Tinh dịch vón cục - biến chứng của nhiễm khuẩn

Tinh dịch vón cục không phải là một bệnh mà chỉ là biến chứng của nhiễm khuẩn (hay bệnh tự miễn dịch) của các cơ quan đã góp phần tạo ra tinh dịch. 

Cần nhắc lại rằng tinh dịch là chất lỏng sệt, thường có chứa tinh trùng, do tuyến sinh dục (tinh hoàn) sản xuất ra để thụ tinh cho trứng. Giống như máu, tinh dịch có 2 phần:

- Phần tế bào gồm có tinh trùng, trong một số trường hợp có bạch cầu và tế bào biểu mô.  Nếu cơ quan tạo ra tinh trùng (các ống sinh tinh ở tinh hoàn) bị nhiễm khuẩn thì phản ứng tự nhiên là bạch cầu tập trung nhiều hơn và các tế bào biểu mô cũng bong nhiều hơn, góp phần làm cho tinh dịch trở nên đặc.

Có khoảng 200-500 triệu tinh trùng được phóng vào âm đạo mỗi lần quan hệ tình dục. Số lượng tinh trùng chỉ tương ứng với 2-5% lượng tinh dịch nhưng khi tinh dịch vón cục cũng có cả tinh trùng và các thành phần hữu hình khác. Trong trường hợp này, tinh trùng không có khả năng di chuyển đi lên để thụ tinh cho trứng.

- Phần không có tế bào là chất lỏng, chiếm tỷ lệ lớn của tinh dịch, có màu trắng đục, giống như sữa, rất dính, chứa nước và một lượng nhỏ muối, vitamin D, protein và đường fructose.

Phần lỏng của tinh dịch dịch do các cơ quan sinh sản phụ tiết ra: 60% từ túi tinh và phần còn lại từ tuyến tiền liệt. Một lượng nhỏ niêm dịch do các tuyến hành-niệu đạo tiết ra góp phần làm cho tinh dịch có độ sệt dính.

Nếu các bộ phận này bị nhiễm khuẩn thì tinh dịch trở nên đặc sệt hơn nữa và làm vón cục các thành phần hữu hình (tinh trùng, bạch cầu, tế bào biểu mô); như thế gọi là tinh dịch vón cục, hậu quả của tiến trình viêm do nhiễm khuẩn.

Có máu trong tinh dịch thường không nhận ra bằng mắt thường nhưng nếu có máu nhiều thì cũng nhìn rõ; nguyên nhân có thể do viêm, nhiễm khuẩn, bị tắc nghẽn ở đường dẫn tinh hay bị chấn thương ở đường sinh sản hay có vấn đề ở niệu đạo, tinh hoàn, mào tinh hoàn và tuyến tiền liệt. Cần phân tích kỹ hơn tinh dịch và làm các tét về tiết niệu sinh dục mới có thể tìm ra nguyên nhân có máu trong tinh dịch, đôi khi chỉ thực hiện được ở cơ sở y tế chuyên khoa tiết niệu. 

Chỉ có đường fructose có trong phần lỏng của tinh dịch là nguồn năng lượng chính cho tinh trùng. Còn các thành phần khác của tinh dịch giúp tinh trùng di chuyển trong âm đạo và đi qua cổ tử cung, nhờ làm cho môi trường bớt dính quánh để tinh trùng có thể bơi qua dễ dàng. Hormon prostaglandin cũng tham gia vào sự chống lại đáp ứng miễn dịch của âm đạo chống lại vật thể lạ là tinh dịch.

Nếu tinh dịch tiếp xúc với không khí thì phân huỷ và bốc mùi, có khi giống như mùi cỏ tươi mới cắt hay mùi chất tẩy chloride…   

Tóm lại, tinh dịch bình thường không vón cục, nếu có hiện tượng này cần được thầy thuốc xem xét kỹ, phải làm số xét nghiệm để biết thành phần nào của tinh dịch đã bất thường (mỡ, amino cacid, đường…) và đánh giá lại hệ thống niệu - sinh dục.

Khả năng tình dục có thể không ảnh hưởng vì cơ chế gây ra hiện tượng cương dương chỉ liên quan thần kinh và các mạch máu đi đến thể hang của cơ quan sinh dục nam, nhiều nam giới không có hay có ít tinh trùng gặp khó khăn trong việc có con nhưng vẫn có thể có đời sống tình dục bình thường.

BS ĐÀO XUÂN DŨNG - Chuyên khoa II, Sản phụ khoa