thân của những nàng tiên nữ giáng trần mang đến sức sống cho Tây Tạng.
Kho cá khổng lồ
Ngoài vẻ đẹp nguyên sơ tựa tranh vẽ, Yamdrok còn được mệnh danh là "Kho cá khổng lồ của Tây Tạng". Theo thống kê sơ bộ, trọng lượng của quần thể cá trong hồ thiêng có thể vượt quá 800.000 tấn.
Trên thực tế, dưới điều kiện thiếu oxy và thời tiết khắc nghiệt ở khu vực cao nguyên, chu kỳ sinh trưởng của cá trong nước hồ chậm hơn nhiều so với những nơi có độ cao thấp. Vì vậy, đàn cá với trọng lượng gần 800.000 tấn mà chúng ta thấy ngày hôm nay chính là kết quả của sự sinh trưởng tự nhiên trong hàng chục hàng trăm năm của hồ nước này.
Quần thể cá khổng lồ sinh sống trong lòng hồ Yamdrok. (Ảnh minh họa: post-gazette.com).
Thông thường, với một môi trường trong lành như vậy, thủy sản tự nhiên đáng nhẽ ra sẽ được rất nhiều người dân ưa chuộng, nhưng kì lạ thay những đàn cá này dường như không hề bị đánh bắt.
Vì lý do gì mà người dân địa phương không tận dụng nguồn tài nguyên vốn có dù không bị ngăn cấm bởi chính quyền hay pháp luật?
Linh vật thiêng liêng
Đầu tiên, việc người Tây Tạng không đánh bắt cá xuất phát từ thói quen ăn uống truyền thống cùng với một số yếu tố tôn giáo lâu đời của họ. Ẩm thực nơi đây vô cùng phong phú, nguyên liệu rất sạch, người dân ở đây ăn nhiều thịt, tuy nhiên có một số con vật mà họ không bao giờ động vào, trong số đó có cá.
Giống như việc coi Yamdrok là hóa thân của những nàng tiên nữ giáng trần, thì cá ở trong các hồ tại Tây Tạng được xem như là hiện thân của thủy thần, vì vậy họ không bao giờ đánh bắt cá với bất kỳ mục đích nào.
Cá được coi là hiện thân của thủy thần tại Tây Tạng. (Ảnh minh họa: Sohu).
Ngoài ra, theo quan điểm của một số yếu tố tôn giáo khác, người dân ở đây cho rằng nếu họ phải giết các sinh vật khác để duy trì sự sống cho bản thân thì càng giảm thiểu sát sinh sẽ càng tốt.
Vì vậy, nếu được lựa chọn giữa bò và cá, họ sẽ lựa chọn giết con bò bởi giết một con bò sẽ giúp một gia đình có thể kéo dài sự sống trong cả một mùa đông, nhưng giết một con cá thì chẳng đủ một bữa ăn.
Tập tục "thủy táng"
Ngoài thói quen ăn uống, tập tục mai táng truyền thống cũng là một trong những lý do quan trọng khiến người Tây Tạng không bao giờ phá vỡ hệ sinh thái dưới nước ở quê hương mình.
Người dân ở đây tin rằng nước chính là thứ quan trọng nhất trên thế giới sinh ra và nuôi dưỡng sự sống, vì vậy khi con người chết đi, nếu được trở về hòa mình với mẹ thiên nhiên trong dòng nước xanh sẽ là điểm đến bình yên nhất.
Vì thế, cho tới ngày nay, "thủy táng" vẫn là một trong những tập tục chôn cất được người Tây Tạng sử dụng tương đối nhiều. Thông thường, xác chết sẽ được quấn trong một tấm vải trắng rồi thả trôi sông cho cá ăn. Cũng từ đây, người dân địa phương tin rằng linh hồn của tổ tiên đã nhập vào đàn cá để tiếp tục sự sống.
Thủy táng là một trong những tập tục lâu đời tại Tây Tạng. (Ảnh minh họa: Diamon tour).
Mặc dù Yamdrok không phải là một nơi thường xuyên diễn ra thủy táng, nhưng do quan niệm về mối quan hệ thiêng giữa nước và cá cùng các vị thần và người chết từ lâu đã trở thành một cái rễ trong tư tưởng của người dân nơi đây, vậy nên lượng cá khổng lồ trong lòng hồ dường như vẫn được bảo tồn nguyên vẹn qua hàng trăm năm.
Dưới góc độ khoa học, hồ Yamdrok có tính kiềm, nhiệt độ nước quanh năm thấp, cá trong hồ nước lạnh sinh trưởng chậm, các loại thực vật phù du trong nước cũng khó quang hợp, thiếu chất dinh dưỡng. Khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng của những loài cá ở đây đã tiến hoá, chúng sẽ hấp thu hết tất cả mọi thứ trong hồ, khiến chúng tích tích tụ rất nhiều độc tố, được ví như “thuốc trừ sâu”. Do đó, người ta khuyến khích không nên tiêu thụ các loài cá ở đây.
Cách thủ phủ Lhasa 100km, hồ Yamdrok ở Tây Tạng đang tạo ra kinh tế cho địa phương nhờ vào tiềm năng thủy điện và du lịch. Du lịch Tây Tạng phát triển nhờ vào sắc màu huyền bí và linh thiêng đặc trưng của vùng núi cao. Những phong tục văn hóa cổ xưa và những điều cấm kỵ thiêng liêng đã tạo nên phong cách độc đáo của vùng đất huyền diệu này.
Tuy nhiên, du khách khi đến Tây Tạng cần lưu ý nhiều điều. Tôn trọng văn hóa, tín ngưỡng địa phương. Không phạm vào các điều cấm kỵ về động vật, con số, màu sắc...
Những điều cấm kỵ ở Tây Tạng tạo nên ý nghĩa văn hóa cổ xưa và bí ẩn, phản ánh sự kính sợ của người dân đối với các vị thần, tín ngưỡng và truyền thống. Trong hành trình khám phá, tìm hiểu và tôn trọng những phong tục này không chỉ giúp cải thiện trải nghiệm giao tiếp giữa con người với nhau mà còn cho phép bạn trải nghiệm nét quyến rũ độc đáo của văn hóa Tây Tạng ở mức độ sâu sắc hơn.