Nguồn gốc của nền văn minh Maya vẫn còn là một bí ẩn mà các nhà khảo cổ học và sử gia đang nỗ lực giải mã.
Năm 1839, một nhóm thám hiểm đa quốc gia tập trung ở biên giới Honduras. Mục tiêu của họ là một sứ mệnh chưa từng có: tiến sâu vào trung tâm Trung Mỹ, khám phá những vùng lãnh thổ chưa được khám phá được bao phủ bởi rừng rậm.
Được dẫn dắt bởi hướng dẫn viên địa phương, đoàn thám hiểm đã đi qua khu rừng mưa nhiệt đới. Họ đến một nơi có thảm thực vật dày đặc che mát. Tại đây, họ phát hiện ra một số cấu trúc cự thạch bất thường được bao phủ bởi những dây leo và rêu xoắn lại, gần như hòa quyện với môi trường tự nhiên xung quanh.
Với sự khai quật và làm sạch sâu hơn của đội thám hiểm, diện mạo thực sự của một cung điện tráng lệ dần dần lộ rõ. Các bức tường bên ngoài của cung điện được bao phủ bởi những bức phù điêu tinh xảo. Điều đáng kinh ngạc hơn nữa là họ còn phát hiện ra một kim tự tháp khổng lồ, đỉnh của kim tự tháp dường như dẫn lên bầu trời, như thể đó là nơi linh thiêng để đối thoại với các vị thần.
Kim tự tháp Maya.
Gần chân kim tự tháp, đoàn thám hiểm phát hiện một phiến đá có khắc những biểu tượng dày đặc. Những biểu tượng này sau đó được xác nhận là lịch của người Maya, nó không chỉ ghi lại sự trôi qua của thời gian mà còn phản ánh sự hiểu biết sâu sắc của người Maya về trật tự của vũ trụ. Những phát hiện này đã gây sốc cho toàn bộ đoàn thám hiểm. Họ nhận ra rằng vùng đất họ đang đứng từng là trung tâm của một nền văn minh phát triển cao.
Những năm gần đây, qua nghiên cứu hệ thống ngôn ngữ của nền văn minh Maya, các học giả đã phát hiện ra rằng, nền văn minh Maya trong các khu rừng mưa nhiệt đới của Mỹ rất có thể có mối liên kết không thể chia cắt với Trung Quốc cổ đại. Người đưa ra quan điểm này là một học giả Ấn Độ. Cô yêu thích việc học ngôn ngữ từ nhiều quốc gia khác nhau từ khi còn nhỏ và có nghiên cứu chuyên sâu về hệ thống ngôn ngữ.
Cô nhận thấy nếu phân tích dưới góc độ ngôn ngữ học, chữ viết còn sót lại từ nền văn minh Maya có nhiều điểm tương đồng với tiếng Trung Quốc cổ đại. Sự giống nhau này không chỉ thể hiện ở hình thức từ ngữ mà còn có sự thống nhất khó giải thích trong cấu trúc ngữ pháp và cách sử dụng từ vựng. Trung Quốc là một trong bốn nền văn minh cổ đại. Vì vậy, học giả này cho rằng có thể nền văn minh Trung Quốc cổ đại có sự liên quan mất thiết với nền văn minh Maya.
So sánh chữ của người Maya và người Trung Quốc.
Nền văn minh Maya không chỉ đạt đến đỉnh cao về kiến trúc, kiến thức về thiên văn học và toán học của họ còn vượt xa các nền văn minh khác vào thời điểm đó. Người Maya có sự hiểu biết sâu sắc về các hiện tượng thiên văn. Họ đã có thể dự đoán chính xác nhật thực và nguyệt thực, một công nghệ không thể tưởng tượng được vào thời điểm đó. Đài quan sát họ xây dựng không chỉ là một kiệt tác kiến trúc mà còn là địa điểm quan trọng cho nghiên cứu khoa học.
Bằng cách quan sát các ngôi sao, người Maya đã phát triển một hệ thống lịch rất chính xác, thậm chí còn chính xác hơn cả lịch Gregorian. Trong lĩnh vực toán học, người Maya đã phát minh ra khái niệm số 0, đây là một bước đột phá lớn trong lịch sử toán học. Khám phá này có tác động sâu sắc đến sự phát triển của toán học, cho phép họ thực hiện các phép tính phức tạp và quan sát thiên văn chính xác. Công nghệ xây dựng của người Maya cũng đạt đến trình độ phát triển cao.
Cung điện và kim tự tháp của họ không chỉ có quy mô hoành tráng mà còn được thiết kế phức tạp và mang đầy ý nghĩa biểu tượng. Những tòa nhà này không chỉ là nơi ở của hoàng gia và giáo sĩ mà còn là nơi tổ chức các nghi lễ tôn giáo và hoạt động xã hội. Mỗi cấp độ của kim tự tháp đại diện cho một cấp độ khác nhau của cõi thiên thể, trong khi các bức tranh tường của cung điện mô tả thần thoại và lịch sử của người Maya.
Công nghệ xây dựng của người Maya đạt đến trình độ phát triển cao.
Về nông nghiệp, người Maya đã áp dụng nhiều công nghệ nông nghiệp tiên tiến như tưới tiêu, thoát nước, trồng rừng, v.v. Việc áp dụng những công nghệ này đã giúp sản xuất nông nghiệp của người Maya đạt trình độ rất cao.
Theo lẽ thường, một quốc gia tiên tiến và vượt trội như vậy lẽ ra phải tồn tại và phát triển lâu dài nhưng kỳ lạ thay, vào thế kỷ thứ 8 trước Công nguyên, nền văn minh Maya đột nhiên biến mất.
Sau đó, qua nghiên cứu, người ta phát hiện ra rằng sự biến mất hàng loạt của người Maya trùng hợp với thời điểm kết thúc một trong những chu kỳ trong lịch của họ. Ngoài ra lịch của người Maya còn dự đoán một số sự kiện lớn trong tương lai, ví dụ như lời tiên đoán về ngày tận thế năm 2012 bắt nguồn từ lịch của người Maya. Nhưng một ý kiến khác cho rằng lịch của người Maya là một bộ đếm thời gian. Nói cách khác, năm 2012 không phải là ngày tận thế mà đánh dấu sự kết thúc của một chu kỳ cổ xưa và thế giới đã bước vào một chu kỳ tái sinh mới. Sự biến mất của người Maya cũng đã được lịch Maya dự đoán trước. Một số học giả mạnh dạn suy đoán rằng người Maya cổ đại không hề biến mất mà họ chỉ trở về quê hương.
Hầu hết các công trình do người Maya xây dựng đều được xây dựng theo lịch Tzolkin.
Nhiều người luôn coi nền văn minh Maya là nền văn minh ngoài hành tinh bởi có quá nhiều điều bí ẩn khó tin trong nền văn minh cổ đại này. Trước hết, người Maya có kiến thức rất tiên tiến về thiên văn học. Họ tính toán rằng độ dài của một năm là 365,2420 ngày, con số này chỉ khác 0,0002 ngày so với kết quả mà các nhà thiên văn học hiện đại quan sát được. Mức độ phức tạp này thật đáng kinh ngạc ngay cả đối với người hiện đại.
Ngoài ra, lịch Tzolkin do người Maya tạo ra hoàn toàn không phù hợp với Trái đất và nó chỉ ghi nhận 260 ngày. Điều bí ẩn hơn nữa là hầu hết các công trình do người Maya xây dựng đều được xây dựng theo lịch Tzolkin. Điều này khiến mọi người rất tò mò, tại sao người Maya lại sử dụng lịch Tzolkin dù họ biết một năm có 365 ngày?
Điều thú vị hơn nữa là trong nhiều bức tranh tường được phục chế, người ta đã tìm thấy nhiều đồ vật giống tàu vũ trụ cũng như nhiều sinh vật có hình dáng kỳ lạ. Những khám phá này đã khiến một số người tin rằng lịch Tzolkin người Maya có thể đến từ hành tinh nguyên thủy của họ, và những vật thể bí ẩn này có thể là tàu vũ trụ và sinh vật ngoài hành tinh. Một số nhà nghiên cứu tin rằng người Maya không biến mất mà bị người ngoài hành tinh đưa đi khỏi Trái đất.
Những hình vẽ kỳ lạ trong bức tranh tường được phục chế của người Maya.
So với giả thuyết về người ngoài Trái đất, hiện nay, có ba giả thuyết chính về nguồn gốc của nền văn minh Maya:
1. Phát triển nội sinh
Giả thuyết này cho rằng nền văn minh Maya phát triển từ các nền văn hóa bản địa Mesoamerica trước đó, trải qua quá trình tiến hóa và thích nghi trong suốt hàng nghìn năm. Theo giả thuyết này, những người Maya đã phát triển các công nghệ và hệ thống xã hội phức tạp của riêng họ mà không có sự ảnh hưởng đáng kể từ bên ngoài.
2. Ảnh hưởng Olmec
Giả thuyết này cho rằng nền văn minh Maya đã chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ nền văn minh Olmec, một nền văn minh cổ đại khác cũng phát triển ở Mesoamerica. Theo giả thuyết này, người Olmec đã truyền bá kiến thức, kỹ thuật và nghệ thuật cho người Maya, góp phần vào sự phát triển của nền văn minh Maya.
3. Di cư từ bên ngoài
Giả thuyết này cho rằng nền văn minh Maya được thành lập bởi những người di cư từ bên ngoài Mesoamerica, có thể từ khu vực Nam Mỹ hoặc Đông Nam Á. Theo giả thuyết này, những người di cư này đã mang theo kiến thức và kỹ thuật tiên tiến, giúp thúc đẩy sự phát triển của nền văn minh Maya.
Mặc dù cả ba giả thuyết này đều có những bằng chứng hỗ trợ, nhưng hiện vẫn chưa có giả thuyết nào được khẳng định một cách chắc chắn. Ngoài ra, cần lưu ý rằng sự phát triển của nền văn minh Maya có thể là kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm sự phát triển nội sinh, ảnh hưởng từ bên ngoài và các tương tác giữa các nền văn hóa khác nhau trong khu vực.
Nguồn gốc của nền văn minh Maya vẫn còn là một bí ẩn hấp dẫn và thu hút sự quan tâm của nhiều người. Việc nghiên cứu và khai quật các di tích Maya sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá khứ của nền văn minh này và góp phần giải mã bí ẩn về nguồn gốc của nó.