Nhiệt độ và độ ẩm không khí tăng cao bất thường kéo theo nguy cơ trẻ bị suy kiệt vì nóng, thậm chí là say nắng ảnh hưởng tới sức khoẻ của trẻ.
Bác sĩ Trần Thu Thuỷ - Bệnh viện Nhi trung ương, cho biết, các bệnh liên quan tới nắng nóng là khi mồ hôi nhiều mà không được bù nước đầy đủ, dẫn tới mất nước và chuột rút, trong khi cơ thể không thải đủ nhiệt sẽ dẫn tới suy kiệt vì nóng, thậm chí là say nắng cần cấp cứu.
Chuột rút, kiệt sức vì nóng hay say nắng thường xuất hiện ở trẻ lớn tham gia hoạt động thể lực kéo dài dưới nắng nóng, ví dụ trong giờ chơi thể thao. Với trẻ nhỏ, bệnh chủ yếu liên quan tới nắng nóng là mất nước.
1. Mất nước
Trẻ bị mất nước khi lượng dịch thoát ra qua mồ hôi và nước tiểu lớn hơn lượng dịch uống vào. Mất nước ở mức độ nhỏ, kể cả chỉ tương đương 2% cân nặng, cũng có thể ảnh hưởng xấu tới trẻ. Mất nước làm giảm khả năng điều hòa thân nhiệt và do đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh do nắng nóng khác.
Các biểu hiện của mất nước: Môi khô, khát nước, tiểu ít hoặc không tiểu, nước tiểu cô đặc, sẫm màu, khóc không có nước mắt, trẻ quấy khóc, khó chịu, có vẻ ủ rũ, lờ đờ, mệt mỏi. Trường hợp nặng, trẻ có biểu hiện: mắt trũng, thóp trũng, buồn nôn, nôn, lờ đờ hay hôn mê.
Xử trí khi trẻ mất nước: Nếu nghi ngờ bé bị thiếu nước, cần chuyển bé vào nơi thoáng mát, cho bé uống nước. Nếu bé không cảm thấy dễ chịu hơn thì cần tìm sự trợ giúp y tế.
Ngày nắng nóng cảnh giác với say nắng.
2. Chuột rút do nóng
Theo bác sĩ Thuỷ, chuột rút do nóng là tình trạng đau cơ hay co cứng cơ, thường xuất hiện ở vùng bụng, cánh tay hay cẳng chân, khi vận động quá mức trong thời tiết nóng. Trẻ hay vã mồ hôi, nhiều khi hoạt động mạnh dễ bị chuột rút kiểu này.
Ra mồ hôi nhiều khiến cơ thể mất nước và muối, hàm lượng muối thấp trong cơ khiến cơ co rút đau đớn. Chuột rút do nóng cũng có thể là biểu hiện của kiệt sức do nóng.
Khi trẻ có các dấu hiệu chuột rút nên ngừng hoạt động thể lực và ngồi yên ở nơi râm mát, uống nhiều nước, tiếp tục ngừng hoạt động thể lực mạnh trong vòng vài giờ sau khi hết bị chuột rút để tránh rơi vào kiệt sức hay say nắng. Tìm trợ giúp y tế nếu tình trạng không cải thiện sau một giờ.
3. Kiệt sức do nóng
Đây cũng là dấu hiệu cần cảnh báo trong những ngày nóng nắng này. Trẻ bị mất nước thường có dấu hiệu vã mồ hôi như tắm, người nhợt nhạt, chuột rút, mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, nôn, ngất, da lạnh và ẩm ướt, mạch nhanh và yếu, thở nhanh và nông.
Nếu không được điều trị, kiệt sức vì nóng có thể tiến triển thành say nắng.
Giúp trẻ hạ thân nhiệt bằng các biện pháp: Cho uống nước mát, tắm nước mát, lau người bằng khăn mát, đưa trẻ tới nơi có quạt mát, điều hòa, mặc quần áo nhẹ nhàng, thoáng mát.
4. Say nắng
Đây là căn bệnh nghiêm trọng nhất do nắng nóng. Bệnh xuất hiện khi cơ thể không còn khả năng kiểm soát nhiệt độ: thân nhiệt gia tăng nhanh chóng, ra mồi hôi không đủ để giải tỏa nhiệt, cơ thể không thể tự làm mát. Thân nhiệt có thể lên tới 39,5 độ C hoặc cao hơn trong vòng 10-15 phút. Say nắng có thể dẫn tới tử vong hoặc tàn phế vĩnh viễn nếu không được điều trị cấp cứu kịp thời.
Tìm cách hạ thân nhiệt của trẻ bằng bất cứ biện pháp nào.
Triệu chứng của say nắng khi thân nhiệt lên cao (trên 39,5 độ C), da nóng, đỏ và khô không ra mồ hôi, mạch nhanh, mạnh, đau đầu nhức nhối, buồn nôn, mê sảng, mất ý thức.
Say nắng là tình trạng cấp cứu, có thể dẫn tới tử vong. Vì vậy bác sĩ Thuỷ khuyên, khi thấy trẻ có những dấu hiệu nêu trên, cần nhờ người gọi xe cấp cứu trong khi tìm cách hạ thân nhiệt của trẻ, nhanh chóng chuyển trẻ tới khu vực râm mát. Hạ thân nhiệt của trẻ bằng bất cứ biện pháp nào, ví dụ dùng vòi nước mát hay xô nước mát xối lên người, dùng khăn ướt lau người… Nếu độ ẩm không khí thấp, cần bọc trẻ trong một tấm vải ướt và mát rồi quạt thật mạnh.
Theo dõi thân nhiệt và tiếp tục các biện pháp làm mát cho tới khi nhiệt độ xuống còn 38,5 hay 39 độ C.
Nguy cơ mắc bệnh do nắng nóng tăng cao ở các nhóm trẻ dưới đây:
- Trẻ dưới 4 tuổi: tỷ lệ diện tích bề mặt cơ thể/cân nặng cao hơn so với người lớn khiến lượng nhiệt hấp thu từ môi trường và lượng nhiệt sản sinh khi vận động đều cao hơn.
- Trẻ quá nhỏ chưa thể tự vận động để lấy nước uống sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào người chăm trẻ. Trẻ đủ lớn để tự lấy nước cũng thường hay quên, không uống đủ nước.
- Trẻ bị bệnh cấp tính, đặc biệt là sốt và bệnh đường tiêu hóa.
- Trẻ vận động quá nhiều, nhất là nếu chưa quen với nắng nóng, lại quá mập hoặc không thật khỏe mạnh.
- Trẻ đang dùng các loại thuốc làm giảm khả năng điều hòa nhiệt của cơ thể, ví dụ thuốc kháng histamin chống dị ứng, thuốc lợi tiểu hay thuốc điều trị bệnh tâm thần.
- Trẻ từng có tiền sử bị bệnh liên quan tới nắng nóng.
Bỏng da do tia cực tím
Da của trẻ nhỏ rất dễ bị tác động bởi bức xạ tia cực tím, những ngày nắng nóng vừa qua chỉ số tia UV ở mức rất cao (10 đến 11) sẽ gây nguy hại cho làn da. Bác sĩ cảnh báo, thời điểm từ 10 giờ sáng đến 14 giờ chiều là lúc bức xạ tia cực tím ở mức đỉnh điểm. Nếu da của người trưởng thành tiếp xúc trực tiếp với nắng ở thời gian này khoảng 25 phút sẽ bị bỏng da thì ánh nắng chỉ mất 10 phút để gây ra những thương tổn nghiêm trọng cho làn da của bé, lâu dài có thể gây ung thư da.