Kể từ khi bùng phát ở Vũ Hán, Trung Quốc vào tháng 12 năm 2019, chủng virus corona mới có tên gọi SARS-CoV-2 đã không ngừng càn quét khắp thế giới. Sự hỗn loạn toàn cầu, và quy mô của dịch bệnh Covid-19 mà nó gây ra, đã khiến Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phải tuyên bố đây là một đại dịch vào đầu tháng 2 năm 2020.
Nghiên cứu để hiểu rõ SARS-CoV-2 luôn là điều mà các nhà khoa học trăn trở. Bởi làm sáng tỏ những bí ẩn của chủng virus này chính là bước đầu tiên giúp tìm ra được một giải pháp ngăn chặn dịch bệnh cùng một vắc-xin chống lại nó.
Và cứ mỗi ngày trôi qua, các nhà khoa học lại tìm hiểu thêm được một vài điều mới về virus SARS-CoV-2, cùng căn bệnh Covid-19 mà nó đang gây ra.
SARS-CoV-2 đã được xác định là một chủng trong cùng một họ virus corona.
Một trong những khía cạnh mà khoa học đang nghiên cứu về SARS-CoV-2 là mối quan hệ của nó với các chủng virus corona khác. Ví dụ, SARS-CoV-2 đã được xác định là một chủng trong cùng một họ virus corona với virus gây ra Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) và Hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS).
Virus SARS lần đầu tiên được xác định vào năm 2002. Nó cũng đã gây ra một đại dịch nghiêm trọng, khiến 10% bệnh nhân nhiễm phải tử vong. MERS, mặt khác, có nguồn gốc từ Trung Đông. Và dù cho độ lây nhiễm của nó có thấp hơn, tỷ lệ tử vong của bệnh nhân MERS lại cao gấp nhiều lần SARS, lên tới khoảng 37%.
Các nhà khoa học nghiên cứu SARS-CoV-2 đã phát hiện ra rằng cấu trúc của virus này rất giống với SARS-CoV. Nhưng nó cũng có một số khác biệt đáng lưu ý. Ví dụ, một trong những khác biệt đáng kinh ngạc nhất của Covid-19 là sự lây lan nhanh chóng của nó trên toàn cầu.
Thu hẹp khoảng cách để hiểu những khác biệt và tương đồng này là những gì đang đứng chặn giữa các nhà khoa học và một giải pháp cho căn bệnh đang lây lan nhanh chóng. Và một khía cạnh nghiên cứu quan trọng trong đó là cách mà cơ thể con người chiến đấu và vượt qua căn bệnh mà virus SARS-CoV-2 gây ra, các kháng thể liên quan trong các nhóm máu người bệnh có thể ảnh hưởng tới phản ứng miễn dịch của họ.
Điểm tương đồng và khác biệt
SARS-Cov-2 có dạng hình cầu với một số protein gọi là gai trên bề mặt. Giống với virus SARS-CoV Những gai này gắn vào cùng một thụ thể có trên tế bào người gọi là enzyme chuyển đổi angiotensin 2 -ACE2.
Thông tin này rất quan trọng vì nó gợi ý rằng virus SARS-CoV-2 sử dụng cùng một cơ chế với SARS để đảm bảo các gen của nó xâm nhập được vào tế bào vật chủ, sao chép và lây nhiễm sang các tế bào khác. Các nhà khoa học có thể sử dụng kiến thức này để phát triển các loại thuốc ức chế protein gai, và từ đó làm chậm khả năng nhân lên của virus
Một điểm tương đồng khác của SARS-CoV-2 là một cấu trúc trên bề mặt protein gai được gọi là NSP15. Các nhà khoa học từ một số trường đại học ở Mỹ đã nghiên cứu cấu trúc của protein này và thấy nó giống với protein NSP15 của virus SARS-CoV tới 89%.
Giống như Covid-19, SARS có khả năng lây nhiễm cao. Nhưng có một điều trớ trêu: không phải tất cả những người tiếp xúc với những người đã bị nhiễm đều phát bệnh.
Một vấn đề nghiên cứu ở đây là liệu các nhóm máu và kháng thể xuất hiện tự nhiên có thể ảnh hưởng thế nào đến sự lây nhiễm hoặc mức độ nghiêm trọng của Covid-19?
Như chúng ta đã biết, con người có 4 nhóm máu chính (A, B, AB và O) khác nhau giữa các nhóm dân cư và khu vực địa lý do chọn lọc tự nhiên, môi trường sống và bệnh tật. Máu nhóm A có kháng nguyên A (cùng kháng thể anti-B trong huyết tương), nhóm B có kháng nguyên B (cùng kháng thể anti A trong huyết tương) và nhóm AB có cả 2 kháng nguyên (không có kháng thể nào trong huyết tương). Trong khi đó, máu nhóm O không có kháng nguyên nào (nhưng lại có cả kháng thể anti A và anti B trong huyết tương).
Cho đến gần đây, các nhóm máu được phân loại mớ thể hiện vai trò quan trọng trong truyền máu. Nếu bệnh nhân nhận được máu không tương thích, các kháng thể anti A hoặc anti B mạnh xuất hiện tự nhiên có thể gây ra phản ứng truyền máu.
Theo đó, một người không thể nhận máu có kháng nguyên lạ vào cơ thể, bởi hệ thống miễn dịch sẽ tiêu diệt toàn bộ tế bào máu có kháng nguyên lạ, coi chúng như mầm bệnh.
Nhưng một số nghiên cứu mới đã chỉ ra rằng các nhóm máu cũng có thể đóng vai trò trong nhiễm trùng và cách hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng lại với mầm bệnh. Một giả thuyết cho rằng các kháng nguyên nhóm máu có thể hoạt động như các thụ thể liên kết, cho phép virus hoặc vi khuẩn bám vào và xâm nhập vào tế bào cơ thể.
Một ví dụ về điều này là các virus thuộc chủng norovirus thường gây nôn mửa và tiêu chảy nghiêm trọng. Virus này có khả năng liên kết với các kháng nguyên ABO trên bề mặt niêm mạc của ruột, và một khi điều này xảy ra, nó có thể xâm nhập vào tế bào chủ và sau đó sao chép.
Mặt khác, các kháng thể anti A và anti B có thể là một phần cơ chế phòng thủ tự nhiên của cơ thể, và có thể hạn chế hoặc thậm chí ngăn ngừa nhiễm norovirus.
Thế còn với virus corona thì sao?
Trong một nghiên cứu năm 2005, các bác sĩ tại một bệnh viện ở Hồng Kông đã xem xét hiện tượng này và báo cáo rằng những người thuộc nhóm máu O dường như ít nhạy cảm với SARS-CoV hơn những người thuộc nhóm A, B hoặc AB.
Các nhà nghiên cứu cho thấy virus có thể biểu hiện các kháng nguyên trên bề mặt của nó tương tự như các loại được tìm thấy trong nhóm máu O. Họ cũng báo cáo rằng các kháng nguyên A xuất hiện tự nhiên có thể ức chế hoặc thậm chí ngăn chặn sự liên kết của virus với tế bào chủ.
Điều này dẫn đến giả thuyết rằng các cá nhân nhóm máu O, có cả kháng thể anti A và anti B, có thể có một số cơ chế bảo vệ chống lại virus.
Nhưng một nghiên cứu mới đăng trên nền tảng công bố các bài báo khoa học trước xuất bản medRxiv cho thấy: Trong số 2.173 bệnh nhân mắc Covid-19 tại 3 bệnh viện ở Vũ Hán và Thâm Quyến, những người có nhóm máu A lại có nguy cơ mắc Covid-19 cao hơn các nhóm máu còn lại. Và những người có nhóm máu O lại được bảo vệ tốt hơn các nhóm máu khác.
Thực tế, nhóm máu và các kháng nguyên liên quan của chúng tác động đến phản ứng miễn dịch như thế nào vẫn là một trong những câu hỏi cần trả lời, để hiểu về cách cơ thể có thể chiến đấu và vượt qua bệnh tật.
Điều này diễn ra như thế nào với Covid-19? Đó vẫn còn là một việc cần nghiên cứu thêm.
Một phát hiện khác là gai protein của SARS-CoV-2 là độc nhất và có khả năng gắn vào tế bào người cao gấp 10-20 lần. Điều này có thể giải thích sự lây lan nhanh và mạnh của nó.
Cấu trúc của các gai protein độc đáo này rất quan trọng, bởi vì chúng sẽ tạo thành cơ sở mà dựa trên đó, các nhà khoa học có thể phát triển một loại vắc-xin ngăn chặn virus.
Nhóm máu ABO đã phát triển để đáp ứng với bệnh tật trong hàng ngàn năm. Các kháng nguyên và kháng thể tạo thành một phần của hệ thống này, chúng tương tác với các tế bào của hệ thống miễn dịch và có thể ảnh hưởng đến cách chúng phản ứng lại với bệnh tật. Khi các nhà khoa học tiếp tục tìm hiểu về SARS-CoV-2, vai trò của các nhóm máu, nếu có, có thể trở nên rõ ràng hơn.