Ắc-quy là thiết bị tích trữ điện năng, cung cấp năng lượng cho thiết bị khởi động, hệ thống đánh lửa và các thiết bị khác khi động cơ chưa hoạt động. Khi mua mới hay bảo dưỡng, cần lưu ý đến các thông số như kích thước, dung lượng, dòng khởi động để chọn được loại ắc-quy thích hợp nhất.
Ắc quy xe ô tô và những điều bạn cần biết
Ắc-quy là một trong những thiết bị quan trọng nhất trên xe hơi. Nó đảm niệm vai trò tích trữ điện năng, cung cấp năng lượng cho các thiết bị tiêu thụ điện (phụ tải) như máy khởi động, kích thích máy phát xoay chiều. Ắc-quy sẽ cung cấp điện năng cho các phụ tải khi máy phát điện chưa làm việc hoặc vòng tua máy chưa đạt tốc độ quy định. Ngoài ra, nó còn có vai trò cung cấp điện năng trong trường hợp phụ tải sử dụng dòng vượt quá dòng định mức của máy phát.
Sau khi khởi động và vòng tua máy đủ lớn, các thiết bị trên ôtô sẽ sử dụng điện năng sinh ra từ máy phát. Đồng thời, ắc-quy được nạp điện để tích trữ năng lượng cho các lần khởi động sau.
Đa số ắc-quy sử dụng trên ôtô là ắc-quy chì. Chúng được chia thành các loại như ắc-quy hở (ắc-quy nước) và ắc-quy kín (hay còn gọi ắc-quy khô). Loại ắc-quy nước có thể bão dưỡng như đổ thêm nước, còn ắc-quy khô không cần bảo dưỡng và dùng một lần cho đến lúc hết điện.
Khi mua mới hay bảo dưỡng, cần lưu ý những điểm sau để đảm bảo an toàn cũng như hoạt động ổn định của xe.
Ắc-quy trên xe ôtô. (Ảnh: Polpularmechanics)
Dấu hiện hỏng hóc của ắc-quy
Ắc quy có độ bền và độ tin cậy khá cao, tuy nhiên sau một thời gian hoạt động lâu dài nó cũng sẽ hư hỏng và có các dấu hiệu sau:
- Xe không khởi động được do bình yếu.
- Đề xe khởi động yếu và quay chậm.
- Đèn xi nhan mờ và không cắt rờ le.
- Bình ắc quy có rỉ bẩn và cọc bình dơ.
- Còi xe yếu và đèn xe mờ khi bóp còi.
Giải pháp khắc phục
Đối với những tay xế nhiều kinh nghiệm thì có thể căn cứ vào một số dấu hiệu để đoán và chữa bệnh cho ắc-quy sắp hỏng.
- Nếu ắc-quy của bạn đã được 2-3 năm thì đây là lúc bạn nên thay mới.
- Quan sát bẳng mắt thường chúng ta có thể nhận thấy bị phồng rộp hoặc có các vết rỉ bẩn ra ngoài chứng tỏ ắc-quy đang có vấn đề.
- Khi phát hiện thấy ắc-quy có mùi cháy khét thì giải pháp đơn giản nhất là chúng ta thay nga ắc-quy mới.
Bên cạnh đó, bạn có thể kiểm tra nguyên nhân hư hỏng xe có phải do ắc-quy không là sử dụng một chiếc ắc-quy khác lắp vào thay thế, nếu xe hoạt động bình thường thì do ắc-quy cũ đã hỏng. Trong trường hợp lắp ắc-quy mới vào mà vẫn không khởi động được thì cần kiểm tra lại công tắc đề, máy đề, hệ thống dây diện xem có bị hỏng hóc hay bị đứt.
Cũng theo các chuyên viên kỷ thuật, có một số trường hợp ắ quy vẫn còn khá tốt nhưng còi yếu, đề nổ không được thì nguyên nhân có thể là do là do bị mô-ve (tiếp xúc kém) ở hai đầu cực của ắc-quy. Để khắc phục tình trạng này chúng ta chỉ cần tháo ắc-quy ra khỏi hộp chứa, tiến hành vệ sinh sạch hai đầu cực và cần thiết thì sạc lại để đảm bảo đủ dòng điện.
Tuy nhiên, các chuyên gia khuyên rằng nó là một tài sản có giá trị nên bạn đừng tự động sửa chữa nếu không có kinh nghiệm. Tốt nhất tốt nhất nên mang xe đến các đại lý chính thống để được các chuyên viên kỷ thuật kiểm tra kỷ lưỡng.
Chọn kích thước ắc-quy
Trong trường hợp phải mua mới, vấn đề đầu tiên bạn cần quan tâm là kích thước ắc-quy. Chúng được chia thành nhiều loại, theo kích thước mà nhà sản xuất đã tiêu chuẩn hóa, phù hợp với vị trí và kích thước chỗ đặt. Một chiếc ắc-quy thích hợp sẽ được giữ chặt theo các rãnh, nhằm tránh những vấn đề nảy sinh do dao động hay rung trong quá trình xe chuyển động. Bạn nên lưu ý một vài mẫu xe cho phép lắp ắc-quy có kích cỡ khác nhau.
Dòng khởi động nguội CCA (Cold Cranking Amps)
Ngoài việc chọn kích thước phù hợp, bạn phải đảm bảo ắc-quy có đủ năng lượng để khởi động động cơ. Năng lượng khởi động được do bằng thông số dòng khởi động nguội CCA. CCA được diễn giải là cường độ dòng mà ắc-quy cung cấp trong vòng 30 giây ở 0 độ F (-17,7 độ C) cho đến khi hiệu điện thế xuống dưới mức có thể sử dụng. Chẳng hạn một ắc-quy (12 volt) có CCA là 600, tức nó có thể cung cấp dòng điện 600 ampe trong vòng 30 giây tại -17,7 độ C trước khi điệp áp hạ xuống 7,2 volt.
CCA có ý nghĩa quan trọng đối với những xe ở vùng khí hậu hàn đới, nhiệt độ thường xuyên xuống dưới 0 độ C. Khi nhiệt độ xuống quá thấp, dầu động cơ và dầu hộp số trở nên đặc và khởi động xe vào buổi sáng sẽ rất khó khăn. Khi đó, ắc-quy phải có CCA cao hơn yêu cầu và bạn không nên chọn loại có thông số thấp hơn khuyến cáo, bởi nó gây hỏng động cơ.
Ở vùng khí hậu nóng, bạn không cần giá trị CCA quá cao do dầu động cơ và dầu hộp số không bị đặc. Ngoài CCA, còn có thông số khác đo dòng khởi động như CA (Cranking Amps) chỉ cường độ dòng điện mà ắc-quy cung cấp trong vòng 30 giây tại nhiệt độ 32 độ F (0 độ C) trước khi điện áp xuống mức 7,2 volt.
Thông số dòng khởi động nóng HCA (Hot Cranking Amps) cũng được xác định theo cách tương tự nhưng ở nhiệt độ 80 độ F (26,7 độ C).
Dung lượng RC (Reserve Capacity)
Thông số quan trọng thứ 3 mà mỗi ắc quy cần phải có là dung lượng dự trữ của ắc-quy. RC được đo bằng phút khi ắc-quy phóng dòng 25 ampe ở 25 độ C trước khi điện áp xuống dưới mức quy định. Dung lượng phổ biến của ắc-quy dùng cho ôtô là 125 phút. Giá trị của RC thể hiện khả năng khởi động xe và người ta thường thử bằng cách khởi động một động cơ hạng nặng. Một lưu ý nhỏ là giống như CCA, bạn nên chọn ắc-quy có trị số RC cao nếu đi trong điều kiện lạnh.
Những lưu ý khi bảo dưỡng, sửa chữa ắc-quy
- Nên tắt hết các thiết bị điện khi khởi động xe để tránh hao tổn năng lượng của ắc quy. Khi khởi động dòng điện cần cung cấp sẽ cao hơn bình thường (5 đến 7 lần) nên ắc quy sẽ tụt áp mạnh, vì vậy mỗi lần khởi động không nên kéo dài quá 5 giây và khoảng cách giữa mỗi lần khởi động ít nhất phải 10 giây để ắc quy kịp ổn định.
- Khi lắp đặt ắc quy phải gắn cực dương trước âm sau và các cọc bình phải đảm bảo siết chặt tránh tình trạng lỏng lẻo gây nẹt lửa do tiếp xúc, sẽ không tốt và ảnh hưởng đến độ bền của các cực.
- Thường xuyên kiểm tra và đảm bảo đủ lượng nước dung dịch đối với ắc quy ướt.
- Thường xuyên vệ sinh các đầu cực ắc quy trong quá trình sử dụng và bảo dưỡng ắc quy định kỳ theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.
- Tuyệt đối không để ắc quy bị ngắn mạch vì sẽ làm tổn hại nặng cho ắc quy và có thể gây nguy hiểm cho bản thân.
- Khi sạc ắc quy cần sử dụng bộ sạc đúng chất lượng và tiêu chuẩn của nhà sản xuất, dòng sạc không vượt quá 10% dòng định mức của ắc quy và không được đấu nhầm cực khi sạc.