Tìm hiểu về hội chứng bàn chân bẹt - nguyên nhân và cách điều trị

Dị tật bàn chân bẹt là một dạng dị tật phổ biến trên thế giới, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thần kinh cột sống và sự phát triển sau này của trẻ.

Dị tật bàn chân bẹt là gì?

Bàn chân bẹt có xu hướng áp sát vào bên trong hoặc bên ngoài.

Dị tật bàn chân bẹt là hiện tượng lòng bàn chân không có cấu tạo hình vòm như bình thường, do cung dọc của bàn chân có hiện tượng sụp xuống và trải phẳng, làm cho gần như toàn bộ gan bàn chân tiếp xúc trực tiếp với mặt đất.

Tất cả những trẻ sơ sinh đều có bàn chân không có vòm, hay còn gọi là bàn chân bẹt. Khi trẻ đến độ tuổi từ 2 đến 3, vòm bàn chân được hình thành. Cùng với hệ thống dây chằng, vòm bàn chân giúp cho chúng ta có thể chịu lực, cân bằng, đi đứng nhẹ nhàng. Nó cũng giống như bộ giảm xóc, giúp giảm phản lực từ mặt đất dội lên khi chân di chuyển. Thông thường, những ai có hệ thống dây chằng quá lỏng lẻo sẽ dễ bị bàn chân bẹt. Đó là vì các xương ở bàn chân không được cố định tốt và khi bàn chân đi trên cát hoặc in mực lên tờ giấy sẽ không thấy có chỗ khuyết như thông thường.

Nguyên nhân gây ra hội chứng bàn chân bẹt

Bác sĩ chẩn đoán tật bàn chân bẹt ở trẻ.

Theo thống kê dân số Châu Á trung bình có tới 30% dân số bị hội chứng bàn chân bẹt phẳng tùy mức độ. Nguyên nhân là do thói quen ít vận động, thường hay đi chân đất, đi dép bệt, xăng đan hoặc giày dép thiết kế thiếu nâng đỡ hỗ trợ vòm từ khi còn nhỏ.

Ngoài ra, một số trẻ lớn lên chân vẫn có hình vòm bình thường, nhưng sau đó phát triển thành chân bẹt do có gene gân cơ mềm dẻo ở khu vực xương khớp lòng bàn chân. Hoặc có thể nguyên nhân là do yếu tố di truyền vì nhiều gia đình có trường hợp bố hoặc mẹ hoặc ông bà có bàn chân bẹt.

Một số bệnh lý có liên quan đến vấn đề thần kinh, béo phì, bệnh đái tháo đường, viêm khớp, cao tuổi hoặc phụ nữ đang mang thai cũng là một trong những yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ phát triển bàn chân bẹt.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng bàn chân bẹt

Mỗi bàn chân được cấu tạo có ba “khung vòm” có chức năng nhiệm vụ là nâng đỡ toàn bộ cơ thể, nếu như trường hợp một trong số vòm khung này thay đổi, lúc này cơ thể không còn sự cân bằng như lúc đầu, sẽ gây ra tình trạng mất đi sự cân bằng của bàn chân và sẽ gây ra những tổn hại rất nghiêm trọng đến sự vận động của cơ thể.

• Khi đi lại vận động bàn chân có biểu hiện áp sát vào ở bên trong, hoặc ở bên ngoài do bàn chân mất đi cân bằng.
• Có biểu hiện sụp vòm gan chân, hoặc nhìn từ sau gót chân bị vẹo ngoài.
• Trẻ không đi theo kịp bạn bè, thường xuyên bị tình trạng vấp và ngã. Trẻ hay tự ý bỏ các hoạt động mà trẻ vẫn thường hay yêu thích. Trẻ có biểu hiện đau chân, đầu gối, không muốn cho xem bàn chân.

Cách đơn giản để phát hiện trẻ có mắc hội chứng bàn chân bẹt hay không.

Tác hại của hội chứng bàn chân bẹt

Người có bàn chân bẹt khi đi lại thì phần cạnh trong của bàn chân (phần vòm) có khuynh hướng áp xuống đất, dần dần sẽ khiến bàn chân bị biến dạng. Khi vận động chạy nhảy hoặc chơi thể thao, họ dễ bị té hoặc gặp chấn thương vì bàn chân không đủ linh động khi chạm đất, cùng lúc gót vẹo ra ngoài, chân đổ vào trong khiến khớp cổ chân, khớp gối cũng bị ảnh hưởng.

Chúng ta có thể nhìn bé từ phía sau thấy lõm bàn chân sụp vào bên trong, chân xòe ra, bị đổ dồn về phía sau hoặc chân bị lệch.

Ngoài ra, chứng bàn chân bẹt còn gây ra những ảnh hưởng gián tiếp như:

• Gây nên tình trạng biến dạng cho hệ xương khớp: Bàn chân có cấu tạo quay sấp quá mức, hoặc gót chân có biểu hiện vẹo ngoài sẽ làm thay đổi toàn bộ ở trục chi dưới, điều này sẽ dẫn đến tình trạng cẳng chân xoay vào trong và đầu gối di chuyển vào bên trong.
• Làm lệch trục cột sống khiến người bệnh đau nhức liên tục kéo dài như tình trạng đau nhức khớp cổ chân, khớp bàn chân, khớp gối, khớp háng, từ đó sẽ dẫn đến tình trạng làm biến dạng, vẹo cột sống, đau lưng và cổ.
• Xuất hiện cấu trúc bất thường ở ngón chân cái như là ngón cái bị đẩy về phía ngón sát bên, điều này sẽ làm tăng nguy cơ bị bệnh đau gót chân, viêm cân gan chân.
• Ngoài ra khiến dáng đi cũng xấu đi, bước chân vận động chậm lại nặng nề, thiếu tự tin có thể trở thành bị dị tật sau này.
• Trẻ luôn trong tình trạng bị stress: trẻ thường hay cáu gắt, mệt mỏi, hay biếng ăn làm chậm quá trình trao đổi chất … do cơ thể trẻ đang trong trạng thái không được cân bằng.

Phương pháp điều trị và hỗ trợ điều trị hội chứng bàn chân bẹt

Phương pháp trị liệu không mổ bằng đế giày chỉnh hình y khoa có thể hạn chế đau đớn cho trẻ.

Đối với các bàn chân bẹt nặng và biến dạng bàn chân ngay từ khi còn bé, bác sĩ sẽ cho chỉ định phẫu thuật để tạo vòm cho trẻ. Tuy nhiên, điều trị bằng phương pháp phẫu thuật sau này xương chân dễ gãy và dây chằng dễ bị đứt, gây hậu quả và các biến chứng cho bệnh nhân.

Áp dụng giải pháp điều trị không cần dùng đến phẫu thuật với giày dép y khoa hỗ trợ nâng vòm, hay lót giày y khoa chỉnh hình thiết kế theo tiêu chuẩn y khoa được xem như phương pháp điều trị đơn giản mà hiệu quả, giúp điều chỉnh dần hộị chứng bàn chân bẹt ở trẻ em, được nhiều nước trên thế giới áp dụng từ lâu.

Cách phòng tránh dị tật bàn chân bẹt

• Đầu tiên, bố mẹ nên mua giầy có vòm bên trên, không cho con đi sandal hay giầy dép không được hỗ trợ vòm chân.
• Thứ hai, bố mẹ không nên cho con đi chân đất nhiều trên mặt phẳng cứng hoặc phải cho con đi giày, dép có hỗ trợ vòm bàn chân khi tập đi.

Bố mẹ cần chú ý những vấn đề nhỏ từ giày, dép, sinh hoạt hàng ngày bởi sau 2-3 tuổi, trẻ sẽ hình thành vòm chân tự nhiên, điều này rất quan trọng.