Tiếng sủa được xem là bản năng của chó nhưng lại có một loài không bao giờ sủa. Đó là Basenji, một trong những giống chó săn có nguồn gốc lâu đời và khó đào tạo nhất.
Basenji là một giống chó cổ có nguồn gốc từ Ai Cập được gọi tên là “Barkless Dog”. Hình ảnh của chúng từng xuất hiện trên các ngôi mộ Ai Cập 5000 năm trước.
Từ Ai Cập, chó Basenji di cư sang châu Phi. Vào năm 1870 Dr. Georg Schweinfirth đã mô tả khi tìm thấy chúng: Giống chó này gần giống Spitz nhưng lại là giống chó có lông ngắn và trơn, với đôi tai lớn, luôn dựng đứng và có đuôi luôn cuộn tròn như đuôi lợn con. Ở đây, chó Basenji được người bản địa sử dụng để chỉ đường trong những khu rừng, hay cảnh báo và đề phòng những con thú nguy hiểm tiến lại gần. Nhiều gia đình dùng chúng đi săn trên một vùng rộng lớn từ Congo đến Sudan.
Tại vùng Bahr-el-Ghazal (Nam Sudan), ở các bộ tộc Niam-Niam hay Azande, giống chó này sống thành bầy đàn độc lập trong các làng mạc, tự nuôi sống mình và theo chân các thợ săn để phát hiện thú rừng, xua chúng vào lưới mà họ đã giăng sẵn trước đó.
Đầu những năm 1900, chó Basenji được mang đến châu Âu và nuôi với mục đích bảo vệ chủ nhân khi gặp thú dữ trong rừng.
Theo lý giải của các nhà khoa học, chó Basenji không sủa là do trong quá trình tiến hóa, chúng đã chọn lọc các đặc tính để phù hợp với môi trường sống. Cụ thể, tại châu Phi, việc chó sủa có thể thu hút thú dữ và khiến con người cũng như chó nhà mất an toàn. Vì thế, chó Basenji đã tiến hóa theo hướng này. Tuy nhiên, chúng thuộc loại “ồn ào”. Tùy tâm trạng chúng có thể gần gừ, tru, rên ư ử...
Do xuất thân là giống chó săn nên Basenji vô cùng nhanh nhẹn, cảnh giác, độc lập, có sức khỏe bền bỉ và thích leo trèo.
Basenji có kích thước tương đương với một con chó săn. Con đực cao từ 41–43 cm, nặng từ 10–12 kg; con cái cao từ 38–41 cm, nặng từ 9–11 kg. Bắp thịt rắn chắc, sọ bằng phẳng. Cơ bắp chó Basenji nở nang, mạnh khỏe. Lưng thẳng cùng tứ chi rất dài. Dáng vẻ của chúng toát lên vẻ uyển chuyển khi chạy, nhưng cũng không kém phần oai vệ khi đứng yên.
Nổi tiếng với vẻ ngoại hình cơ bắp mạnh mẽ, Basenji có bộ lông ngắn, mịn và đa dạng màu sắc. Màu sắc lông cực kỳ đa dạng từ màu đen, màu đỏ hồng, nâu vàng hay cả màu vện. Đặc biệt, phần chân, phía ngực và chóp đuôi của Basenji thường có màu trắng.
Đôi chân dài giúp nó chạy nhanh hơn, và có thể thực hiện những bước chạy nước rút mạnh mẽ, khi săn mồi và đặc biệt dáng chạy giống như dáng ngựa chạy.
Loài chó này rất thông minh, nhưng khó huấn luyện vì bản tính độc lập của mình và có thể trở nên nguy hiểm nếu bị kìm kẹp quá mức. Điều này yêu cầu chủ nhân phải kiên nhẫn và sáng tạo khi đào tạo chúng.
Loài chó này còn có đặc điểm là vô cùng sạch sẽ, gần như không có mùi hôi.
Chó Basenji có tuổi thọ từ 12 - 14 năm. Không giống như hầu hết những giống chó được nuôi trong gia đình khác, thường có 2 mùa động dục mỗi năm. Một điều đặc biệt khác là chúng chỉ động dục một lần mỗi năm và thường sinh từ 4 đến 6 con.
Hiện nay, giống chó Bansenji đã được thuần dưỡng. Nhiều gia đình chọn nuôi bởi màu sắc đẹp, sạch sẽ và trí thông minh của chúng.
Tuy nhiên, với loài chó này cần lưu ý, chúng thông minh, nhanh nhẹn nhưng bướng bỉnh, đặc biệt nguy hiểm khi bị kìm kẹp. Vì vậy, cần chú ý kiên nhẫn yêu thương và nên tránh để trẻ nhỏ chơi đùa cùng.
Một việc quan trọng cần lưu ý là đánh răng cho chúng đều đặn để ngăn ngừa bệnh nướu răng. Khi sống trong môi trường gia đình, Basenji cần được huấn luyện cơ bản từ nhỏ để thích nghi và tránh trở nên bướng bỉnh hoặc nguy hiểm. Theo các nhà khoa học, Basenji được coi là giống chó săn khó đào tạo thứ 2 trong tất cả những giống chó.
Basenji thích được ở cùng với 2 hoặc ba con Basenji khác, chúng sẽ không cắn lẫn nhau. Chúng hợp với không gian sống có sân vườn để chúng có thể thỏa sức chạy nhảy. Nhưng cũng cần chú ý, do bản tính tò mò và khả năng nhảy cao, chúng có thể trốn thoát khỏi khu vực đã được rào chắn. Cho chúng vận động đều đặn hàng ngày là điều cần thiết để giữ gìn sức khỏe.
Basenji là giống chó tình cảm và rất trung thành nếu được đối xử tốt. Chúng sẵn sàng làm mọi việc theo đúng yêu cầu của chủ nhân. Tuy nhiên, Basenji không hề thân thiện với các loài vật nuôi khác. Nếu nuôi Basenji trong gia đình, bạn cần cho chùng làm quen với các con khác ngay từ nhỏ nếu không chúng sẽ trở thành con mồi của Basenji.
Basenji là một sự lựa chọn thú vị cho những ai yêu thích tính cách độc lập và không muốn tiếng ồn của tiếng sủa chó, đồng thời sẵn sàng dành thời gian để hiểu và huấn luyện một giống chó đầy thách thức nhưng cũng rất trung thành và yêu mến chủ nhân của mình.