Nhà sáng chế... tay ngang

Thường trực trong đầu với câu hỏi “tại sao”, ông đã mày mò nghiên cứu, tính toán và sản xuất thành công nhiều sản phẩm có tính năng vượt trội như: Xe lăn chạy bằng năng lượng mặt trời; bộ chống hao xăng; ghế massage, robot cá chống ngập và đang tiếp tục công trình nghiên cứu xe hơi chạy bằng sức gió.

Xe lăn chạy bằng năng lượng mặt trời (Ảnh: TTO)

Nhãn hàng cửa cuốn Thanh Long đã trở nên quen thuộc với các nhà thầu xây dựng lớn. Tuy vậy, danh tiếng và sản phẩm của ông chỉ được người trong giới truyền miệng cho nhau. Và chúng tôi trong một lần tò mò đã biết đến, đại loại rằng: “Tay đó về cơ khí, không có thứ gì không nghĩ ra và không làm được”.

Tôi đến tìm ông trong căn nhà khang trang ở khu phố 8, Bình Hưng Hòa, Bình Tân - TP.HCM và hết sức bất ngờ khi chứng kiến những sản phẩm, những ý tưởng mới lạ cũng như những thăng trầm về cuộc đời của một nhà sáng chế tay ngang! Ông là Nguyễn Thanh Long, 40 tuổi, người con của vùng đất Điện Bàn - Quảng Nam.

Từ mong ước làm cho cha chiếc cày

Giữa tiếng chuông điện thoại của bạn hàng réo liên tục, tiếng hàn xé tai và khách khứa ra vào liên tục, giọng ông ngắt quãng khi nói về thời thơ ấu của mình.

Ông sinh ra trong một gia đình nghèo, thuần nông, đông con. “Nhìn nhà người ta giàu có, sắm được con trâu, cái cày, còn cha tôi thì làm ruộng chỉ bằng cái cuốc và sức người” - ông trầm giọng nhớ lại. Mười tuổi, cậu bé ốm quắt queo ngồi đợi cha đi làm đồng về mà trong lòng luôn day dứt. Không chia sẻ được gánh nặng với cha, cậu mày mò lắp ghép những mảnh sắt vụn với mong ước làm... chiếc cày. Chiếc cày thành công nhưng chỉ bé đến độ, cài vào con chó như trong chuyện cây khế để cày. Cha cười, độ lượng nhìn cậu con bé nhỏ. “Cha rất vui, con cứ mày mò nghiên cứu, nếu thích, lớn lên nhất định sẽ làm được nhiều thứ“.  

Giữa vùng quê nghèo ấy, cứ đến vụ lúa, cậu lại sáng chế ra một thứ gì đó, lúc thì cái máy xúc, khi thì cái máy tuốt, bé xíu. Nhưng cha cậu vẫn cứ khuyến khích con.

Tốt nghiệp THPT, kinh tế gia đình không cho phép cậu học lên. Cố gắng lắm, Long mới ra học ở Nhà máy Chế tạo máy và công cụ số 1, Hà Nội được 3 năm. Khi đã cứng tay nghề, ông trở về quê và đã chế tạo thành công máy xúc, máy tuốt lúa.

Nhưng những chiếc máy ấy thành công vẫn không biết bán cho ai. Cụt vốn, nợ nần, ông theo bạn bè sang Lào làm công nhân xây dựng. Sau 5 năm làm thuê trở về, trả hết nợ nhưng đời sống vẫn không thoát ra khỏi cái nghèo. Năm 1997, ông quyết định khăn gói vào TP.HCM với ý nghĩ: “Ở trong ấy kinh tế phát triển, nếu mình chế tạo ra được thứ gì chắc chắn sẽ có người mua bản quyền và ứng dụng vào sản xuất”. Cả gia đình đều phản đối. Còn ông thì quyết chí lên đường.

Làm đủ nghề để tồn tại

Đến bây giờ, mọi ngõ ngách của đất Sài thành không ở đâu mà ông không biết. Chỉ vì lúc mới đặt chân đến, ông sống bằng nghề chạy xe ôm hằng đêm, ban ngày ai kêu gì làm nấy. Tiền thu được từ chạy xe, ông thuê phòng trọ và chi dùng cho gia đình 5 miệng ăn. Tiền công làm ban ngày ông dành dụm lại cho đến khi mua được những chiếc máy cắt, tiện, hàn. Và ông quyết định chọn cửa cuốn làm sản phẩm khởi nghiệp. Không có trường lớp đào tạo, ông tự mày mò, bí đến đâu tìm tài liệu học đến đấy. Đi lục tìm kiến thức riết, thành ra nhà sách lớn, bé ở thành phố này ông đều biết. Cuốn sách nào giá tương đối, ông tậu về, cuốn nào quá đắt thì ông lân la đọc ké.

Ham học hỏi và say mê nghiên cứu, sản phẩm cửa cuốn Thanh Long chào hàng đã được các nhà thầu xây dựng chú ý vì tính năng vượt trội. Lực kéo nhẹ hơn và độ êm cao hơn so với các sản phẩm ngoại nhập cùng loại, trong khi giá thành “mềm” hơn nhiều.

Đến nay, sản phẩm của ông đã chiếm lĩnh thị trường và có mặt ở nhiều công trình xây dựng lớn, như trường đua Phú Thọ, chợ Tân Bình, chợ Tân Trụ, chợ Tân Định, chợ Phú Nhuận và một số nhà văn hóa...

Chỉ trong vòng chưa đầy 6 năm, từ hai bàn tay trắng, ông đã gầy dựng được một cơ ngơi khang trang và hệ thống 30 đại lý phân phối sản phẩm.

Đam mê sáng tạo

Làm bất cứ việc gì, ông cũng trăn trở làm sao cho hiệu quả tốt và nhanh nhất. Từ những năm tháng cơ hàn hành nghề xe ôm kiếm gạo, ông cứ trăn trở trước ý nghĩ làm sao hạn chế tối đa mức tiêu hao nhiên liệu của động cơ. Loay hoay mãi vẫn không tìm ra, cho đến một lần đi dự tiệc, ông nhìn thấy nồi lẩu được nấu bằng cồn khô.

Về nhà, ông mua cồn khô về thử nghiên cứu tính chất hóa học và nhận ra cồn có nhiều thành phần có tính năng giống xăng. Ông bắt tay chế tạo bộ tiết kiệm xăng cho xe gắn máy từ cồn khô. Thiết bị này đã được Chi cục Tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng TP.HCM kiểm định và cho biết kết quả giảm được 10,39% so với mức tiêu hao nhiên liệu bình thường.

Bỏ nghề xe ôm, thiết bị tiết kiệm xăng cũng được xếp lại, ông khuếch trương sản phẩm cửa cuốn và mở rộng sản xuất sang lĩnh vực ghế, giường xếp. Và cũng trong một lần tình cờ khi chiếc điện thoại di động hư bộ rung, ông mang ra thợ sửa. Ngồi nhìn anh thợ tháo chiếc điện thoại ra, ông thấy không đến nỗi phức tạp. Thế là ý tưởng chế tạo ghế massage được hình thành từ đấy.

Nhà sáng chế Nguyễn Thanh Long với sản phẩm ghế massage (Ảnh: TTO)

Sau vài đêm nằm vắt tay lên trán, vạch vạch, kẻ kẻ, một hệ thống massage với bộ rung của điện thoại di động đã hình thành. Hệ thống này được gắn vào lưng ghế, khi có người tựa vào, hệ thống rung sẽ tự hoạt động. Độ rung có thể điều chỉnh nhờ một nút vặn nhỏ.

Chiếc ghế có hình dáng giống chiếc ghế bố, được gắn thêm các bánh xe và khi cần, người sử dụng có thể kéo ra thành chiếc giường massage êm ái. Phía trước chiếc ghế có gắn một chiếc bàn di động dùng để đặt máy tính xách tay, phía dưới đặt một chiếc quạt nhỏ tự động nếu có người ngồi đặt chiếc máy vi tính lên bàn. Ông cho biết, chiếc quạt sẽ giúp máy tính giải nhiệt tốt hơn.

Năng lượng cung cấp cho ghế massage là điện nhà, pin, hoặc năng lượng mặt trời. Chiếc ghế đã được Chi cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng TP.HCM kiểm định đạt chuẩn an toàn. Giá bán chỉ có 350.000 đồng.

Làm việc gì ông cũng tỉ mẩn, đi đâu ông cũng để ý quan sát. Và rồi có lần ông nhìn thấy một người khuyết tật khó nhọc điều khiển chiếc xe lăn tay, trong đầu ông bật ra ý nghĩ chế tạo chiếc xe lăn chạy bằng năng lượng mặt trời. Bản vẽ chiếc xe nhanh chóng được ông triển khai và thành công. Tốc độ trung bình của xe là 10 km/giờ, có giá thành chỉ trên 3 triệu đồng.

Ông cho biết: “Xe chạy bằng năng lượng mặt trời rất tiện cho người khuyết tật. Tôi làm sản phẩm này như món quà tri ân với các anh chị thương bệnh binh đã cống hiến một phần cơ thể mình cho Tổ quốc và những người kém may mắn. Nếu có đơn vị quản lý thương bệnh binh và người khuyết tật nào hợp tác, tôi sẽ mở rộng sản xuất sản phẩm này”.

Sản phẩm độc đáo: Robot cá dọn dẹp đường cống

Mới đây, ông lại mày mò nghiên cứu khi thấy cả con đường ngập trong nước. Công trình mới nhất thành công này là “robot cá dọn dẹp đường cống”. Ông cho biết: “Vấn đề ngập không giải quyết được vì một lý do đơn giản là công nhân làm rất cực khổ nhưng họ chỉ hốt được đất và các chất thải ở hố ga theo dạng thủ công, còn bên trong ống thì rất khó làm, nếu chui vào được ống lớn cũng rất nguy hiểm, trong khi đất bồi hằng ngày”.

Robot hình cá được thiết kế hình tròn, phía trước có mũi nhọn. Khi hoạt động, nó được gắn với hệ thống điều khiển phía trên bằng một ống hơi, nguyên lý di chuyển của nó là phản lực, hơi sẽ đẩy nó đi sâu vào lòng ống cống. Khi đến một địa điểm xác định nào đó, người điều khiển phía trên bấm nút, robot sẽ dừng lại. Lúc đó robot sẽ tự động bung ra những cánh tay dày, bám chặt mặt ống và di chuyển ngược lại. Các cánh tay này sẽ mang theo tất cả những đất, chất thải về phía hố ga.

Khi chúng tôi hỏi về những ý nghĩ sáng tạo mới nhất và dự định trong nay mai, ông cười, cho biết: “Tui đã nghĩ ra cách cho xe hơi chạy bằng năng lượng của gió. Một vài tháng tới, tôi sẽ thu xếp và tậu về chiếc xe hơi cũ để làm thử xem sao. Tui thấy không khó lắm đâu, vì trong đầu đã nghĩ đâu ra đấy rồi”.

BÍCH HÀ