Các nhà khoa học đã tìm thấy một con loài thằn lằn không chân và một con chim gõ kiến tí hon cùng với 12 loài khác được cho là mới xuất hiện ở Cerrado – Brazil, một trong 34 địa điểm nóng về bảo tồn đa dạng sinh học trên thế giới.
Đồng cỏ nhiều cây cối Cerrado trước kia từng bao phủ một diện tích bằng nửa châu Âu, nhưng hiện nay nó đang bị chuyển đổi thành đất canh tác và đất chăn nuôi với tốc độ gấp đôi rừng mưa Amazon làm mất đi rất nhiều loài đặc hữu và thảm thực vật địa phương.
Tham gia chuyến thám hiểm có các nhà khoa học thuộc cơ quan Bảo tồn quốc tế (CI) và các trường đại học Brazil. Họ đã tìm được 14 loài mới bao gồm 8 loài cá, 3 loài bò sát, 1 loài lưỡng cư, 1 loài động vật có vú và 1 loài chim ở trong và xung quanh Serra Geral do Tocantins Ecological Station – khu vực được bảo vệ có diện tích 716.000 hecta (1.769.274 mẫu) lớn thứ hai tại Cerrado. Loài thằn lằn Bachia trông giống rắn do không có chân và cái đầu nhọn giúp nó có thể di chuyển dễ dàng trên nền đất sỏi hình thành từ quá trình xói mòn từ nhiên của vách cao nguyên Serra Geral. Các loài được cho là mới xuất hiện khác gồm có loài gõ kiến tí hon (loài Picumnus) và loài cóc có sừng (Proceratophrys).
Loài thằn lằn Bachia là một trong những loài mới phát hiện trong cuộc thám hiểm. Mặc dù cũng có nhiều loài khác ở Cerrado (hầu hết đều đã được phát hiện hoặc công bố gần đây) loài thằn lằn mới này chỉ vừa được ghi danh tại cơ quan Station Ecological. Không có chân cộng với cái mũi nhọn giúp con thằn lằn vận động trên bề mặt nhiều cát sỏi, chiếm ưu thế trong môi trường ở Jalapao – hình thành do quá trình xói mòn tự nhiên của các vách cao nguyên Serra Geral. (Ảnh: Copyright CI/Cristiano Nogueira) |
Nhà sinh vật học Cristiano Nogueira thuộc CI – chỉ đạo chuyến thám hiểm – cho biết: “Tìm được những loài và dữ liệu mới về sự phong phú, và sự phân bố động thực vật hoand dã tại Cerrado - một trong những vùng đất bí hiểm nhất, rộng lớn nhất, phức tạp nhất quả thực là một điều thú vị. Các khu vực được bảo vệ như Ecological Station là ngôi nhà của một vài hệ sinh thái lành lặn còn sót lại cuối cùng trong một vùng đất đai đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi tốc độ phát triển đô thị nông nghiệp cơ giới hóa”.
Nhóm cũng ghi chép thông tin về một vài loài đang bị đe dọa như vẹt đuôi dài, hươu đầm lầy, con armadillo 3 đai (tatu-bola), vịt trời Brazil, và loài chim lùn trong số 440 loài động vật có xương sống được ghi chép trong vòng 29 ngày thám hiểm. Chiếm tới 21% diện tích quốc gia Brazil, Cerrado là đồng cỏ xavan rộng lớn nhất Nam Mỹ. Các loài động vật có vú lớn như loài thú ăn kiến khổng lồ, con armadillo, báo đốm Mỹ, hay loài sói có bờm phải đấu tranh để sinh tồn trong một môi trường biến đổi nhanh được coi là dạ dày của Brazil.
Đoàn thám hiểm gồm 26 nhà nghiên cứu thuộc đại học São Paulo và bảo tàng Động vật học của trường, các trường đại học liên bang của São Carlos và Tocantins, CI-Brazil. Quỹ Bảo tồn tự nhiên O Boticário tài trợ cho chuyến thám hiểm, cùng với sự hỗ trợ của tổ chức phi chính phủ Pequi--Pesquisa e Conservação do Cerrado (Nghiên cứu và bảo tồn Cerrado).
Luís Fabio Silveira thuộc khoa Động vật học – đại học São Paulo cho biết: “Phân bố địa lý của một số loài đã được ghi chép bị hạn chế trong khu vực bảo tồn sinh thái, do đó sự tồn tại của chúng còn phụ thuộc vào chế độ quản lý của các khu vực được bảo vệ cũng như môi trường xung quanh khu vực đó. Từ khảo sát chúng tôi có được thông tin liên quan đến giải phẫu, sinh sản, vòng đời và sự phân bố của mỗi loài. Tất cả những thông tin này đều giúp ích cho chúng tôi rất nhiều trong các chương trình bảo tồn tương lai”.
Những kết quả cuối cùng của nghiên cứu, bao gồm mô tả bên ngoài của loài mới, sẽ được sử dụng để hỗ trợ cho việc phát triển chiến lược quản lý Ecological Station được thành lập vào năm 2001. Nogueira cho biết: “Chúng tôi cần nắm rõ hơn về những khu vực được bảo vệ, đặc biệt là các khu vực sinh thái với mục tiêu chủ chốt là tuyên truyền kiến thức sinh học về đa dạng sinh thái ở Brazil vốn được nghiên cứu tìm hiểu rất ít nhưng lại đang bị đe dọa nghiêm trọng. Thật không may, các vùng đất đai rộng lớn ở Cerrado như Ecological Station lại đang trở nên hiếm hoi, do đó việc thu thập thông tin trở nên quan trọng hơn. Quan trọng hơn hết thảy là phải biết cách bảo tồn”.