Loài rùa "lừa" cả làng khoa học

Các nhà khoa học từng tuyên bố loài rùa nước ngọt Pelusios seychellensis trên quốc đảo Seychelles đã tuyệt chủng, nhưng mới đây họ mới vỡ lẽ ra sự thật bất ngờ về chúng.

Theo mô tả năm 1906, Pelusios seychellensis là giống rùa nhỏ bé, chỉ lớn bằng bàn tay con người. Chúng được coi như loài đặc hữu của đảo Mahé - một trong những đảo chính của Seychelles, quốc đảo thuộc châu Phi nằm trên Ấn Độ Dương cách Madagascar 1.500km về phía đông.

Tuy nhiên, chưa bao giờ người ta thấy dấu vết của loài rùa trên ở đảo Mahé, ngoại trừ ba mẫu vật được một bảo tàng tại châu Phi cung cấp từ đầu thế kỷ 20. Cuối cùng, Liên minh quốc tế Bảo tồn thiên nhiên tuyên bố loài này tuyệt chủng năm 2003.

Loài rùa Pelusios castaneus. (Ảnh: Wikimedia Commons)

Rùa Pelusios seychellensis có đặc điểm rất giống loài rùa phổ biến ở Tây Phi tên Pelusios castaneus. Loài Pelusios castaneus sống ở khu vực từ Senegal tới Angola, dọc theo bờ biển phía tây của châu Phi, cách quần đảo Seychelles bởi toàn bộ lục địa châu Phi và đại dương rộng lớn.

Vì thế, giới khoa học từng cho rằng có hai khả năng xảy ra. Thứ nhất, một số lượng nhỏ loài rùa Pelusios castaneus vượt quãng đường vài chục ngàn km di cư từ Tây Phi sang Đông Phi. Thứ hai, con người đã mang nhóm cá thể rùa này đến đảo Mahé.

Tuy nhiên, cả hai giả thiết đều không thuyết phục bởi khoảng cách địa lý quá lớn giữa hai vực.

Không thoả mãn với các giả thiết đưa ra, nhóm nhà khoa học đến từ Đức và Australia quyết định tìm ra sự thật. Họ nghiên cứu kỹ lưỡng ADN của hai loài rùa để nhận ra chúng chỉ là một.

"Hai loài rùa thực chất là cùng một loài. Chúng tôi cho rằng các nhân viên bảo tàng đã dán nhãn sai cho ba mẫu vật. Đáng lẽ ra họ phải dán nhãn ba mẫu vật rùa xuất xứ từ các nước Tây Phi thì họ lại dán nhầm thành xuất xứ từ đảo Mahé. Đây không phải là lần đầu tiên những nhầm lẫn tương tự xảy ra với loài rùa", đồng tác giả nghiên cứu Uwe Fritz, thuộc Viện nghiên cứu Senckenberg của đại học Dresden, Đức cho biết trên tạp chí PloS One.

Trước đây, một loài rùa New Guinea mô tả năm 1905 hóa ra là con rùa Bắc Mỹ. Một loài rùa Việt Nam mô tả năm 1941 thật ra chính là loài rùa cạn ở Madagascar.

Hiện các nhà khoa học Đức và Australia trong dự án trên còn nghi ngờ loài rùa khác của quốc đảo Seychelles là Pelusios subniger cũng không phải là loài đặc hữu của nước này.