Tòa án tối cao Mỹ ngày 13/6 phán quyết các công ty không thể có quyền sở hữu trí tuệ với một phần các gene ngẫu nhiên ở người, quyết định có thể gây ảnh hưởng mang tính nền tảng tới ngành công nghiệp gene, y học và sinh học đang nổi lên hứa hẹn rất nhiều lợi nhuận.
Phán quyết với sự nhất trí tuyệt đối của tòa tối cao đã đảo ngược quyết định của bên hành pháp ba thập kỷ qua cho phép sở hữu bản quyền với gene người. Giờ đây, những mẫu gene giống như mẫu của nữ diễn viên điện ảnh Angelina Jolie, do công ty có trụ sở tại thành phố Salt Lake, Myriad Genetics nắm bản quyền, sẽ phải được công khai cho công chúng.
Diễn viên Angelina Jolie - (Ảnh: yahoo.com)
Thẩm phán Clarence Thomas, người viết phán quyết của tòa tối cao, nói lập luận của Myriad rằng ADN được khu biệt từ một cơ thể cho các xét nghiệm ung thư vú và buồng trứng của họ có thể được bảo vệ về bản quyền là không xác đáng, vì điều đó vi phạm luật bản quyền. Tòa nói những gì thuộc về tự nhiên và các ý tưởng mơ hồ không thể được bảo vệ bản quyền.
“Chúng tôi cho rằng ADN ngẫu nhiên là một sản phẩm của tự nhiên và không thể giữ bản quyền chỉ vì nó là riêng biệt”, Thomas nói. Tuy nhiên, tòa cũng nói trong khi ADN tự nhiên không thể được bảo vệ bản quyền, ADN nhân tạo và tổng hợp có thể được bảo vệ bản quyền. Tòa nói ADN tổng hợp, hay cADN, được bảo vệ bản quyền vì “nó không phải là sản phẩm của tự nhiên”.
Bảo vệ bản quyền là sự bảo vệ về pháp lý giúp người sáng chế có quyền ngăn những người khác bắt chước, sử dụng hay bán các thiết bị, quy trình hay ứng dụng do họ phát minh. Văn phòng bản quyền và thương hiệu Mỹ đã trao các chứng nhận bản quyền cho gene người trong gần 30 năm, nhưng những người phản đối các chứng nhận bản quyền của Myriad Genetics là không hợp pháp vì các gene có liên hệ với nguy cơ cao bị ung thư vú và ung thư buồng trứng có thể tìm thấy trong cơ thể con người.
Công ty sử dụng chứng nhận bản quyền này để tiến hành các thử nghiệm “phân tích BRC1” tìm kiếm trong cơ thể người các gene gây nguy cơ hai bệnh ung thư nói trên. Những phụ nữ có gene này có nguy cơ mắc bệnh ung thư vú cao gấp ba đến bảy lần so với người thường, cũng như có nguy cơ mắc ung thư buồng trứng cao hơn so với người bình thường.
Tháng trước, nữ diễn viên Angelina Jolie tiết lộ rằng mẹ cô qua đời vì ung thư buồng trứng và bà ngoại cô cũng bị bệnh này. Cô cho biết cô có gene BRCA1, tức có nguy cơ cao mắc ung thư buồng trứng và ung thư vú và các bác sĩ đã đề nghị Jolie cắt bỏ hai bầu vú để tránh chứng bệnh tai ác này.