Phân tích ADN cho thấy biến đổi khí hậu là nguyên nhân dẫn đến sự diệt vong của tê giác lông chứ không phải do săn bắn quá mức.
Các nhà sinh vật học từng cho rằng sự hiện diện của con người ở vùng đông bắc Siberia cách đây 14.000 - 15.000 năm đã xóa sổ nhiều loài thú lớn sống trong thời kỳ băng hà cuối cùng, trong đó có tê giác lông mượt. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí Current Biology vào hôm 13/8 đã phủ định giả thuyết này và cho biết thủ phạm thực sự có thể là biến đổi khí hậu.
"Những khám phá gần đây đã tiết lộ nhiều địa điểm cư trú lâu đời hơn của con người ở Siberia, một trong số đó có niên đại cách đây gần 30.000 năm. Vì vậy, sự kiện tuyệt chủng của tê giác lông mượt không trùng khớp với thời điểm con người xuất hiện lần đầu trong khu vực. Ngược lại, quy mô quần thể loài thậm chí còn gia tăng trong thời kỳ này", tác giả chính của nghiên cứu Love Dalén, Giáo sư di truyền học tiến hóa tại Trung tâm Di truyền Cổ sinh vật thuộc Đại học Stockholm và Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Thụy Điển, cho hay.
Đồ họa mô phỏng loài tê giác lông mượt cổ đại. (Ảnh: Ant spray).
Để tìm hiểu về quy mô và tính ổn định của quần thể tê giác lông mượt ở Siberia, nhóm nghiên cứu đã giải mã trình tự ADN từ mẫu mô, xương và lông của 14 hóa thạch. Bằng cách xem xét tính dị hợp tử hay sự đa dạng di truyền, Dalén cùng các cộng sự nhận thấy sau sự gia tăng về số lượng vào đầu thời kỳ lạnh giá cách đây 29.000 năm, quy mô quần thể tê giác lông vẫn được duy trì và có tỷ lệ giao phối cận huyết thấp.
"Trong thời gian con người sinh sống ở Siberia, chúng tôi không thấy sự suy giảm số lượng tê giác lông mượt. Dữ liệu mà chúng tôi xem xét chỉ tính đến thời điểm cách đây 18.500 năm, tức là khoảng 4.500 năm trước sự kiện tuyệt chủng của tê giác lông cổ đại, điều này ngụ ý rằng quần thể loài bắt đầu thu hẹp từ sau mốc thời gian đó", nghiên cứu sinh sau tiến sĩ Nicolas Dusse tại Trung tâm Di truyền Cổ sinh vật, đồng tác giả của nghiên cứu, giải thích.
Phân tích ADN còn tiết lộ các đột biết gene giúp tê giác lông mượt thích nghi với thời tiết lạnh giá, nhưng mặt khác cũng khiến chúng dễ bị tổn tương bởi nóng lên toàn cầu. Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh rằng sự kiện tuyệt chủng của tê giác lông mượt trùng khớp với thời kỳ nhiệt độ tăng cao nhanh chóng ở kỷ băng hà cuối cùng.
"Chúng tôi không loại trừ hoàn toàn tác động của con người, nhưng tin rằng sự tuyệt chủng của tê giác lông mượt liên quan nhiều hơn đến biến đổi khí hậu. Trong giai đoạn tiếp theo, chúng tôi muốn giải mã thêm trình tự gene của các mẫu vật có niên đại từ khoảng 18.500 đến 14.000 năm trước để có thể kết luận chắc chắn về nguyên nhân tuyệt chủng của chúng", nghiên cứu sinh Edana Lord tại Trung tâm Di truyền Cổ sinh vật cho biết thêm.
Công trình nghiên cứu được hỗ trợ bởi Quỹ Khoa học Quốc gia Thụy Sĩ, Quỹ Carl Tryggers, Giải thưởng Hợp nhất Hội đồng Nghiên cứu châu Âu và Quỹ Knut & Alice Wallenberg.