Người vạch mặt các tiến sĩ “dỏm” ở Trung Quốc

“Đấu sĩ đả giả” là cái tên mà người dân Trung Quốc đặt cho tiến sĩ Phương Châu Tử, người chuyên vạch mặt những quan chức, trí thức dỏm sử dụng bằng giả, những nhà khoa học dỏm với những báo cáo học thuật giả của Trung Quốc suốt 10 năm trở lại đây.

Sinh năm 1967, là người Chương Châu, tỉnh Phúc Kiến, năm 1990 Phương Châu Tử tốt nghiệp Trường đại học Bách khoa Trung Quốc. Cũng năm này ông giành được học bổng và theo học khoa sinh hóa tại Trường đại học bang Michigan (Mỹ), lấy bằng tiến sĩ khi vừa tròn 27 tuổi.

Phương Châu Tử đã ở lại Mỹ ba năm (1995-1998) để làm nghiên cứu sau tiến sĩ ở Đại học Rochester. Tháng 10-1998, ông trở về Trung Quốc. Vốn thích tự do nên sau đó Phương Châu Tử không trụ lại làm việc cố định ở bất cứ đơn vị nào mà chọn con đường viết lách để phổ cập kiến thức khoa học. Gần hai năm sau (2000) ông lập ra trang web http://www.xys.org/ (News Threads), là nơi để du học sinh Trung Quốc ở Mỹ giao lưu và cũng chính từ đây ông đã thật sự dấn thân vào cuộc chiến chống “khoa học giả” ở Trung Quốc.

“Đấu sĩ đả giả” Phương Châu Tử trong một cuộc giao lưu với công chúng tháng 7-2010 
(Ảnh: cnsphoto)

“Đấu sĩ đả giả” là ai?

 Tuần báo Nam Đô cho biết sau 10 năm tham gia cuộc chiến này, Phương Châu Tử nhiều lần bị đe dọa và ngày 29-8 đã bị tấn công trên đường trở về nhà sau cuộc phỏng vấn ở một đài truyền hình tại Bắc Kinh. Hai người đàn ông lạ mặt đã xịt một thứ chất lỏng vào mặt ông, sau đó dùng búa đánh tới tấp khi ông đang trên đường về nhà ở quận Thạch Cảnh Sơn.

Sự kiện Phương Châu Tử bị tấn công chiều 29-8 được cho là có liên quan đến vụ Phương Huyền Xương, phóng viên tờ Tài Kinh, vốn là bạn thân của Phương Châu Tử và từng cùng ông vạch mặt một số nhân vật trong giới khoa học đã sử dụng bằng giả trong thời gian qua. Phương Huyền Xương cũng bị hai kẻ lạ mặt tấn công bằng dùi cui và bị thương rất nặng ngày 25-6

Tờ Global Times dẫn lời ông Bành Kiện, luật sư riêng của Phương Châu Tử từ năm năm qua, dự đoán “đây có thể là vụ trả thù cá nhân do ông Phương đã lật mặt nhiều vụ bê bối, tham nhũng, sử dụng bằng giả, báo cáo học thuật giả của nhiều lãnh đạo cấp cao trong các công ty, tập đoàn lớn ở Trung Quốc”. Luật sư Bành Kiện cho biết vấn đề ông quan ngại nhất lúc này là sự an toàn của “đấu sĩ đả giả” và gia đình của ông.

Trả lời phỏng vấn Nhật Báo Trung Quốc ngày 31-8, Phương Châu Tử dù còn đau do vết thương vẫn khẳng khái: “Tôi vẫn tiếp tục cuộc chiến chống sự giả mạo trong khoa học. Có người nói tôi là người cố chấp. Vậy nếu nói làm việc này là cố chấp thì tôi chọn con đường cố chấp này mãi mãi”.

10 năm chống bằng giả, học thuật giả

Nổi đình nổi đám nhất là vụ Đường Tuấn, cựu chủ tịch Microsoft Trung Quốc thời 2002-2004, người được mệnh danh là “hoàng đế làm công của Trung Quốc”. Phương Châu Tử đã chỉ đích danh nhân vật này sử dụng báo cáo học thuật giả và bằng giả để chiếm giữ vị trí khá cao trong ngành IT ở Trung Quốc. Vụ này không chỉ gây chấn động trong nước mà còn thu hút sự chú ý của truyền thông nước ngoài.

Trong các cuộc phỏng vấn của báo chí Trung Quốc, Đường Tuấn luôn tự xưng là cựu sinh viên của Học viện Kỹ thuật California. Phương Châu Tử chú ý đến nhân vật này vào tháng 4-2009, khi một cư dân mạng tên Albert gửi một bài viết đến trang web http://www.xys.org/ (News Threads) của ông cho biết hầu hết lưu học sinh Trung Quốc học ở Học viện Kỹ thuật California đều biết mặt nhau, nhưng trong toàn bộ danh sách lưu học sinh Trung Quốc tại đây lại không có tên Đường Tuấn. Albert kết luận nhân vật này đã tự bịa ra một lý lịch hoành tráng là từng học ở học viện nổi tiếng trên.

Từ bài viết này, Phương Châu Tử đã mở rộng xác minh thông tin về “hoàng đế làm công”. Cho đến ngày 1-7-2010, một số bạn đọc lại đặt câu hỏi về quyển sách “Thành công của tôi có thể phục chế” của Đường Tuấn. Vốn đã kiểm tra học lực của nhân vật này từ năm 2009, Phương Châu Tử lật lại thông tin Albert đã đưa lên trang web của mình, sau đó tìm mua quyển sách của Đường Tuấn về đọc và phát hiện ra không chỉ học lực của nhân vật này có vấn đề mà nội dung sách cũng chứa rất nhiều hạt sạn, “chỉ cần là người từng du học ở Mỹ, vừa xem là biết ngay đây là quyển sách xạo”, Phương Châu Tử cho biết.

Sau khi kiểm tra cẩn thận và chắc chắn Đường Tuấn lấy bằng giả, tiến sĩ Phương đã cho viết bài trên trang web của ông và lôi kéo báo chí vào cuộc. Từ ngày 6-7 đến nay, trang blog của “hoàng đế làm công” Đường Tuấn đã ngưng hoạt động, điện thoại cũng tắt, nhân vật này bỗng chốc lui vào bóng tối với nhiều rắc rối liên quan đang được cơ quan chức năng điều tra.

Tháng 11-2005, Phương Châu Tử khai phát pháo đầu tiên khi vạch trần vụ giáo sư Lưu Huy, trợ lý viện trưởng Học viện y khoa thuộc Đại học Thanh Hoa, làm báo cáo học thuật giả trong các nghiên cứu khoa học của ông. Kết quả điều tra: Đại học Thanh Hoa buộc ông Lưu Huy phải thôi việc và thu hồi học hàm giáo sư của ông.

Sau 10 năm theo đuổi cuộc chiến chống cái giả trong khoa học, Phương Châu Tử đã đưa ra ánh sáng nhiều trường hợp giả tinh vi trong các lĩnh vực y học, bảo hiểm, xây dựng. Tuy nhiên, vấn đề mà công chúng Trung Quốc quan tâm nhất là ai sẽ đứng ra bảo vệ những “đấu sĩ đả giả” như tiến sĩ Phương Châu Tử.