Bằng trí tuệ và tình yêu quê hương, nhiều người gốc Việt đã trở thành ngôi sao trên bầu trời khoa học khi họ được cả thế giới vinh danh trong năm 2012.
Giáo sư Trịnh Xuân Thuận: Kể khoa học bằng văn chương
Giáo sư Trịnh Xuân Thuận. (Ảnh: H.T).
Giáo sư Trịnh Xuân Thuận sinh năm 1948, tại Hà Nội. Ông là chuyên gia nổi tiếng thế giới về ngành thiên văn học ngoài dải ngân hà. Ông đã phát hiện ra thiên hà trẻ nhất được biết đến trong vũ trụ hiện nay.
Năm 2012, ông có thêm thành công khi đạt giải thưởng Louis Pauwels cho tác phẩm Le Cosmos et Le Lotus (Lượng tử và Hoa sen, theo bản tiếng Anh The Quantum and The Lotus).
Tháng 6/2012, ông trở thành người Việt đầu tiên nhận giải thưởng văn học Cino del Duca của Viện Pháp quốc vì những tác phẩm thể hiện cái nhìn phức hợp và tinh tế của một nhà khoa học và một người có đức tin về vũ trụ và vị trí của con người trong vũ trụ.
Tiến sĩ Tara Van Toai: Đưa đậu nành Việt Nam sang Mỹ
Tara Van Toai đang hướng dẫn một sinh viên thực tập. (Ảnh: Bộ Nông nghiệp Mỹ).
Trang thông tin Bộ Nông Nghiệp Mỹ đăng bài của tác giả Don Comis về thành công của nhà khoa học gốc Việt Tara Van Toai trong nghiên cứu tìm nguồn gien đậu nành chịu ngập và kháng bệnh cho Mỹ tháng 8/2012.
Những giống đậu nành được trồng xen canh tại đồng lúa ở Đông Nam Á có thể cung cấp cho thế giới nguồn gien đậu nành chịu ngập lụt, bệnh thối gốc và các bệnh thực vật khác trong đất ngập nước.
Theo tiến sĩ Tara Van Toai, những giống đậu nành ở Mỹ không thể sống trên đất bị ngập nước. Tuy nhiên, kết quả thử nghiệm trên 21 giống đậu nành trồng ở Cần Thơ cho thấy 3 giống là VND3, Nam Vang và ATF15-1 có khả năng chịu ngập nước và kháng bệnh trong môi trường ngập nước. Trong nghiên cứu này, bà Van Toai cộng tác với các nhà khoa học Trung Quốc, Brazil, Hungary. Tại Việt Nam, bà làm việc với nhà khoa học Trần Thị Cúc Hoa cùng cộng sự là Nguyễn Thị Ngọc Huệ thuộc Viện Nghiên cứu Lúa Gạo đồng bằng sông Cửu Long.
Bà tâm sự: "Tôi sinh ra và lớn lên ở vùng châu thổ sông Cửu Long, quanh tôi là đồng lúa, bà con chú bác đều là nông dân. Từ lúc nhỏ, tôi đã thích học về canh nông. Tôi biết và nghe nói nhiều nơi trên thế giới, ngay cả Việt Nam rất nhiều người không đủ ăn. Tôi nghĩ trong tương lai, ngành nghiên cứu về nông nghiệp có thể giúp con người mà trước hết là nông dân, thu hoạch từ đồng ruộng nhiều hơn nữa, tạo thêm nhiều thực phẩm để nuôi sống dân số thế giới đang ngày càng tăng cao".
Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn: Đưa khoa học Việt Nam gần với thế giới
Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn. (Ảnh: vnuhcm.edu).
Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn hiện là trưởng nhóm nghiên cứu về loãng xương và di truyền học của Viện Nghiên cứu Y khoa Garvan. Ông là giáo sư cao cấp tại Đại học New South Wales, Australia. Ngoài ra, ông còn là chuyên gia nghiên cứu cao cấp của Ủy hội Nghiên cứu Y khoa và Y tế quốc gia Australia (NHMRC Senior Reseach Fellow - một chức danh được chính phủ Australia bổ nhiệm cho những nhà khoa học ưu tú nhất trong ngành y của nước này)
Là một nhà khoa học giàu kinh nghiệm, giáo sư Nguyễn Văn Tuấn có hơn 200 công trình nghiên cứu đăng trên các tạp chí y học thế giới. Ông cũng là người giữ vị trí trong ban biên tập, chuyên gia bình duyệt cho hơn 20 tập san nghiên cứu y khoa trên thế giới.
Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn đóng góp nhiều công sức cho sự phát triển nghiên cứu khoa học trong nước. Trong chuyến về nước gần đây nhất, ông đã trình bày những ghi nhận của ông về quá trình công bố bản thảo khoa học, giải thích lý do một số bản thảo bị từ chối tại Đại học Y tế Cộng đồng, Hà Nội hôm 10/1. Ông còn tham gia giảng dạy trong lớp tập huấn về cách viết đề cương nghiên cứu khoa học trong khóa học 3 ngày (từ ngày 7 đến 9/1) tại Viện Nghiên cứu Y học Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội.
Trong những năm qua, mỗi năm giáo sư Tuấn thường dành thời gian về nước giảng dạy tại các đại học Quốc gia TP HCM, đại học Bách khoa TP HCM, tại các bệnh viện. Một số tác phẩm nghiên cứu của giáo sư Tuấn xuất bản ở Việt Nam về lĩnh vực y học thực chứng, loãng xương, giáo dục…Hai công trình xuất bản ở Việt Nam gần đây là "Chất lượng giáo dục đại học: nhìn từ góc độ hội nhập” và “Đi vào nghiên cứu khoa học" (Nhà xuất bản Tổng Hợp TP HCM năm 2011).
Giáo sư Lưu Lệ Hằng: Hành tinh mang tên phụ nữ Việt
Giáo sư Lưu Lệ Hằng. (Ảnh: NLĐ).
Tháng 9/2012, tại Oslo, Quốc vương Na Uy Harald đã trao giải thưởng vật lý thiên văn Kavli cho hai nhà khoa học David C. Jewitt và Lưu Lệ Hằng (tên tiếng Anh là Jane X. Luu) về phát hiện các thiên thể thuộc Vành đai Kuiper (còn được gọi là các thiên thể ngoài Hải vương tinh). Giải thưởng này được xem như Nobel thiên văn học với tiền thưởng 1 triệu USD.
Sau nhiều năm quan sát bằng viễn vọng kính của Đại học Havard đặt tại Mauna Kea (Hawaii), giáo sư Lưu và người thầy của mình là giáo sư Jewitt đã tìm thấy những thiên thể đầu tiên trong Vành đai Kuiper và phát hiện ra thêm nhiều thiên thể khác thuộc vành đai này. Giáo sư Lưu cho biết: "Chúng tôi phát hiện có hàng triệu thiên thạch ngoài đó, bên mép rìa Thái Dương hệ trong Vành đai Luiper giống như Diêm vương tinh vậy... Khám phá này làm hoàn toàn thay đổi quan niệm của chúng ta về định nghĩa hành tinh là gì".
Công trình định danh các vật thể ngoài Hải vương tinh của hai nhà khoa học này cũng nhận giải thưởng Shaw Thiên văn học tại Hong Kong. Hội Thiên văn học Mỹ đã lấy tên bà để gọi một tiểu hành tinh 5430 Luu. Giáo sư sinh năm 1963, hiện làm việc tại phòng thí nghiệm Lincohn, thuộc Viện Công nghệ Massachusetts. Chồng bà là nhà thiên văn học Ronnie Hoogerverf. Hai người có một con gái nuôi 6 tuổi người Việt.
Giáo sư Nguyễn Hùng: Ứng viên "Người Australia của năm 2012"
Giáo sư Nguyễn Hùng. (Ảnh: ust.educ.au).
Chủ nhiệm Khoa Kỹ thuật và Công nghệ thông tin Đại học Công nghệ Sydney, nhà phát minh Nguyễn Hùng được bang New South Wales đề cử là ứng viên của bang này tranh giải Người Australia của năm 2012 (Australian of the Year 2012).
Trước đó, theo trang tin Australian Anthill, phát minh xe lăn thông minh Aviator thử nghiệm điều khiển bằng ý nghĩ của ông được chọn đứng thứ 3 trong danh sách 100 sản phẩm thông minh. Chiếc xe lăn này có thể tự vận hành bằng chính bộ não robot để vượt qua chỗ đông người hoặc những vật thể do camera trên xe nhìn thấy được. Ông đã dành gần 20 năm nghiên cứu về chiếc xe này để giúp người con bị liệt do tai nạn.
Ngoài chiếc xe, giáo sư Nguyễn Hùng và cộng sự còn nghiên cứu chế tạo một số thiết bị y tế khác như máy phát hiện sớm ung thư vú, máy báo hạ đường huyết, thiết bị kiểm tra sức khỏe tài xế… Ông tâm sự: "Những gì tôi đang cố gắng làm là giúp đỡ người khác. Được đề cử tranh giải người Úc của năm khiến tôi bất ngờ và hạnh phúc.