Hệ thống định vị vệ tinh giữ cho thế giới của chúng ta hoạt động theo những cách mà nhiều người khó nhận ra, nhưng chúng cũng ngày càng dễ bị tổn thương. Chúng ta có thể sử dụng gì để thay thế?
Khi định vị vệ tinh bị kẹt tại sân bay Ben Gurion của Israel vào năm ngoái, chỉ có kỹ năng của các kiểm soát viên không lưu mới ngăn chặn được những vụ tai nạn nghiêm trọng. Vụ gây nhiễu dường như là tình cờ, bắt nguồn từ việc các lực lượng Nga đang chiến đấu ở Syria, nhưng nó làm nổi bật sự gián đoạn nguy hiểm đối với hệ thống định vị toàn cầu - hay còn được gọi là GPS - có thể gây ra.
Từ khi hoàn thiện và vận hành đầy đủ năm 1995 đến nay, hệ thống định vị toàn cầu (GPS) đã được sử dụng trên toàn thế giới. Định vị vệ tinh trở nên quan trọng đến nỗi rất nhiều thứ trong cuộc sống chúng ta đều phụ thuộc vào nó.
GPS đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động hậu cần, cho phép các nhà sản xuất ô tô...
Ở dạng đơn giản nhất, nó cho chúng ta biết vị trí trên Trái đất vào bất kỳ lúc nào. Chúng ta có GPS trong điện thoại di động và ô tô. Chúng cho phép tàu thuyền di chuyển qua những eo biển và rạn đá chìm nguy hiểm, giống như một ngọn hải đăng ngày nay. Các dịch vụ khẩn cấp hiện dựa vào GPS để xác định vị trí của những người gặp nạn.
Các ví dụ khác người thường ít biết đến hơn là các cảng sẽ ngừng hoạt động, vì cần cẩu cần GPS để tìm đúng container. GPS đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động hậu cần, cho phép các nhà sản xuất ô tô, siêu thị… tận dụng được hệ thống giao hàng đúng lúc. Nếu không có GPS, các kệ siêu thị sẽ trống rỗng và giá sẽ cao hơn.
Ngành xây dựng sử dụng GPS khi khảo sát hiện trường và ngư dân sử dụng nó để tuân thủ các quy định đi biển nghiêm ngặt. Nhưng GPS không chỉ để xác định vị trí, nó còn là về thời gian.
"Chòm sao" gồm 30 vệ tinh trên quỹ đạo xung quanh Trái đất đều sử dụng nhiều đồng hồ nguyên tử cực kỳ chính xác để đồng bộ hóa tín hiệu. Chúng cho phép người dùng xác định thời gian trong vòng 100 phần tỷ giây. Tất cả các mạng điện thoại di động đều sử dụng thời gian GPS để đồng bộ hóa các trạm gốc, trong khi các tổ chức tài chính và ngân hàng dựa vào đó để đảm bảo giao dịch và chuyển tiền diễn ra chính xác.
Chúng ta thực sự sẽ bị lạc nếu không có định vị vệ tinh. Nhưng có thứ gì có thể thay thế GPS không? Và làm thế nào chúng ta có thể đối phó nếu không có hệ thống định vị phổ biến này?
Theo đánh giá của Trường Kinh tế London cho Chính phủ Anh, việc mất định vị vệ tinh trong 5 ngày sẽ khiến Vương quốc Anh thiệt hại hơn 5,1 tỷ bảng Anh (6,5 tỷ USD). Sự cố của hệ thống GPS cũng sẽ khiến nền kinh tế Mỹ thiệt hại ước tính khoảng 1 tỷ đô la mỗi ngày và lên tới 1,5 tỷ đô la một ngày nếu nó xảy ra trong mùa gieo trồng của nông dân vào tháng 4 và tháng 5.
Nhưng sự cố mất GPS lại phổ biến một cách đáng ngạc nhiên - quân đội thường xuyên làm GPS bị gián đoạn ở một số khu vực nhất định trong khi thử nghiệm thiết bị hoặc trong các cuộc tập trận. Chính phủ Hoa Kỳ cũng thường xuyên thực hiện các cuộc thử nghiệm và tập trận dẫn đến gián đoạn tín hiệu vệ tinh, nhưng cũng có một số vấn đề kỹ thuật dẫn đến GPS có vấn đề trên toàn thế giới. Vào tháng 1/2016 khi Không quân Mỹ cho ngừng một vệ tinh GPS, thời gian sai lệch trên vệ tinh đó đã được thiết lập cho những vệ tinh còn hoạt động khác. Sự chênh lệch chỉ là 13 micro-giây (13 phần triệu giây), nhưng đã khiến nhiều cơ quan gặp hỗn loạn trong suốt 12 giờ. Theo Geoawesomeness, báo cáo từ một số khu vực của Mỹ, Canada cho thấy cơ quan cảnh sát, cứu hỏa và thiết bị vô tuyến đã ngừng hoạt động. Đài phát thanh của BBC thậm chí phải ngừng phát sóng trong suốt 2 ngày.
Tất nhiên, có các hệ thống vệ tinh dẫn đường toàn cầu khác - Glonass của Nga, Galileo của châu Âu và Bắc Đẩu (BeiDou) của Trung Quốc hoạt động tương tự như GPS. Trong khi đó, Nhật Bản và Ấn Độ cũng phát triển hệ thống định vị sử dụng trong phạm vi quốc gia. Song hiện tại GPS vẫn là phổ biến nhất, vì vậy khó có thể tưởng tượng hậu quả thế nào nếu công nghệ GPS ngừng hoạt động.