Nhiều phát hiện công bố trong năm 2023 gắn liền với những kỷ lục như loài động vật nặng nhất từng sống trên Trái đất hay hố đen cổ xưa nhất.
Nơi nắng nhất trên Trái đất
Bình nguyên Altiplano ở sa mạc Atacama. (Ảnh: Pawel Toczynski).
Điểm nắng nhất trên Trái đất là Altiplano ở sa mạc Atacama, một bình nguyên khô cằn gần dãy núi Andes ở Chile nhận nhiều ánh nắng Mặt Trời như sao Kim. Dù thường lạnh và khô, vùng đất nằm ở độ cao 4.000 m này có nhiều nắng chiếu tới hơn các nơi ở gần xích đạo hoặc cao hơn, theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Bulletin of the American Meteorological Society. Bức xạ Mặt Trời trung bình trên bình nguyên là 308 watt/m2, cao gấp đôi so với ở Trung Âu và bờ Đông nước Mỹ.
Hố đen cổ xưa nhất
Mô phỏng hố đen cổ đại. (Ảnh: TS2 Space).
Các nhà khoa học phát hiện một hố đen tồn tại lâu nhất từ trước đến nay. Hố đen này được hình thành chỉ khoảng hơn 470 triệu năm sau vụ nổ Big Bang. Phát hiện mới được công bố vào đầu tháng 11 giúp xác nhận giả thiết về sự tồn tại của những hố đen siêu khổng lồ xuất hiện từ thuở khai sinh của vũ trụ.
Kính viễn vọng Không gian James Webb và Đài quan sát tia X Chandra của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) kết hợp hoạt động cùng nhau và phát hiện ra hố đen cổ xưa nhất thông qua tia X. Hố đen khổng lồ có độ tuổi ước tính khoảng 13,2 tỷ năm, chỉ kém hơn chút so với độ tuổi của vũ trụ là 13,7 tỷ năm.
Một điều nữa làm các nhà khoa học kinh ngạc hơn là độ lớn của hố đen. Nó lớn gấp 10 lần so với hố đen ở dải Ngân Hà. Nó cũng lớn hơn 10 - 100% tổng khối lượng của tất cả những ngôi sao nằm trong thiên hà của nó, theo nhà khoa học Akos Bogdan, trưởng nhóm nghiên cứu ở Trung tâm Vật lý Thiên văn Harvard - Smithsonian.
Động vật nặng nhất từng sống trên Trái đất
Hình dáng phục dựng của Perucetus colossus. (Ảnh: Alberto Gennari).
Một loài cá voi cổ đại khổng lồ sống cách đây 39 triệu năm lớn hơn gấp đôi cá voi xanh, là động vật nặng nhất từng sống trên Trái đất. Các nhà nghiên cứu gọi sinh vật thuộc họ động vật biển có vú đã tuyệt chủng sauribasilod này là Perucetus colossus. Ước tính khối lượng cơ thể của nó vào khoảng 85.000 - 340.000 kg. P. colossus có chiều dài cơ thể khoảng 20 m, theo nghiên cứu công bố hôm 2/8 trên tạp chí Nature. Các nhà cổ sinh vật học phát hiện bộ xương chỉ còn một phần của loài động vật biển có vú đồ sộ trên cách đây 30 năm ở tỉnh Ica phía nam Peru.