Những cống ngầm dưới mặt đất được sử dụng trong thời kỳ nổi loạn của dân Do Thái chống lại người La Mã gần 2.000 năm trước mới lộ diện tại miền bắc Israel.
| Khu hầm bí mật của người Do Thái được chụp từ trên cao. (Ảnh: AP) |
Người Do Thái đã tích trữ hàng hoá trong những căn hầm được nối với nhau bởi con đường ngắn để chuẩn bị cho cuộc nổi dậy của mình vào năm 66-70.
Yardenna Alexandre tại Cơ quan cổ vật Israel cho biết phát hiện này chứng tỏ người Do Thái cổ đại đã lên kế hoạch và chuẩn bị cho cuộc nổi dậy, ngược với quan niệm thông thường rằng đó là hành động tự phát.
Các căn hầm dưới đất tại ngôi làng Kfar Kana, phía bắc Nazareth, được xây dựng từ những vật liệu thường dùng trong nhà và được chôn ngay dưới sàn nhà nơi họ đang sinh sống, giúp các gia đình trốn thoát nhanh chóng. "Những công trình này được nguỵ trang rất khéo léo. Dưới một ngôi nhà có 3 căn hầm và một đường ngầm dẫn tới một cái hầm ở nhà khác. Trong hầm này có chứa 11 chai lọ", Alexandre nói.
Giống như các lều tuyết, những chiếc hầm rộng ở đáy và nhỏ ở đỉnh. Đường đi cũng ngắn và trần nhà thấp không thể đứng thẳng được.
Zeev Weiss, giáo sư khảo cổ học thuộc Đại học Hebrew ở Jerusalem, nhận định, phát hiện có thể mang lại nhiều thông tin về cuộc sống ở Galilee vào thế kỷ thứ 1 và cuộc chuẩn bị nổi dậy của người Do Thái.
Cuộc nổi dậy của người Do Thái chống lại sự cai trị của người La Mã kết thúc vào năm 70 khi người La Mã đánh bại Jerusalem và phát huỷ ngôi đền Second.
Người Do Thái cổ ở làng Kfar xây dựng nhà cửa trên đống đổ nát của một thành phố có từ thời kỳ đồ Sắt, tái sử dụng vật liệu từ những nơi ở cũ. Tiếp đến họ đào sâu xuống đất để xây dựng nơi trú ẩn.
Dấu tích của khu định cư đầu tiên, có từ thế kỷ 9-10 trước Công nguyên cũng là một phát hiện mới. Các nhà khảo cổ còn tìm thấy lượng lớn xương động vật, đồ trang sức có hình một người đàn ông bị vây quanh bởi 2 con cá sấu và một mảnh gốm mang hình sư tử.
M.T.