Sự tuyệt chủng đầy bí ẩn ở Bắc Cực

Cuộc nghiên cứu gene di truyền mới đây đã lần theo dấu vết của "người Hobbit" ở Bắc Cực, trong nỗ lực tìm ra câu trả lời về sự biến mất hoàn toàn của giống người này.

Cách đây khoảng 700 năm, những người Eskimo cổ đại cuối cùng đã biến mất khỏi Bắc Cực, nhường lại mảnh đất băng giá cho tổ tiên của nền văn hóa Inuit và Eskimo ngày nay. Chuyện gì đã xảy ra đối với cộng đồng (được gọi là văn hóa Dorset) luôn là một bí ẩn. Tuy nhiên, giờ đây một cuộc nghiên cứu chuyên sâu cho thấy nhóm người này có thể đã bị đẩy vào con đường tuyệt chủng vì quan hệ cận huyết kết hợp với tình trạng thay đổi khí hậu, khiến họ dần biến mất trong cô độc trong khi những nhóm người khác vẫn tiếp tục tồn tại. Từ việc phân tích ADN người cổ đại, các nhà khoa học bất ngờ phát hiện những người đầu tiên đến Bắc Cực không còn lưu lại bất cứ hậu duệ nào cho đến ngày nay.

Dấu vết còn sót lại của nền văn hóa Dorset - (Ảnh: ĐH Aberdeen)

Chủ nhân nguyên thủy của Bắc Cực có thể đã đến nơi này qua eo Bering khoảng 6.000 năm trước. Đây cũng là khu vực mà con người định cư sau cùng do điều kiện tự nhiên quá khắc nghiệt và giá lạnh quanh năm. Từ một cuộc nghiên cứu trước đó, giới khoa học phân chia các cộng đồng người ở Bắc Cực thành 2 nhóm: người Eskimo cổ và người Eskimo hiện đại (mất gần 4.000 năm sau mới đến được vùng đất trên). Điều này có nghĩa là người Eksimo cổ đại đã sống trong tình trạng bị cô lập khỏi thế giới bên ngoài suốt hơn 4 thiên niên kỷ. Tuy nhiên, sự đổ bộ Bắc Cực của người Eskimo hiện đại từ hướng Siberia vào khoảng năm 1.500 đã đẩy người Eskimo nguyên thủy vào tình trạng bị đe dọa, và trong vài thập niên, thời điểm cáo chung của "người Hobbit” cổ đại đã đến.

Theo báo cáo trên chuyên san Science, một nhóm hơn 50 chuyên gia từ các viện khoa học trên toàn cầu, dẫn đầu là tiến sĩ Maanasa Raghavan của Viện Bảo tàng quốc gia Đan Mạch đã tiến hành phân tích ADN từ mẫu xương, răng, tóc của 169 di hài người cổ đại đến từ vùng Siberia, Alaska, Canada, Greenland. Để đối chiếu, họ cũng giải mã toàn bộ chuỗi gene di truyền của 7 người hiện đại, gồm 1 người Inuit vùng Greenland, 2 người Nivkh ở Siberia, 2 người ở quần đảo Aleut, 2 thổ dân Athabasca của Mỹ. Kết quả cho thấy nền văn hóa Dorset chấm dứt vào giai đoạn từ năm 1150 đến 1350, nhanh chóng bị thay thế bởi những người Eskimo chuyên săn cá voi, gọi là văn hóa Thule. Những kẻ mới đến mang theo kỹ thuật tân tiến từ châu Á, bao gồm các vũ khí phức tạp như cung tăng lực, và những phương tiện di chuyển hiệu quả hơn, như xe kéo chó.

Có người cho rằng sự trỗi dậy của Thule là “một ví dụ của sự diệt chủng thời tiền sử”, theo NBC News dẫn lời đồng tác giả cuộc nghiên cứu là William Fitzhugh, nhà nhân loại học của Viện Smithsonian. Trong báo cáo mới, các chuyên gia hoàn toàn không phát hiện được chứng cứ cho thấy có sự giao lưu tình dục giữa hai nền văn hóa tại Bắc Cực. Một khả năng khác là những căn bệnh do người Vikings hoặc Thule mang đến có thể đã kích hoạt sự sụp đổ của người Dorset. Theo ước tính, dân số của người Dorset có lẽ không hơn 3.000 người ở vùng Bắc Cực thuộc Canada và thêm 1.000 người khác ở Greenland. Do vậy, các chuyên gia đang thiên về giả thuyết quan hệ cận huyết, bệnh tật lẫn thay đổi khí hậu đã khiến người Dorset biến mất hoàn toàn tại Bắc Cực.