Mới đây, các nhà nghiên cứu địa chất tuyên bố rằng họ đã xác định được cơ chế chính đằng sau một số trận động đất lớn nhất hành tinh.
Các trận động đất lớn xảy ra tại các đới hút chìm, nơi một mảng kiến tạo đang bị đẩy xuống dưới mảng kiến tạo khác. Chúng đặc biệt phổ biến xung quanh khu vực Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, và cũng có thể dẫn đến những cơn sóng thần khổng lồ.
Nghiên cứu mới cho thấy một chuyển động trượt dần, trượt chậm sâu bên dưới vùng hút chìm có thể là chìa khóa để hiểu cách thức kích hoạt các trận động đất lớn và có khả năng cải thiện các mô hình dự báo để dự đoán chúng tốt hơn trong tương lai.
Các trận động đất lớn thường xảy ra tại các đới hút chìm.
Các nhà nghiên cứu cho biết những sự kiện trượt chậm này không xảy ra ở mọi vùng hút chìm, nhưng chúng có thể ảnh hưởng đến cách áp lực tích tụ dưới lòng đất. Điều quan trọng, chúng di chuyển năng lượng theo các hướng khác nhau để tạo ra các trận động đất có lực đẩy siêu lớn, và không nhất thiết phải tuân theo chuyển động của chính các mảng.
"Thông thường khi một trận động đất xảy ra, chúng tôi nhận thấy rằng chuyển động theo hướng ngược lại với cách các mảng di chuyển. Đối với những trận động đất trượt chậm này, hướng chuyển động trực tiếp xuống theo hướng trọng lực thay vì theo hướng chuyển động của mảng", nhà địa chất học Kevin Furlong từ Đại học Bang Pennsylvania cho biết.
Sử dụng dữ liệu từ các trạm GPS có độ phân giải cao, Furlong và các đồng nghiệp của ông đã phân tích các chuyển động dọc theo vùng hút chìm Cascadia (trải dài từ đảo Vancouver ở Canada đến bắc California) trong vài năm.
Một trận động đất mạnh 9 độ richter đã xảy ra ở Cascadia vào năm 1700, và kể từ đó những sự kiện trượt chậm (SSE) đã xảy ra dưới vùng hút chìm, di chuyển những khoảng cách ngắn với tốc độ chậm. Các nhà nghiên cứu nói rằng chúng giống như một loạt các sự kiện và mô hình này khớp với việc ghi dữ liệu tương tự từ New Zealand.
Furlong thông tin: "Có những vùng hút chìm không có những sự kiện trượt chậm này, vì vậy chúng tôi không có các phép đo trực tiếp về cách phần sâu hơn của tấm hút phụ chuyển động".
SSE được phát hiện đầu tiên bởi các nhà địa chất khoảng 20 năm trước đây và gần đây với công cụ GPS đã được phát triển đủ nhạy cảm để nắm bắt một cách chi tiết ở độ sâu 35km dưới lòng đất.
Phát hiện của nghiên cứu mới được các nhà nghiên cứu mô tả là "khá bất ngờ", sẽ giúp cung cấp thông tin về các mô hình động đất trong tương lai.
Biết hướng của các lực mà các trận động đất trong tương lai sẽ giải phóng là rất quan trọng trong việc lập kế hoạch cho chúng. Những thiên tai này có thể rất khó lường, vì vậy bất kỳ thông tin nào có thể được thu thập trước thời hạn đều là vô giá.