Các võ sĩ samurai truyền thống ở Nhật Bản từng sử dụng những thanh kiếm cong bén nhọn được sản xuất tại những xưởng thủ công tồn tại hàng thế kỷ.
Tại xưởng của ông Fusahiro Shimojima ở thành phố công nghiệp Saitama, Nhật Bản, những ngọn lửa giận dữ bùng lên trong những cái hố nhỏ và những tiếng búa chát chúa liên tục vang lên. Kiếm sĩ 44 tuổi người Nhật Bản đang trong quá trình đúc lưỡi kiếm non nớt thành tác phẩm ưng ý.
Bất chấp tất cả sức nóng, bụi và mồ hôi của quá trình gia công kim loại, xưởng của ông Fusahiro Shimojima là một không gian vô cùng thiêng liêng. Ông Shimojima và những người làm việc ở đây đều mặc đồ trắng - một biểu tượng của sự thuần khiết được thiết kế để loại bỏ các nguồn năng lượng tiêu cực. Một sợi dây đặc biệt gọi là shimenawa - được sử dụng trong các nghi lễ cổ xưa của Thần đạo được thiết kế tạo thành vành đai xung quanh không gian, bảo vệ các nghệ nhân khỏi năng lượng có hại.
Những thanh kiếm katana mà võ sĩ samurai Nhật Bản sử dụng được chế tạo thủ công từ nhiều thế kỷ trước. (Ảnh: Detouur).
"Chúng tôi tôn thờ Thần trong xưởng này", ông Shimojima - người đã chế tạo kiếm samurai trong 24 năm qua cho biết. "Chỉ như vậy chúng tôi mới có thể tạo ra một thanh kiếm... không được sử dụng làm vũ khí, mà là một thứ gì đó có ý nghĩa tinh thần và tâm linh".
Được tôn sùng vì sức mạnh và hiệu quả trong chiến đấu gần, những thanh kiếm cong này, được gọi là katana, đã được sản xuất tại Nhật Bản trong nhiều thế kỷ qua, từng được sử dụng bởi các samura, quý tộc và võ sĩ. Tuy nhiên, rất lâu sau khi bãi bỏ tầng lớp samurai, các kỹ thuật sản xuất cổ xưa của các nghệ nhân vẫn tồn tại. Ông Shimojima chuyên về phong cách kiếm lịch sử được gọi là mamori katana - một lá bùa may mắn có thể bảo vệ chủ nhân khỏi bệnh tật và bất hạnh.
"Trong xã hội ngày nay, không có nhiều người sử dụng katana như một vũ khí", ông nói. "Là một kiếm sĩ, tôi tìm thấy niềm vui trong việc tạo ra sản phẩm hỗ trợ nhu cầu tinh thần của khách hàng. Và đây cũng là một sản phẩm có thể được truyền lại cho các thế hệ gia đình trong hàng trăm năm sau. Kiếm đã là một phần không thể thiếu trong truyền thống Nhật Bản từ thời cổ đại. Tôi tin rằng một thanh katana đóng vai trò là cơ sở thiết yếu cho những đặc điểm và hành vi của người Nhật Bản ngày nay".
Kỹ thuật cổ xưa
Katana là một trong những vật đại diện cho văn hoá Nhật Bản. (Ảnh: Detouur).
Katana lần đầu tiên được chế tạo là hơn 1.000 năm trước và được phân biệt bởi một lưỡi cắt hướng lên trên cho phép người dùng vạch ra ranh rới và tấn công trong một chuyển động duy nhất. Vai trò của kantana trong xã hội Nhật Bản đã thay đổi đáng kể từ đó, mặc dù quy trình sản xuất vẫn không thay đổi.
Các lưỡi kiếm được rèn từ tamahagane - một loại thép có các lớp chứa lượng carbon khác nhau. Ông Shimojima làm nóng một cách tỉ mỉ, làm mềm và sau đó gập thép lại để loại bỏ tạp chất, thậm chí là để loại bỏ hàm lượng carbon.
"Một lớp duy nhất trở thành 2 lớp, sau đó 2 lớp thành 4, 4 trở thành 8 và cứ như thế", ông giải thích. "Bằng cách gấp 15 lần, hơn 32.000 lớp được tạo ra. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là càng nhiều lớp thì càng tốt. Tất nhiên là có giới hạn và nếu bạn vượt quá giới hạn, bạn sẽ mất... sức mạnh cần thiết để phục vụ như một thanh kiếm".
Tiếp theo, thanh kiếm có hình dạng - mặc dù khi bắt đầu thì nó hoàn toàn thẳng. Khi thép được làm cứng thông qua quá trình gia nhiệt và làm lạnh lặp đi lặp lại, mật độ khác nhau trong cấu trúc của lưỡi kiếm tạo ra đường cong đặc trưng của nó. "Trong khoảng thời gian 10 phút, chúng tôi làm nóng lưỡi kiếm lên khoảng 800 độ C và nhanh chóng làm nguội nó trong nước", ông Shimojima nói. "Có vẻ như là một quá trình đơn giản. Tuy nhiên ... đó là vấn đề của việc đưa ra quyết định nhanh chóng. Một sai lầm thường có thể dẫn đến thất bại hoàn toàn - một sai lầm chết người", ông nói thêm.
Lưỡi kiếm cuối cùng phải thể hiện sự cân bằng về sức mạnh, tính linh hoạt và độ bền. Xưởng của ông Shimojima có thể mất một tháng để sản xuất một thanh kiếm, với những biện pháp gia cố phức tạp hơn (như giá treo và tay bảo vệ), thậm chí có những thanh kiếm tốn hơn 1 năm để hoàn thành.
Truyền thống suy tàn
Bất chấp quá khứ huy hoàng của katana, thị trường kiếm vẫn đang suy giảm. Vào cuối những năm 1980, Hiệp hội kiếm sĩ Nhật Bản báo cáo có khoảng 300 thành viên trong hàng ngũ nhưng on số đó đã giảm gần một nửa trong những năm gần đây.
Việc học nghề rèn, chế tạo kiếm phải mất nhiều năm để hoàn thành và thường không được trả lương. Đối với ông Shimojima, chính sự hấp dẫn vượt thời gian của thanh kiếm đã thu hút ông. Lần đầu tiên, khi còn là một học sinh trung học cơ sở, ông tình cờ thấy một thanh katana 800 tuổi tại Bảo tàng Quốc gia Tokyo. Bị hấp dẫn bởi sự hoàn hảo của nó, ông bắt đầu nghiệp chế tạo kiếm.
"Trong suốt lịch sử của nó, (nghề thủ công) đã được truyền qua nhiều thế hệ mà không bao giờ thay đổi hình dạng, lập trường, giá trị hay ý nghĩa", ông nói. "Thực tế là katana cũ cũng không bị rỉ sét, cũng không bắt đầu phân rã, chứng tỏ chất lượng của chúng. Tôi không tin rằng thanh kiếm đại diện cho Nhật Bản sẽ biến mất khỏi thế giới này", ông nói thêm. "Katana chất lượng tốt từ ngày xưa cho đến ngày nay sẽ luôn tồn tại và được ghi nhớ".