Thế giới ngầm và tục hiến tế "lạnh gáy" của người Maya

Các nhà khoa học đã rất bất ngờ khi phát hiện ra một hồ nước ngầm tuyệt đẹp còn được gọi là "giếng thánh" giữa rừng ẩn chứa những bằng chứng ghê rợn về hủ tục hiến tế người ghê rợn của đế chế Maya cổ đại hùng mạnh - một trong những nền văn minh cổ đại nhất của nhân loại.

Nền văn minh Maya được xây dựng bởi một bộ tộc thổ dân châu Mỹ trên vùng đất mang tên Cuello cách nay 4.000 năm. Từ mảnh đất này, người Maya phân chia thành nhiều nhánh, trong đó, nhánh lớn nhất tiến về vùng đất là vịnh Mexico ngày nay. Tại đây, các nhà khảo cổ vẫn tiếp tục khai quật hàng loạt các thành phố cổ đại lớn nhỏ.

Một trong số đó là thành phố Chichen Itza - tuyệt phẩm của nền văn minh Maya. Trong tiếng Maya, “chichen” có nghĩa là “miệng giếng” còn “Itza” là “của người Itza”. Như vậy Chichen Itza có nghĩa là “miệng giếng của người Itza”.

Sở dĩ nơi đây có cái tên như vậy vì Chichen Itza nằm trong khu vực khô hạn của Trung Mỹ và nguồn nước chủ yếu lấy từ những hang động trên núi đá nham thạch, thành cổ nằm gần nguồn nước quan trọng, nên mới được gọi bằng cái tên như vậy.

Tôn giáo đóng một vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân Maya thành Itza. Các vị thần như thần Mặt trời, Thủy thần luôn được coi trọng bởi họ tin, vị thần này có ảnh hưởng lớn đến những vụ mùa bội thu. Kim tự tháp ở Chichen Itza cũng được xây dựng vì mục đích đó. Nơi đây diễn ra các nghi lễ thờ cúng các vị thần ngự trên đỉnh tháp.

Đặc biệt hơn, ở cách thành phố chừng 1,5km có hai hồ nước tự nhiên đường kính khoảng 60m. Một hồ được dùng làm nước tưới sinh hoạt trong nông nghiệp thời cổ đại. Còn hồ kia dùng vào mục đích quan trọng hơn, đó là “giếng thánh” nơi diễn ra các hoạt động tế Thủy thần đẫm máu.

Theo các văn bản cổ đại của người Maya ghi lại, thời tiết hạn hán là do Thủy thần nổi giận. Để làm cho vị thần trở nên vui vẻ, họ phải đưa vào giếng một cô gái đồng trinh 14 tuổi. Người xưa quan niệm rằng, cô gái khi được vứt vào giếng sẽ trở thành người hầu của thủy thần, được ăn ngon mặc đẹp và tận hưởng cuộc sống an nhàn.

Tuy nhiên, dù cho khí hậu quanh năm ổn định, không có hạn hán hay thiên tai, giới tăng lữ ở Maya cũng chọn một cô gái xinh đẹp để cám ơn Thủy thần. Người dân khắp nơi kéo đến tập chung ở ngôi miếu thần cạnh giếng phép. Ngôi miếu này dài 60m, cao 30m, đồng thời trong miếu còn khắc hình của Thủy thần, một con rắn có cánh.

Cô gái được tuyển chọn mang một bộ đồ lộng lẫy, ngồi đợi trong miếu. Đứng cạnh cô gái là nhiều chàng trai khỏe mạnh khoác trên mình một bộ giáp vàng, sẵn sàng đưa cô dâu của thần mưa tới giếng thánh “an toàn”.

Buổi lễ sẽ bắt đầu vào lúc rạng sáng, “cô dâu” của Thủy thần được đặt trong kiệu hoa và được các pháp sư làm phép, chúc phúc. Cô gái tội nghiệp còn được uống một thứ nước ma thuật giúp an thần, giữ bình tĩnh. Đoàn người sẽ rước cô gái tới giếng thánh trên một con đường dài 400m.

Khi tới nơi, cô gái trẻ bị các chàng trai vệ sĩ tung lên không trung rồi rơi tự do vào giếng thánh. Lúc này tiếng trống nổi lên, đám đông sẽ nhảy múa hát hò, những người giàu có sẽ ném vàng bạc, châu báu xuống giếng để cầu xin sự bình an.

Từ giữa thế kỷ XVI, thực dân châu Âu chinh phục Nam Mỹ, các thành phố Maya như Chichen Itza dần diệt vong. Từ đó trở đi, không còn ai tổ chức cúng tế người sống ở giếng thánh nữa.

Ngày nay, những cư dân của ngôi làng Yaxuná - khu vực gần nhất với thành phố Itza chuyển qua sử dụng dê và gà để thờ cúng Thủy thần thay vì người như trước. Trong những buổi lễ cầu mưa và cám ơn tổ tiên đó, những người đàn ông sẽ đi vòng tròn quanh vật hiến tế. Những đứa trẻ sẽ ngồi xuống dưới bàn giả tiếng ếch kêu khi trời mưa để mong được "mưa thuận gió hòa".

Cuộc sống của người dân Maya hiện đại không khác gì lắm so với tổ tiên xa xưa. Những người dân làng Yaxuná còn gặp nhiều khó khăn do phụ thuộc chủ yếu vào nông nghiệp. Vài năm gầy đây, nhờ lượng du khách đổ về ngày một đông mà cuộc sống của dân cư tại làng Yaxuná đã dễ thở hơn.

Giếng thánh là một trong những khu vực hấp dẫn khách du lịch. Tại đây, du khách được xem người dân bản điạ tái diễn lại lễ tế Thủy thần. Buổi lễ có sự tham gia của đầy đủ các pháp sư, vật tế cùng nhiều chàng trai vạm vỡ mặt giáp vàng, những bộ hóa trang kỳ dị cùng âm nhạc ma quái… Mọi người sẽ được đắm chìm trong quá khứ thần bí của nền văn minh Maya cổ đại.

Mặt khác các giếng thánh rất lý tưởng để các nhà khảo cổ tác nghiệp. Việc khám phá chúng sẽ giúp các nhà khoa học trả lời nhiều câu hỏi hóc búa như: con người có mặt ở châu Mỹ vào thời gian nào, lục địa được hình thành ra sao…

Qua nghiên cứu, các nhà khảo cổ đã tìm thấy hơn 100 bộ xương người dưới đáy giếng thánh, nhiều châu báu, đồ dùng thời xưa. Đó chính là mô tả rõ ràng nhất những đặc điểm cơ thể, đặc điểm văn hóa của người Maya cổ đại. Từ đấy giúp nhân loại dần khám phá sự phát triển và suy tàn của đế chế vĩ đại này.