Con người đã đi vào vũ trụ từ rất lâu, nhưng tại sao biển sâu vẫn là điều bí ẩn đối với nhân loại?

Độ sâu trung bình của biển trên toàn cầu là 3.700 mét. Vậy có gì dưới biển sâu? Đó là loại thế giới bí ẩn gì?

Theo các nhà khoa học hiện đại, sự hiểu biết của con người về biển sâu trong thế kỷ trước thậm chí còn không nhiều bằng sự hiểu biết của chúng ta về Hệ Mặt trời! Sau đó, với sự phổ biến của tàu lặn sâu có người lái và tàu lặn không người lái, con người đã có thể khám phá một phần sâu dưới đáy biển.

Hiện tại, chỉ có một số quốc gia trên thế giới có thể độc lập phát triển tàu lặn sâu có người lái ở độ sâu 10.000 mét, chẳng hạn như Trung Quốc và Hoa Kỳ.

Áp suất dưới lòng biển sâu gấp hàng trăm lần áp suất khí quyển trên bề mặt, để chống lại áp suất cao như vậy, tàu lặn sâu phải có khả năng chống áp suất cực mạnh, nếu là tàu lặn sâu có người lái thì cũng cần đảm bảo sự an toàn và thoải mái của những người bên trong nó.

Tàu thăm dò đáy biển của Trung Quốc.

Diện tích biển sâu do con người khám phá hiện nay chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng diện tích đại dương. Độ sâu trung bình của đại dương toàn cầu là khoảng 3.700 mét, trong khi đó đại dương chiếm 70% diện tích bề mặt Trái Đất. Do đó vần còn rất nhiều bí mật ẩn chứa trong lòng đại dương mà có lẽ chúng ta phải mất rất nhiều thời gian để khám phá.

Biển sâu dùng để chỉ khu vực sâu nhất của đại dương, thường là khu vực mà đáy đại dương sâu hơn 200 mét. Do môi trường đặc biệt của biển sâu, ánh sáng, áp suất, nhiệt độ và các yếu tố khác rất khác so với đất liền và biển nông nên sinh vật và cảnh quan dưới biển sâu cũng hoàn toàn khác với những gì chúng ta thường thấy.

Cảnh quan dưới biển sâu cũng hoàn toàn khác với những gì chúng ta thường thấy.

Sau đây là các đặc điểm môi trường và sinh thái chính ở biển sâu:

• Môi trường biển sâu: Nhiệt độ và áp suất nước của nó cực kỳ lớn, có thể lên tới hàng trăm atm, ánh sáng mờ ảo, có những hiện tượng địa chất như dòng biển lạnh sâu, núi lửa ngầm và suối nước nóng.
• Cá biển sâu: Cá biển sâu có số lượng nhiều và đa dạng, nhiều loài cá trông rất lạ mắt, ngoài miệng to ra và mắt bị suy giảm chức năng, chúng thường phát ra ánh sáng, để thu hút con mồi hoặc tìm bạn tình. So với cá ở vùng biển nông, cá biển sâu có hàm lượng xương và cơ ít hơn, tỷ lệ sụn trong xương của cá biển sâu cao hơn nhiều so với cá biển nông.
• Động vật đáy vực thẳm: Động vật đáy vực thẳm có nhiều dạng khác nhau, một số trông khá đẹp mắt và một số khác trông rấy kỳ lạ, và những động vật đáy này cũng đóng một vai trò quan trọng trong hệ sinh thái biển sâu.
• Bùn vực thẳm: Chất hữu cơ trong bùn vực thẳm rất đặc biệt bởi vì ở áp suất và nhiệt độ thấp khiến cho một lượng lớn chất hữu cơ biển có thể lắng đọng dần dưới đáy đại dương.
• Các sinh vật thủy nhiệt ở biển sâu: Các sinh vật thủy nhiệt ở biển sâu đề cập đến các sinh vật sống gần các suối nước nóng ở biển sâu. Nhiệt độ tại trung tâm hố nước nóng lên tới vài trăm độ C. Khó có thể tưởng tượng rằng sẽ có một lượng lớn vi khuẩn sinh sống trong môi trường khắc nghiệt này, một trong số những vi khuẩn này ăn sulfua phun ra từ hố nước nóng, hố nước và hấp thụ năng lượng từ nó.
• Địa hình đáy biển sâu: Địa hình đáy biển sâu thường tương đối phức tạp và gồ ghề, đồng thời có nhiều đứt gãy biển sâu, vách đá ngầm, rãnh...

Một con cá chụp đèn dưới đáy biển.

Vậy tại sao biển sâu vẫn là điều bí ẩn đối với nhân loại?

Khám phá biển sâu không phải là một công việc dễ dàng, mà đòi hỏi nhiều kỹ năng, thiết bị và kiến thức chuyên môn. Có nhiều lý do khiến cho con người khó có thể tiếp cận với những bí ẩn dưới đáy biển, trong đó có 3 lý do chính sau đây:

Thứ nhất, biển sâu là một môi trường cực kỳ khắc nghiệt, với nhiệt độ rất thấp, áp suất rất cao và thiếu ánh sáng. Những yếu tố này khiến cho con người khó có an toàn ở đây mà không có sự trợ giúp của các thiết bị bảo vệ và hỗ trợ hô hấp. Ngoài ra, dưới lòng biển sâu còn có nhiều khí độc và chất phóng xạ nguy hiểm cho sức khỏe con người.

Để khám phá biển sâu, các nhà khoa học phải sử dụng nhiều kỹ thuật và công nghệ khác nhau.

Thứ hai, biển sâu là một môi trường rộng lớn và phức tạp, với nhiều địa hình, địa chất và sinh vật đa dạng. Để khám phá biển sâu, các nhà khoa học phải sử dụng nhiều kỹ thuật và công nghệ khác nhau, như các tàu ngầm, các thiết bị quan sát từ xa, các thiết bị không người lái hay các robot dưới nước. Tuy nhiên, những công cụ này vẫn còn hạn chế về khả năng di chuyển, truyền tín hiệu và trên thực tế chúng vẫn chỉ chịu được áp suất ở một độ sâu nhất định.

Thứ ba, biển sâu là một môi trường ít được nghiên cứu và hiểu biết, với nhiều điều bí ẩn và thách thức. Theo các ước tính, chỉ có khoảng 5% diện tích đáy biển đã được khám phá và lập bản đồ chi tiết. Có tới gần 2/3 sự sống dưới đáy biển vẫn chưa được xác định chính thức. Nhiều hiện tượng và quá trình tự nhiên dưới biển sâu cũng chưa được giải thích rõ ràng.

 Chỉ có khoảng 5% diện tích đáy biển đã được khám phá và lập bản đồ chi tiết.

Những lý do trên đã giải thích vì sao con người hiếm khi khám phá biển sâu. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là con người không quan tâm đến biển sâu hay bỏ qua những giá trị và tiềm năng của nó. Ngược lại, biển sâu là một nguồn tài nguyên quý giá, một điểm nhấn cho du lịch và giáo dục, và một yếu tố quan trọng trong việc điều hòa khí hậu và duy trì sự sống trên Trái đất. Do đó, việc khám phá biển sâu là một nhiệm vụ cần thiết và ý nghĩa cho con người trong tương lai.

• Điều gì đã giúp các loài cá vùng biển sâu chịu được áp lực nước lên đến hàng ngàn tấn trên mỗi mét vuông?
• Bí ẩn "thủy cung" 8.500 tuổi, nơi… con người cổ đại từng trú ẩn
• 10 điều bí ẩn về đáy đại dương gây sốc nhất