Theo National Geographic, đập Tam Hiệp là công trình thủy điện lớn nhất hành tinh được hoàn thành ở Trung Quốc năm 2006. Đến năm 2012, toàn bộ 32 tổ máy của đập đã chính thức đi vào hoạt động.
Đến năm 2016, các kỹ sư Trung Quốc và Đức mới hoàn tất thành phần cuối cùng của đập. Đó là thang máy vận chuyển tàu thuyền qua lại trên sông Dương Tử với các tàu có trọng tải tối đa 3.000 tấn.
Để di chuyển tàu thuyền, máy móc và con người giữa hai mực nước lệnh nhau hàng trăm mét, các kỹ sư Trung Quốc đã phải nhờ cậy chuyên gia Đức thiết kế thang máy nâng tàu lớn nhất thế giới hiện nay.
Hệ thống thang máy này được thiết kế để nâng tàu chở hàng hóa lên độ cao 113 mét, rút ngắn thời gian di chuyển qua đập Tam Hiệp từ 3 giờ xuống còn 40 phút.
Thang máy áp dụng nguyên lý về lực đẩy mà nhà toán học Hy Lạp Archimedes (Ác-si-mét) đã đề ra cách đây hơn 2.000 năm. Nguyên lý này rất đơn giản: Trọng lượng của một vật nổi bằng với trọng lượng của nước thay thế.
Toàn bộ quá trình nâng tàu lên độ cao 113 mét chỉ mất 10 phút.
Để nâng tàu thuyền ở đập Tam Hiệp, các kỹ sư Đức đã thiết kế hai khoang giống hệt để chứa nước và tàu thuyền. Hai khoang này sẽ giữ nguyên vị trí khi có lượng nước tương đương.
Khi có tàu thuyền vào thang máy, khoang còn lại sẽ phải bổ sung thêm lượng nước tương đương trọng lượng tàu thuyền. Rút bớt nước ở khoang chứa tàu thuyền, khoang này sẽ từ từ được nâng lên.
Dĩ nhiên, hệ thống thủy lực đủ sức nâng tàu thuyền nặng 3.000 tấn sẽ phức tạp hơn rất nhiều. Tàu thuyền phải đi qua nhiều bể chứa nước khác nhau giống như ở kênh đào Panama.
Việc nâng và hạ tàu thuyền cũng có sự hỗ trợ của dây cáp, bánh răng, động cơ, cũng như có công nghệ chuyên dụng để dừng thang máy khi đạt đến độ cao nhất định.
Tập đoàn Tam Hiệp (CTGC) – đơn vị vận hành đập thủy điện Tam Hiệp nói thang máy được đưa vào sử dụng giúp tăng lượng hàng hóa vận chuyển qua lại trên sông Dương Tử, giảm khí thải carbon, giảm thời gian di chuyển qua đập Tam Hiệp.
Thời gian để nâng tàu có lượng giãn nước 3.000 tấn lên độ cao tương đương tòa nhà 40 tầng chỉ mất 10 phút, theo truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV.