Bang Kerala phía Nam Ấn Độ đã phải đóng cửa một số trường học và cơ quan trong tuần này khi chính quyền bang đang nỗ lực chạy đua để ngăn chặn virus Nipah chết người lây lan, sau khi ghi nhận 2 ca tử vong gần đây.
Theo hãng tin Reuters, các nhà khoa học lần đầu tiên xác định virus Nipah vào năm 1998 trong một đợt bùng phát dịch bệnh ở những người chăn nuôi lợn tại Malaysia và Singapore. Đợt dịch này gây ra tác động kinh tế đáng kể khi hơn một triệu con lợn bị tiêu hủy để kiểm soát dịch bệnh.
Mặc dù không có đợt bùng phát virus Nipah nào khác ở Malaysia và Singapore kể từ năm 1999, nhưng sau đó các ca bệnh đã được ghi nhận gần như hàng năm ở một số khu vực ở châu Á - chủ yếu là Bangladesh và Ấn Độ.
Cho đến thời hiện tại, vẫn chưa có vaccine phòng ngừa hoặc phương pháp điều trị khỏi bệnh một khi nhiễm virus. Bệnh có tỷ lệ tử vong lên tới khoảng 70%. Phương pháp điều trị thông thường là chăm sóc hỗ trợ điều trị triệu chứng.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết những người mắc bệnh ở giai đoạn đầu xuất hiện các triệu chứng bao gồm sốt, suy hô hấp, đau đầu và nôn mửa. Viêm não và hiện tượng co giật cũng có thể xảy ra trong trường hợp nặng, dẫn đến hôn mê trong vòng 24 - 48 giờ.
WHO xếp virus Nipah vào danh sách nghiên cứu và phát triển các mầm bệnh có khả năng gây dịch bệnh.
Các nhân viên y tế chôn cất thi thể của bệnh nhân tử vong do virus Nipah, ở Kozhikode, bang Kerala, miền Nam Ấn Độ. (Ảnh: AP).
Các nhà chức trách đã tăng cường nỗ lực truy vết tiếp xúc, xác định, cách ly và xét nghiệm những người có thể đã tiếp xúc với cậu bé. Veena George, người đứng đầu cơ quan y tế bang Kerala, cho biết tính đến ngày 6/9 đã xác định được 188 người tiếp xúc với cậu bé, trong đó 20 người có nguy cơ lây nhiễm cao, chủ yếu là các thành viên trong gia đình. Tất cả đều đã được cách ly nghiêm ngặt hoặc nhập viện.
Hôm 6/9, hai nhân viên y tế tiếp xúc với bệnh nhân có các triệu chứng nhiễm virus Nipah. Họ đã nhập viện và được lấy mẫu máu để xét nghiệm.
Giới chức đã phong tỏa khu vực trong bán kính khoảng 3km từ nhà của cậu bé và khám sàng lọc những người có triệu chứng ở tất cả các quận lân cận của bang Kerala. Bang Tamil Nadu lân cận cũng trong tình trạng báo động cao về bất kỳ trường hợp nào nghi ngờ bị sốt.
Đây là lần thứ hai trong vòng 3 năm một đợt bùng phát virus Nipah được báo cáo ở bang Kerala, nơi cũng đang ghi nhận tỷ lệ mắc Covid-19 cao. Khoảng 68% trong số 40.000 ca mắc Covid-19 mới được ghi nhận mỗi ngày tại Ấn Độ là ở bang Kerala.
Virus Nipah là gì?
Nipah là một loại virus lây truyền từ động vật sang người. Sự lây truyền thường xảy ra khi con người tiếp xúc trực tiếp với động vật hoặc thông qua việc sử dụng thực phẩm bị nhiễm bẩn. Tuy nhiên, nhiều trường hợp virus Nipah lây từ người sang người cũng đã được ghi nhận.
Dơi ăn quả thuộc họ Pteropodidae, thường được gọi là dơi quạ, là loài mang mầm bệnh tự nhiên của virus Nipah. Chúng có thể truyền virus cho các loài động vật khác bao gồm lợn, chó, mèo, dê, ngựa và cừu.
Người bị nhiễm virus Nipah thường có các triệu chứng như sốt và đau đầu trong khoảng từ 3 ngày đến 2 tuần. Sau đó, bệnh nhân có thể bị ho, đau họng và gặp các vấn đề về hô hấp. Tình trạng bệnh diễn biến nhanh có thể làm người bệnh bị phù não, dẫn đến buồn ngủ, lú lẫn, có thể hôn mê và tử vong.
Hiện vẫn chưa có thuốc điều trị hoặc vaccine ngừa virus Nipah và bệnh nhân chỉ được chăm sóc y tế hỗ trợ.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có tới 75% ca nhiễm virus Nipah tử vong. Trong khi đó, tỷ lệ tử vong đối với virus SARS-CoV-2 là khoảng 2% số ca mắc bệnh. Khoảng 20% những người sống sót có thể gặp các triệu chứng thần kinh kéo dài như co giật và thay đổi tính cách.
Một nhà nghiên cứu bắt dơi để thu thập mẫu vật nghiên cứu virus Nipah ở khu vực Shuvarampur của tỉnh Faridpur, Bangladesh. (Ảnh: Reuters).
Virus Nipah có trở thành mối đe dọa mới?
Virus Nipah được phát hiện lần đầu tiên ở Malaysia vào năm 1999 trong một đợt bùng phát dịch bệnh ở những người chăn nuôi lợn. Kể từ đó, có nhiều đợt bùng phát ở khu vực Nam Á và Đông Nam Á, khiến hơn 260 người tử vong.
Một đợt bùng phát dịch bệnh ở Bangladesh năm 2004 liên quan đến việc người mắc bệnh sử dụng nhựa cây chà là chứa virus Nipah từ những con dơi ăn quả bị nhiễm bệnh. Đợt bùng phát cuối cùng ở Ấn Độ vào năm 2018 tại bang Kerala đã khiến 17 người trong số 18 người nhiễm virus tử vong. Những ca lây nhiễm đều liên quan tới những con dơi ăn quả được tìm thấy đã chết trong giếng nước của một gia đình.
Virus Nipah được coi là có khả năng lây lan ít hơn SARS-CoV-2, nhưng tỷ lệ tử vong của loại virus này lại cao hơn nhiều. Thời gian ủ bệnh cũng dài hơn lên đến 45 ngày và khả năng lây nhiễm cho nhiều loài động vật khác nhau khiến Nipah trở thành một mối lo ngại đáng kể đối với các nhà dịch tễ học đang cố dự đoán và ngăn chặn đại dịch tiếp theo.
Veasna Duong, nhà virus học tại Viện Pasteur ở Phnom Penh, Campuchia, đã nghiên cứu sự tiếp xúc giữa người và dơi trong khu vực và nói rằng khoảng cách gần giữa người và dơi ở chợ và những nơi đông đúc khác trên khắp châu Á sẽ gây ra nguy cơ lây nhiễm nghiêm trọng.
Veasna Duong nói với BBC rằng, trong một số trường hợp, virus Nipah có thể đột biến và có nguy cơ gây ra đại dịch trong tương lai.
“Chúng tôi đã quan sát dơi ăn quả ở Campuchia và Thái Lan, trong các khu chợ, nơi thờ cúng, trường học và các địa điểm du lịch như Angkor Wat. Có rất nhiều dơi ở đó. Mỗi năm, Angkor Wat đón khoảng 2,6 triệu khách du lịch. Đó là 2,6 triệu cơ hội để virus Nipah lây truyền từ dơi sang người hàng năm chỉ tại một địa điểm”, chuyên gia Veasna Duong nói.
Các nhà khoa học cảnh báo rằng, khí hậu ấm lên và con người phá hủy môi trường sống tự nhiên của các loài động vật như dơi ăn quả ở châu Á sẽ tạo cơ hội để các loại virus lây truyền từ động vật xuất hiện.
Trong ghi chú về virus Nipah, WHO cảnh báo về “nguy cơ virus lây truyền sang các nước khác thông qua trái cây hoặc các sản phẩm làm từ trái cây như nước ép chà là, bị nhiễm nước tiểu hoặc nước bọt từ dơi ăn quả nhiễm bệnh”. WHO cũng khuyến cáo có thể ngăn chặn lây nhiễm virus bằng cách rửa kỹ và gọt vỏ trái cây trước khi sử dụng và nên vứt bỏ những quả có dấu hiệu bị dơi cắn.