Tác động của một số loại virus lên cơ thể làm các tế bào mất kiểm soát và biến thành khối u ác tính. Các nghiên cứu cho thấy hơn một trăm nghìn ca ung thư trên thế giới là do virus.
Có ít nhất 7 loại virus được biết đến là nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp gây ung thư, theo Live Science. Chúng bao gồm: virus u nhú (HPV), virus viêm gan B (HBV), virus viêm gan C (HCV), virus Epstein-Barr (EBV), virus herpes, virus lymphotropic tế bào T ở người và virus papilloma tế bào Merkel.
Hình minh họa tế bào ung thư. (Ảnh: Trung tâm Ung thư MD Anderson).
Ngoài ra, virus gây suy giảm miễn dịch (HIV) làm tăng nguy cơ ung thư bằng cách “mở cửa” cho các loại virus gây ung thư vào cơ thể.
Ước tính số ca nhiễm virus năm 2012 cho thấy virus gây 10% trong tổng số 1,4 triệu ca ung thư trên toàn thế giới. TS Jay Berzofsky, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Ung thư Mỹ, giải thích virus có thể gây ung thư thông qua cơ chế trực tiếp và gián tiếp. Mỗi loại virus có thể gây ung thư theo cách riêng.
Cơ chế trực tiếp
Một trong những loại virus gây ung thư nổi tiếng nhất là HPV. Mỗi năm, HPV gây ra 37.000 ca ung thư mới. Chúng được biết đến vì góp phần phát triển ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, hầu họng, dương vật, âm đạo và âm hộ.
Một số virus HPV thúc đẩy ung thư bằng cách biến tế bào khỏe mạnh thành tế bào có khối u. HPV sản xuất protein xấu làm bất hoạt hệ thống ức chế khối u tự nhiên của các tế bào bình thường. “Điều này cho phép khối u phát triển ồ ạt”, TS Harrys Torres, giáo sư bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Ung thư MD Anderson trực thuộc Đại học Texas, Mỹ, cho biết.
Có hơn 200 loại HPV nhưng chỉ có 12 loại liên quan chặt chẽ với ung thư.
Virus HPV gây ra 37.000 ca ung thư mới mỗi năm, theo Live Science. (Ảnh: Shutterstock).
EBV và virus lymphotropic tế bào T ở người cũng gây ung thư trực tiếp. Chúng hoành hành thông qua cơ chế di truyền khác nhau nhưng dẫn đến cùng kết quả: tế bào ung thư nhân lên nhanh chóng và tránh được hệ thống phòng thủ của cơ thể.
Nhiều yếu tố quyết định những loại virus này có thể gây ung thư hay không. Đối với HPV và EBV, một số chủng có khả năng gây ung thư cao hơn những chủng còn lại.
Người có hệ thống miễn dịch suy yếu cũng dễ mắc ung thư vì virus hơn. Các yếu tố bên ngoài có thể tăng khả năng phát triển khối u, ví dụ đột biến hoặc cơ thể tiếp xúc với chất gây ung thư.
Cơ chế gián tiếp
Virus có thể gián tiếp gây ung thư. HBV và HCV là hai chủng virus gây nhiễm trùng mãn tính dẫn đến viêm, xơ gan kéo dài hoặc sẹo gan. “Tình trạng viêm mãn tính có tỷ lệ cao gây ung thư”, TS Berzofsky cho biết.
Khi cơ thể cố gắng sửa chữa tổn thương do HBV và HCV bằng cách tạo ra tế bào gan mới, những tế bào đó có thể đột biến và phát triển thành ung thư. HCV cũng liên quan đến khối u lympho không Hodgkin, một loại ung thư hệ bạch huyết do virus liên tục kích thích hệ thống miễn dịch.
Trong khi đó, HIV làm tăng nguy cơ phát triển ung thư qua cơ chế gián tiếp. Loại virus này không gây viêm mãn tính nhưng làm suy yếu hệ miễn dịch. Từ đó, cơ thể dễ bị các loại virus gây ung thư trực tiếp tấn công.