Khi phát hiện trẻ đuối nước, cần nhanh chóng đưa ra khỏi nước bằng mọi cách, đặt nằm ở nơi thoáng khí và giữ ấm; nếu trẻ bất tỉnh, kiểm tra xem còn thở không, nếu không thì tiến hành hô hấp nhân tạo.
Bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng, khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, đuối nước là một dạng của ngạt, do nước bị hít vào phổi hoặc tắc đường thở do co thắt thanh quản khi nạn nhân ở trong nước. Khi ngạt nước, nạn nhân bị ngừng thở, tim đập chậm lại theo phản xạ. Tình trạng ngừng thở tiếp tục dẫn đến thiếu oxy máu, gây tăng nhịp tim, huyết áp. Hậu quả cuối cùng là nhịp tim chậm dần lại, rối loạn nhịp, ngừng tim và tử vong.
Khi bị đuối nước, khả năng tử vong rất cao.
Khi bị đuối nước, khả năng tử vong rất cao hoặc có thể để lại di chứng tổn thương não nặng nề. Tuy nhiên nếu nạn nhân được sơ cứu kịp thời, tích cực và đúng phương pháp có khả năng được cứu sống. Vì vậy, việc xử trí cấp cứu đúng cách trong trường hợp này là rất quan trọng.
Ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hằng năm có trên 600.000 trẻ em dưới 15 tuổi tử vong do đuối nước, 2/3 trường hợp xảy ra ở các nước thu nhập thấp và trung bình.
Tại Việt Nam, đuối nước cướp đi mạng sống của gần 3.000 trẻ em mỗi năm, cao hơn các nước trong khu vực Đông Nam Á và gấp 10 lần các nước phát triển, chiếm trên 45% số ca trẻ tử vong do tai nạn thương tích trên cả nước.
Đuối nước là nguyên nhân lớn nhất gây tử vong trẻ em dưới 19 tuổi hàng năm. Trẻ nam bị đuối nước nhiều gấp hai lần trẻ nữ.
Bác sĩ Cao Việt Hưng, Trưởng khoa Hồi sức tích cực, chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, khuyến cáo, trong thời điểm trẻ được nghỉ học ba mẹ cần quan sát kỹ trẻ khi đến nơi có nước và không để trẻ dưới 6 tuổi ở một mình trong bồn tắm. Cần làm rào, lấp kín những hố và rãnh, ao hồ không cần thiết. Đồng thời cho trẻ em học bơi và nâng cao kỹ năng phòng tránh, xử trí sơ cứu đuối nước ở mọi lứa tuổi vì sơ cứu ban đầu đúng cách sẽ giúp tăng cơ hội điều trị.
Khi bị đuối nước, nước sẽ tràn vào đường thở, lấp đầy các phế nang, không có không khí vào phổi, toàn bộ cơ thể thiếu oxy trẻ nhanh chóng đi vào hôn mê và tim chậm dần rồi ngừng hẳn. Thời gian vàng để cấp cứu trẻ đuối nước là 0-4 phút từ lúc trẻ rơi vào nước.
Bác sĩ Dũng hướng dẫn sơ cứu nạn nhân đuối nước như sau:
Bước 1: Nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi mặt nước bằng mọi cách.
Bước 2: Cho nạn nhân nằm ở nơi thoáng khí và giữ ấm. Nếu nạn nhân bất tỉnh, hãy kiểm tra xem còn thở không bằng cách quan sát lồng ngực có di động hay không.
Nếu nạn nhân có dấu hiệu ngưng thở thì nhanh chóng thực hiện hô hấp nhân tạo: Đặt nạn nhân nằm ưỡn cổ và nghiêng mình sang bên trái, dùng gạc hay khăn vải lau sạch dãi, chất thải hoặc dị vật ở miệng và mũi nạn nhân. Tiếp đến người cấp cứu cần thực hiện hà hơi thổi ngạt cho nạn nhân. Sau 5 lần hô hấp nhân tạo khi bắt mạch mà tim vẫn ngừng đập thì bước tiếp theo là phải ép tim ngoài lồng ngực.
Bước 3: Sau khi hô hấp nhân tạo mà mạch vẫn ngừng đập, người cấp cứu cần tiến hành ép tim ngoài lồng ngực. Nếu không bắt được mạch chứng tỏ tim đã ngừng đập, cần phải hô hấp nhân tạo kèm theo ép tim ngoài lồng ngực (ép ở 1/2 dưới xương ức bên trái) theo công thức 15:2 (nghĩa là ép tim 15 cái thì thổi ngạt 2 cái) nếu có 2 người thực hiện, hoặc 30/2 nếu có một người. Kiên trì thực hiện cho đến khi mạch đập và nạn nhân thở trở lại.
Bước 4: Sau khi nạn nhân tỉnh lại sẽ nôn ra nhiều nước nên cần đặt họ ở tư thế nằm nghiêng, kê cao gối hai bên vai, nới rộng quần áo để tránh bị ngạt thở.
Bước 5: Sau sơ cứu ban đầu, người bị đuối nước đã tỉnh lại, cần đưa đến cơ sở y tế để kiểm tra, mục đích xem nạn nhân có bị phù phổi cấp không. Cần lau khô người cho họ, thay quần áo và ủ ấm sau đó nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để các bác sĩ xử lý các bước tiếp theo.
Lưu ý:
- Không dốc ngược nạn nhân đuối nước, vác lên vai rồi chạy.
- Không hô hấp nhân tạo và ép tim ngoài lồng ngực khi vận chuyển nạn nhân tới bệnh viện sẽ làm mất thời gian cấp cứu, có nguy cơ gây ra di chứng não sau này nếu bệnh nhân còn sống.
Các bác sĩ khuyến cáo, phụ huynh và thầy cô không nên để trẻ chơi một mình mà không có người lớn giám sát. Đậy kín các chum vại nước xung quanh nhà, không cho trẻ chơi gần ao hồ, tốt nhất nên dạy cho trẻ tập bơi để tránh xảy ra những tai nạn đáng tiếc.