Khoa học quyết định tính khí

Các đối tượng bị bệnh liệt rung (Parkinson) nặng hiện được chỉ định liệu pháp cấy thiết bị điện não hay kỹ thuật DBS (deep brain stimulation: kích thích sâu trong não). Đây là cách can thiệp vật lý với thiết bị điện cực được cấy vào trung khu não bộ để tạo ra những xung điện tử nhỏ nhằm làm gián đoạn các chấn động liên tục và những triệu chứng khác của bệnh Parkinson.

Thậm chí - theo nhà khoa học thần kinh Martha Farah ở ĐH Pennsylvania - người bệnh còn có thể chọn lựa các mức độ cảm giác khác nhau thông qua liên lạc điện tử để có được sự thoải mái hay phấn khích...

Công cụ kiểm soát não bộ

X-quang sọ não bệnh nhân được cấy điện cực (Ảnh: LĐ)

Những thiết bị như DBS và các loại dược phẩm tâm thần như Ritalin và Prozac đã cho thấy tác dụng kích hoạt mạnh mẽ chức năng não trên hàng triệu thí nghiệm lâm sàng. Trong tương lai không xa - GS Farah dự đoán - sẽ có những loại biệt dược tác dụng mạnh mẽ đến những phần đặc trưng nhất của não bộ, thậm chí sẽ cho hiệu quả chữa trị cao hơn và đặc biệt là không gây tác dụng phụ. “Cách can thiệp này không chỉ bảo đảm sức khỏe tâm thần mà còn là liệu pháp chữa trị cho hầu hết các dạng trục trặc thần kinh... !" - GS Farah nói.

Farah giải thích: "Manh mối chính của các chứng bệnh tâm thần nằm dọc chuỗi giao thoa, hay trục thần kinh axon, nơi các loại “hoóc-môn hạnh phúc” như serotonin và norepinephrine được phóng thích, mức độ của các loại nội tiết tố này thấp khác thường ở những người bị trầm cảm nặng. Các loại thuốc chống trầm cảm hiện nay chỉ có tác dụng tạm thời lên trục thần kinh giao thoa nhằm bình ổn mức độ của serotonin và norepinephrine tương tự như phản ứng khi bạn uống cà phê... ”.

GS Farah là tác giả chính của modafinil, loại dược phẩm được phát triển cho chứng ngủ rũ (narcolepsy), có thể sử dụng không cần kê đơn cho các đối tượng bệnh nhân trầm cảm, ADHD hoặc thậm chí mệt mỏi sau một chuyến bay dài.

Hiệu chỉnh thần kinh tội phạm

Tuy nhiên, các nhà đạo đức thần kinh lại không giấu sự quan ngại vì công nghệ mới này có thể làm rộng thêm lỗ hổng khoảng cách giàu nghèo và sức khỏe tâm thần, khi mà tiền bạc có tính quyết định đến các vấn đề thần kinh và có thể còn tạo ra những lớp người khác nhau. Một số người khác cho rằng kỹ thuật này sẽ làm nảy sinh nhiều vấn đề nan giải khi sự tiếp cận không đồng đều, thậm chí còn có việc ép buộc để sử dụng như cách can thiệp thay thế.

“Một ngày nào đó chúng ta sẽ cảm thấy bị áp lực để sử dụng DBS như cách gia tăng sự tập trung, tạo sự nhạy bén về trí nhớ trong học tập, thi cử hay cạnh tranh trong công việc... - luật sư Richard Glen Boire, nhà hoạch định chính sách ở Trung tâm Đạo đức và Tự do nhận thức, có trụ sở tại Davis (California), nói – và sẽ có nhiều trường hợp học sinh không được bác sĩ chẩn đoán bị ADHD nhưng bị buộc sử dụng DBS hay các loại thuốc kích hoạt thần kinh như Ritalin để được (thi đậu) vào trường... ”.

Luật sư Glen Boire cũng tin rằng vào một ngày không xa, chúng ta sẽ có cái mà bà gọi là “hệ thống hiệu chỉnh thần kinh” để có thể dễ dàng biến những kẻ tội phạm thành người hiền lương. Khi ấy, những tội phạm tình dục sẽ được sử dụng các loại thuốc làm nản chí ham muốn dục tình và các phạm nhân cũng sẽ không còn ý định chạy trốn khỏi nhà tù. Và một ngày nào đó, loại thuốc ức chế sự thôi thúc bạo lực cũng có thể sẽ được sử dụng cho mục đích tương tự. Về lý thuyết, các khả năng này sẽ giúp ngăn ngừa hầu hết các loại tội phạm trong tương lai...

Tuy nhiên, các nhà hoạt động nhân quyền cho rằng, việc ép buộc phạm nhân tình dục sử dụng DBS hay các loại thuốc làm nản chí dục tình chẳng khác nào... thiến họ, vì những “con yêu râu xanh” - xét về quyền bất khả xâm phạm thân thể – cũng là con người. Các nhà đạo đức thần kinh yêu cầu pháp luật nên tôn trọng quyền tự do suy nghĩ, trong khi một số nhà làm luật cho biết khả năng sẽ được thể chế hóa thành luật. Và, “cuối cùng là sẽ xem xét về mặt xã hội rộng hơn khi lợi ích thực sự của “công nghệ xâm phạm não bộ” đối với cộng đồng cao hơn tác dụng đối với tội phạm... !” - Glen Boire nói.

H.ĐẠO (Trích dịch)