Một số hiểu biết về các thể viêm gan do virus

Hầu hết các trường hợp viêm gan cấp tính là do nhiễm virus và thể hiện các dấu hiệu và triệu chứng sau: Mệt mỏi, khó chịu, đau các khớp, đau bụng, nôn 2-3 lần mỗi ngày trong 5 ngày đầu, ăn không thấy ngon, nước tiểu đục, sốt, gan to và vàng da.

Một số thể viêm gan mạn tính thể hiện một vài dấu hiệu nói trên và chỉ bộc lộ khi tiến trình viêm kéo dài dẫn đến sự thay thế các tế bào gan bằng mô liên kết, cuối cùng là xơ gan. Nhiều test thăm dò chức năng gan có thể xác định được bệnh viêm gan.

Viêm gan virus A: còn gọi là vàng da nhiễm khuẩn, do một loại virus đường ruột lây truyền theo đường miệng, lây sang người qua thức ăn nhiễm bẩn. Bệnh chỉ gây ra thể cấp tính và không có thể mạn tính. Hệ thống miễn dịch của bệnh nhân tạo ra kháng thể để chống lại bệnh và có khả năng miễn dịch với nhiễm khuẩn sau này.

Người bị viêm gan virus B cần được nghỉ ngơi, được cung cấp đủ nước và tránh uống rượu. Hiện đã có vaccine phòng ngừa nhiễm virus viêm gan A suốt đời. Bệnh có thể lây lan qua tiếp xúc, qua việc sử dụng đồ biển tươi sống hay uống nước đã nhiễm khuẩn. Bệnh viêm gan virus A lan truyền nhiều trong các nước nghèo (gọi là thế giới thứ 3).

Phòng bệnh viêm gan virus A bằng cách thực hành vệ sinh cá nhân và ăn chín, uống sôi. 2 tuần sau khi có triệu chứng đầu tiên của viêm gan, người bệnh đã có virus trong phân. Thời gian từ khi nhiễm virus đến phát bệnh có thể dao động từ 15 đến 45 ngày.    

Viêm gan virus B:

Virus viêm gan B (Ảnh: bocklabs)

gây ra thể cấp và mạn tính ở một số bệnh nhân không có khả năng loại bỏ được virus. Lây truyền theo đường máu, thực hành xăm, đường tình dục hay từ mẹ sang con. Tuy nhiên, khoảng 50% số trường hợp không xác định được nguồn lây. 

Dùng chung kim tiêm, nhất là giữa những người nghiện ma tuý hay dùng chung dao cạo râu hay tiếp xúc với vết thương người nhiễm bệnh đều có thể làm tăng nguy cơ lây lan bệnh. Ở Mỹ, 95% bệnh nhân hết nhiễm virus và phát triển kháng thể chống virus gây viêm gan B; còn 5% số bệnh nhân không hết nhiễm virus và trở thành mạn tính, chỉ những người này mới có các biến chứng lâu dài của viêm gan virus B.

Những người bị viêm gan virus B mạn tính phát triển kháng thể chống viêm gan virus B nhưng các kháng thể này không đủ để làm sạch sự nhiễm virus đã có ngay ở DNA của các tế bào gan bị bệnh.

Các virus vẫn sinh sôi nẩy nở phối hợp với các kháng thể có thể là nguyên nhân làm cho bệnh có một cơ chế miễn dịch phức tạp mà người ta nhận thấy ở các bệnh nhân này. Hiện cũng đã có vaccine để phòng ngừa viêm gan virus B suốt đời. Loại viêm gan này hàng năm gây gần triệu người tử vong tính trên toàn thế giới do biến chứng của viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan.

Ở một số nước, chủ yếu ở Đông nam Á, viêm gan B là bệnh xảy ra thường xuyên và xơ gan, ung thư là những nguyên nhân gây tử vong lớn. Có 3 loại thuốc điều trị được FDA (cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ) công nhân để điều trị viêm gan virus B mạn tính là alpha-interferon, adefovir và lamivudine. Khoảng 45% số người được điều trị đã có đáp ứng lâu dài.

Viêm gan virus C: lúc đầu gọi là viêm gan virus không phải A cũng không phải B; thể viêm gan này cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc vớ

Virus viêm gan C (Ảnh: buckminster.info)

i máu, qua quan hệ tình dục, có thể dẫn đến mạn tinh và cuối cùng là xơ gan. 

Bệnh cũng có thể không thể hiện triệu chứng gì trong 10-20 năm. Hiện chưa có vaccine phòng viêm gan virus C.  Bệnh dễ trở thành thể viêm gan nghiêm trọng nếu bị nhiễm cả viêm gan A hay B, do đó mọi bệnh nhân bị viêm gan C đều cần được tiêm chủng chống viêm gan A và viêm gan B nếu chưa có miễn dịch.

Tuy nhiên, bản thân viêm gan C cũng do một loại virus rất độc gây ra và có thể gây xơ gan. Nếu có thể phát hiện sớm loại virus gây viêm gan C thì có thể điều trị bằng phối hợp interferon và ribavirin (thuốc chống virus).  Đáp ứng với phối hợp điều trị này khác nhau tuỳ theo từng kiểu gien (genotype) của virus gây bệnh.

Viêm gan virus D: virus gây ra thể viêm gan này (RNA passenger virus) không thể phát triển nếu không hiện diện virus gây viêm gan B vì trong cấu trúc gien của nó thiếu một số gien thiết yếu. 

Viêm gan virus E: gây ra các triệu chứng tương tự như viêm gan virus A mặc dầu bệnh có thể có diễn biến nặng ở một số bệnh nhân, nhất là ở phụ nữ có thai.

Viêm gan virus F: sự tồn tại của thể viêm gan này còn nghi ngờ, chưa chắn chắn

Viêm gan virus G: thể bệnh này mới được phát hiện.

Ngoài ra, còn nhiều loại virus khác có thể gây viêm gan truyền nhiễm như virus gây quai bị, gây bệnh Rubella, cytomegalovirus, Epstein-Barr virus, virus gây bệnh mụn giộp (herpes), gây bệnh sốt vàng .    

BS ĐÀO XUÂN DŨNG