Dùng thiết bị không gian để phát hiện lao

Quang Thịnh

Một thiết bị phân tích vốn được dùng trong thám hiểm sao Hỏa, nay được các nhà nghiên cứu phát hiện nó có thể dùng trong chẩn đoán bệnh lao một cách khá hữu hiệu.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Anh, một loại thiết bị được chế tạo để thực hiện nhiệm vụ trên sao Hỏa có khả năng phát hiện vi khuẩn bệnh lao. Thiết bị này có thể giúp nâng cao hiệu quả chẩn đoán bệnh, nhất là ở các nước đang phát triển.

Trường Đại học Open và trường Vệ sinh và Bệnh nhiệt đới London đang thử nghiệm máy đo sắc ký khí - khối phổ (gas chromatograph mass spectrometer – GC-MS) trong xét nghiệm lao.

Đây là một trong những trang thiết bị dành cho dự án tàu thăm dò Beagle 2 – một dự án đã làm các nhà nghiên cứu không gian rất thất vọng, vì Beagle 2 bị xem là đã bị phá huỷ khi đang đáp xuống sao Hỏa cách đây gần 4 năm. Tuy nhiên, trong nghiên cứu này, các nhà khoa học nhận thấy GC-MS tỏ ra hữu hiệu trong xét nghiệm lao. Cụ thể là thiết bị bé nhỏ nhưng tinh vi này có khả năng khám phá những chỉ dấu hóa học đặc thù của bệnh.

Ảnh mô phỏng Beagle 2 trên sao Hỏa. Tuy dự án đã thất bại, nhưng thiết bị GC-MS dành cho dự án này đã tỏ ra hữu hiệu trong việc phát hiện bệnh lao. (Ảnh: Technochitlins)

Tăng cường hiệu quả chẩn đoán

Các chuyên gia hy vọng rằng thiết bị này sẽ giúp cải thiện hiệu quả chẩn đoán bệnh lao ở các nước đang phát triển.

Theo nhóm nghiên cứu, hiện nay những mẫu đàm được khạc ra bởi những bệnh nhân bị nghi là mắc bệnh lao phổi đang được kiểm tra bằng kính hiển vi, nhưng phương pháp đó không đáng tin cậy và số trường hợp chẩn đoán sai lên đến 50%.

Tiến sĩ Liz Corbett, thuộc trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London, phát biểu: “Chúng ta cần có ngay một phương pháp chẩn đoán lao chính xác hơn và ít tốn kém”.

“Hiện nay, do chẩn đoán không chính xác, số người mắc bệnh lao có thể phải trải qua đến 10 lần xét nghiệm trước khi họ được chẩn đoán đúng để điều trị. Số người này có thể đã gây lây lan bệnh trong khoảng thời gian chẩn đoán kéo dài đó”.

“Kỹ thuật hiện nay, chỉ mới chẩn đoán được 50% số bệnh nhân lao...". Trong ảnh: Một phim chụp X-quang phổi người mắc bệnh lao (Ảnh: Michigan.gov)

Tiến sĩ Geraint Morgan của trường Đại học Open nói rằng GC-MS có thể là một công cụ xét nghiệm chính xác hơn và nhanh hơn nhiều so với những kỹ thuật xét nghiệm hiện nay. Ông nói: “Vi khuẩn gây bệnh lao có một lớp vỏ bọc đặc biệt và GC-MS phát hiện được mô hình cấu tạo hoá học trong lớp vỏ đó”.

Theo kế hoạch chuyển giao công nghệ để phát triển kỹ thuật xét nghiệm lao, ngày 4/10 vừa qua, tổ chức nghiên cứu từ thiện Wellcome Trust (Anh) đã tài trợ 1,34 triệu bảng Anh (khoảng 2,7 triệu USD) cho dự án nghiên cứu này.

Phân biệt được 2 dạng lao

Tiến sĩ Ted Bianco, Giám đốc Chuyển giao công nghệ của tổ chức Wellcome Trust, cho biết thiết bị này còn có khả năng phân biệt giữa người bị “lao tiềm ẩn” – tức là trong cơ thể có chứa vi khuẩn lao nhưng không có triệu chứng hoặc không lây cho người khác, với những người bị “lao hoạt động” – tức có khả năng lây cho người khác hoặc tử vong vì bệnh.

Giáo sư Peter Davies, Thư ký của tổ chức TB Alert, một tổ chức từ thiện nhằm nâng cao nhận thức toàn cầu về bệnh lao, và là thành viên của chiến dịch quốc tế Stop TB (Ngăn chặn nhiễm lao), rất hoan nghênh dự án này.

Ông nói: “Với các kỹ thuật hiện nay, chúng ta chỉ mới chẩn đoán đúng khoảng 50% số bệnh nhân, vì thế chúng ta phải nỗ lực tìm ra những phương thức mới để cải thiện tình hình. Kỹ thuật mới này có khả năng giúp nâng cao tỉ lệ chẩn đoán đúng, vì thế nó thực sự đáng trân trọng và khích lệ”.

Trong khi đó, tiến sĩ Bianco nhấn mạnh: “Nếu bạn đủ sức tạo ra những công cụ phi thường để tìm kiếm sự sống ở đâu đó trong Thái Dương hệ xa xôi, thì bạn phải vượt qua được những khó khăn trong việc phát hiện vi khuẩn lao trong phổi của con người trên Trái Đất”.