Thuốc làm phục hồi nhanh sức khỏe
Ở miền núi, có các cây bổ béo, khế rừng, củ gió đất.
Rễ bổ béo:
Thu hái quanh năm, tốt nhất vào mùa thu, rửa sạch, cắt bỏ gốc, đầu rễ và rễ con, thái mỏng, ngâm nước vo gạo trong 24 giờ, rửa sạch nhiều lần rồi phơi hoặc sấy khô.
Sau đó, tẩm rễ với nước gừng với tỷ lệ 50g gừng tươi trong 100ml nước, đun nóng 10-15 phút, lấy ra, phơi khô, rồi lại ngâm nước gừng cho đến khi hết nước tẩm.
Để nguội, lại phơi nắng hoặc sấy cho thật khô, sao vàng. Ngày dùng 10-20g dưới dạng nước sắc (kinh nghiệm của dân tộc Mường).
Thân và cành khế rừng:
Thu hái quanh năm, tuốt bỏ lá, rửa sạch (đối với thân và cành to chỉ dùng vỏ, còn cành nhỏ thì để nguyên), thái mỏng, phơi khô, sao vàng. Khi dùng lấy 20-40g dược liệu giã nhỏ, hãm với nước sôi, uống đều hằng ngày thay nước chè trong vài tuần.
Thuốc có mùi thơm nhẹ, rất dễ chịu (kinh nghiệm của các dân tộc Tày và Dao).
Củ gió đất:
Đào về, tước bỏ những phiến của lá bắc và bao hoa, rửa sạch, thái mỏng, phơi khô, sao qua rồi ngâm rượu với tỷ lệ 1/5 trong một tháng hoặc càng lâu càng tốt. Rượu có màu đỏ thẫm, thơm, vị hơi chát, đắng.
Ngày uống hai lần, mỗi lần một chén nhỏ trước bữa ăn. Thêm đường cho dễ uống.
Thuốc làm tăng tiết sữa
Dùng độc vị, theo các tài liệu cổ (Nam dược thần hiệu và Bách gia trân tàng):
- Hạt mùi nấu với gạo nếp thành cháo ăn đều hằng ngày.
- Rau đay (150-200g) nấu canh ăn hằng ngày trong tuần đầu tiên sau khi đẻ; các tuần sau, mỗi tuần ăn hai lần với liều 200-250g.
- Quả vả phơi khô hoặc sấy giòn, tán bột, rây mịn. Mỗi ngày uống hai lần, mỗi lần 12g với nước đun sôi để nguội vào lúc đói. Dùng 3-5 ngày.
- Dùng phối hợp, lõi thông thảo (10-20g) bào mỏng thành sợi (y học cổ truyền gọi là ty thông thảo), chân giò lợn (1 cái) hoặc móng giò lợn (2-5 cái), gạo nếp (30-50g).
Chân giò hoặc móng đem chặt nhỏ, nấu thật nhừ rồi cho thông thảo và gạo nếp vào. Tiếp tục nấu trong một giờ đến khi nhừ nhuyễn, thêm gia vị, để nguội, ăn trong ngày. Dùng 3 ngày, nếu cần có thể dùng thêm vài ngày nữa.
Hoặc thông thảo 10g, hạt bông 12g (sao vàng), cám gạo nếp 10g (sao), sắc uống.
Thuốc phòng chống chứng sản hậu
- Nghệ vàng 300g (giã nát), trộn với 3-4 lít nước, ngâm trong vài giờ, thỉnh thoảng khuấy đều, rồi gạn. Lấy 1 kg gạo nếp đã vo kỹ vào nước nghệ, ngâm trong 5-7 ngày đêm (ngày phơi, đêm ngâm). Vớt gạo ra, hong khô, rồi rang khô giòn, tán bột, rây mịn. Ngày uống 3-4 lần, mỗi lần 1-2 thìa cà phê.
- Nga truật (nghệ đen), hương phụ mỗi vị 100g; quả quất non 50g, cắn nước tiểu 5g. Tất cả thái nhỏ, phơi khô, tán bột, rây mịn, rồi luyện với mật làm viên bằng hạt ngô. Ngày uống 10 viên.
- Mần tưới, mạch môn mỗi vị 20g; ngải cứu 10g; nhân trần 6g, rẻ quạt, vỏ bưởi đào mỗi vị 4g. Sắc uống ngày một thang. Dùng 10 ngày.
- Sâm đại hành, thanh ngâm mỗi vị 100g, nghệ vàng 200g. Thanh ngâm sắc lấy nước đặc; sâm và nghệ sấy riêng từng thứ, tán bột. Ngày uống 20g sâm và 20g nghệ với nước sắc thanh ngâm.