Sự xuất hiện của biến thể mới nhất - Omicron được phát hiện lần đầu tiên ở Botswana và Nam Phi có thể là tin xấu, hoặc tin tốt, hoặc chỉ đơn giản là sự chuyển hướng tạm thời khỏi biến thể Delta.
Cuối cùng, tác động của biến thể Omicron trong đại dịch này sẽ được quyết định bởi 3 nhân tố: khả năng lây nhiễm, mức độ thoát khỏi hệ miễn dịch và độc tính hay mức độ nghiêm trọng của bệnh mà nó gây ra. Nếu biến thể Omicron lây lan giữa các vật chủ, làm giảm các kháng thể trung hòa và gây nên những triệu chứng nguy hiểm bất thường, thế giới sẽ gặp rắc rối lớn. Tuy nhiên, nếu biến thể Omicron trở thành một biến thể siêu lây nhiễm nhưng chỉ gây ra những triệu chứng nhẹ, đó có thể là điều tốt cho chúng ta - một biến thể hoàn hảo để chúng ta sống chung với đại dịch.
Ở thời điểm hiện tại, việc sống chung với virus SARS-CoV-2 là điều không thể tránh khỏi. Tại nhiều quốc gia dư dả vaccine trong năm qua, tỷ lệ tiêm chủng vẫn chưa đạt 100%. Thậm chí, nếu mọi người trên Trái Đất đạt được miễn dịch tự nhiên hoặc qua tiêm vaccine, virus có thể trốn trong các vật chủ là động vật và lây nhiễm sang con người trong một hình thái khác.
Hiện tại, việc sống chung với virus SARS-CoV-2 là điều không thể tránh khỏi. (Ảnh minh họa: Getty).
"Theo tôi, không có ai trong lĩnh vực y tế công cộng nghĩ rằng việc xóa sổ, loại trừ hay tiến đến viễn cảnh Không Covid-19 là mục tiêu thực tế", Tara Kirk Sell, một học giả cấp cao tại Trung tâm An ninh Y tế Johns Hopkins cho hay.
Kịch bản lý tưởng nhất
Nhà quan sát Rachel Gutman đã nhận định trên The Atlantic rằng, đối với một kẻ thù không thể bị xóa sổ, chúng ta sẽ có khả năng sống sót cao hơn nếu đối phương được trang bị "súng cao su" thay vì một "khẩu đại bác". Các bác sĩ ở Nam Phi và Israel cho biết, cho tới nay, các ca nhiễm biến thể Omicron dường như ít nghiêm trọng hơn so với biến thể Delta. Không có ca mắc nghiêm trọng hay ca tử vong nào được ghi nhận ở gần 60 trường hợp nhiễm biến thể này ở Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, dữ liệu vẫn còn hạn chế. Chưa tới 250 ca nhiễm biến thể Omicron được ghi nhận trên thế giới và phần lớn trong số này đến từ Nam Phi, nơi dân số trẻ hơn trung bình và ít có nguy cơ mắc những triệu chứng phức tạp của Covid-19 hơn.
Nếu biến thể Omicron tiếp tục cho thấy những dấu hiệu nhẹ hơn biến thể Delta, đây dĩ nhiên là một tin tốt. Và nếu nó còn lây lan nhanh hơn biến thể Delta thì đây có thể là một tin tuyệt vời. Khi 2 biến thể cùng lưu hành, biến thể nào lây nhiễm sang nhiều người hơn thường sẽ chiếm ưu thế, chuyên gia Rachel Gutman thuộc Biện Ngăn ngừa Đại dịch Quỹ Rockefeller cho hay. Biến thể đó có thể chiến thắng bởi nó vừa nhân lên nhanh hơn trong vật chủ là con người, vừa lây lan hiệu quả hơn - điều đó tức là nó dễ lây nhiễm hơn hoặc có khả năng thoát khỏi hệ miễn dịch khéo léo hơn.
Việc thoát khỏi hệ miễn dịch nghe có vẻ đáng sợ và không có ai muốn nghe rằng họ lại mắc bệnh một lần nữa. Tuy nhiên, việc tái nhiễm một biến thể không có nguy cơ mắc các triệu chứng nghiêm trọng hoặc không cần máy thở có lẽ không phải là một điều tồi tệ, Elizabeth Halloran - nhà thống kê sinh học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson nhận định.
"Nếu nó thoát khỏi vaccine nhưng cuối cùng chỉ gây nên những triệu chứng ít nghiêm trọng, đây có lẽ là một bước đi đúng hướng".
“Viên đạn bạc” hay kẻ báo trước thảm kịch
Một bất lợi có thể xảy ra với biến thể Omicron siêu lây nhiễm và gây nên các triệu chứng siêu nhẹ là những người nhiễm bệnh có lẽ không có đủ sự bảo vệ về sau, chuyên gia Scarpino nói.
Chuyên gia Katherine J. Wu bình luận, những ca mắc Covid-19 nhẹ có lẽ không thể khiến hệ miễn dịch sản sinh ra nhiều kháng thể như khi mắc các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, Ali Ellebedy, một nhà dịch tễ học tại Đại học Washington ở St. Louis cho biết, các ca bệnh nhẹ không phải lúc nào cũng không tạo ra được hệ miễn dịch mạnh.
"Khi bạn mắc bệnh, hệ miễn dịch của bạn sẽ phản ứng", chuyên gia này cho hay. Thậm chí nếu bạn không bị ốm, cơ thể của bạn có lẽ vẫn sản sinh ra các kháng thể và huấn luyện các tế bào T để đối phó với những tác nhân xâm nhập trong lần tiếp theo. Bằng cách kích thích hệ miễn dịch một cách tương đối nhẹ nhàng ở đủ số lượng người, một phiên bản mới lây lan rộng của virus sẽ khiến dân số toàn cầu được bảo vệ tốt hơn trong tương lai.
Dĩ nhiên, biến thể Omicron có thể khiến dịch bệnh diễn biến theo một chiều hướng khác. Có lẽ biến thể này phần nào lây nhiễm mạnh hơn Delta nhưng độc tính giảm bớt, điều mà có thể đưa chúng ta quay lại các biện pháp đeo khẩu trang và giãn cách xã hội nghiêm ngặt hơn trong một khoảng thời gian, chuyên gia Kirk Sell bình luận.
Hoặc biến thể Omicron cũng có thể ít lây nhiễm hơn Delta, không có nguy cơ lớn hơn thoát khỏi hàng rào miễn dịch. Nếu điều đó xảy ra, chúng ta sẽ quay trở lại thời điểm cách đây 2 tuần: mắc kẹt với biến thể Delta và chờ đợi giải pháp tiếp theo.
"Theo một cách nào đó, Delta là một biến thể vượt trội", chuyên gia Scarpino đánh giá. Khả năng lây nhiễm của nó đủ để "vượt mặt" các biến thể nguy hiểm hơn song độc tính của nó có thể được kiểm soát qua việc tiêm vaccine. Trong một vài tuần tới, theo các chuyên gia, chúng ta sẽ cần xem Omicron sẽ là "viên đạn bạc" hay là một "kẻ báo trước" cho thảm kịch tồi tệ hơn trong tương lai.