Xương người cổ tí hon mới được phát hiện ở Palau

Hàng nghìn xương người của rất nhiều cá nhân vừa được phát hiện ở đảo quốc Thái Bình Dương Palau. Một số xương khá cổ và cho thấy cư dân vùng này có vóc người đặc biệt nhỏ.

Những xương này có tuổi thọ từ 900 đến 2.900 năm tuổi và có liên quan đến Homo sapiens, theo như công trình xuất bản về khám phá này. Tuy nhiên, những mảnh xương lâu đời hơn thì rất nhỏ và có những đặc điểm sơ khai của loài người. Lee Berger, nhà cổ sinh vật học tại Đại học Witwatersrand tại Johannesburg, Nam Phi nói: “Chúng không điển hình, thực chất vì rất bé.”

Berger đi nghỉ vào năm 2006 và khi đang chèo thuyền quanh những hòn đảo đá cách Philippines 600km về phía đông, ông phát hiện ra những mẩu xương trong 2 hang động. Hang động đầy những xương đã bị sóng đánh vào và nằm chất đống như gỗ. Những mẩu xương khác bị chôn sâu trong tầng cát và nhiều xương khác bao gồm xương sọ, nằm trong các bức vách hang. Berger đã quay trở lại trong cùng năm với những cộng sự để khai quật một số những tàn tích dưới sự tài trợ của Cộng đồng National Geographic.

Giải mã những mẩu xương

Hai nhóm xương được phát hiện trong các hang động Palau. Những mẩu xương có niên đại mới hơn được tìm thấy gần lối vào của 1 trong 2 hang và có kích cỡ bình thường. Những xương lâu đời hơn nằm sâu trong hang thì lạ lùng hơn và nhỏ hơn nhiều.

Những xương nhỏ hơn, xưa hơn thuộc về những người cao khoảng 94 đến 120cm và cân nặng vào khoảng 32 đến 41 kg. Họ có tầm vóc tương tự như nhóm người được gọi là hobbit (giống người tưởng tượng trong tiểu thuyết của JRR Tolkien, chỉ cao bằng nửa người), được phát hiện trong quá trình khai quật trên đảo Flores thuộc Indonesia năm 2003.

Các nhà khoa học phân loại hobbit thành một loại người riêng biệt, Homo floresiensis. Theo Berger, kích cỡ bộ não của cư dân Palau thời kỳ đầu vào khoảng gấp đôi bộ não của hobbit. Một số đặc điểm khác bao gồm hình dáng gương mặt và hông cho thấy xương người Palau nên được phân loại vào nhóm người Homo sapiens.

Nếu việc phân tích những tàn tích xương Palau là chính xác, phát hiện này có thể tiếp thêm vào đề tài tranh luận liệu giống người hobbit ở Flores là một giống người đặc biệt, duy nhất. Ngoài việc kích cỡ nhỏ, xương Palau cho thấy một số người không có cằm và hàm trễ sâu, răng lớn, hốc mắt nhỏ.

Lúc đầu, một số đặc điểm này được xem là quan trọng trong việc nhận dạng người hobbit là một loài cổ độc đáo. Nhưng tàn tích xương Palau cho thấy những đặc điểm trên có thể chỉ là hậu quả của chứng lùn trên đảo, một quá trình hạn chế sự tăng trưởng mà các nhà khoa học cho là do bị ảnh hưởng của môi trường trên đảo nhỏ.

Palau thiếu những loài động vật có vú trên đất liền bản địa và loài bò sát lớn mà người Palau có thể sử dụng làm thực phẩm. Các tài liệu khảo cổ chỉ ra đánh bắt cá chưa xuất hiện ở đảo cho đến cách đây 1.700 năm, khoảng thời gian các mẩu xương lớn hơn xuất hiện trong hang động.

Khẩu phần ăn hạn chế của những người Palau sơ khai, kết hợp với khí hậu nhiệt đới, thiếu động vật săn mồi, dân cư sơ khai nhỏ, và sự tách biệt gien, có thể đã làm nên “những đặc điểm kỳ lạ và kích cỡ cơ thể rất nhỏ”.

Sọ người mới phát hiện ở Palau (giữa) khi so sánh với hình mẫu sọ nữ giới hiện đại (bên trái) và hình mẫu sọ của Homo floresiensis. (Ảnh: Stephen Alvarez)

Tranh luận

William Jungers, nhà cổ sinh vật học tại Đại học Stony Brook, New York và từng là người được National Geographic tài trợ, vẫn bảo vệ lập luận của ông rằng hobbit là một giống người độc đáo.

Ông nhấn mạnh rằng xương nhỏ, răng lớn, thiếu cằm và những đặc điểm khác điển hình cho người Palau sơ khai cũng như người hobbit có thể có ở những nhóm cư dân vóc người nhỏ trên thế giới. Nhưng theo Jungers, “những người vóc nhỏ trên trái đất không có cùng sự cân xứng và những đặc điểm hình thái học khác nhau như của hobbit.”

Jungers chỉ ra rằng người hobbit khác với người hiện đại ở cấu trúc hàm, được gọi là đường gờ ngang, có ở tổ tiên loài người như người vượn phương Nam và một số hóa thạch Homo erectus.

Chris Stringer, nghiên cứu chính trong chương trình về nguồn gốc loài người tại Bảo tàng lịch sử tự nhiên London, nhắc đến những đặc điểm đặc trưng khác ở răng, chân vai và xương cổ tay của hobbit. Dựa vào những chứng cứ này, ông cho biết: “Tôi vẫn tin rằng những gì phát hiện ở Flores có tính khác biệt và sơ khai.”

Berger cho biết họ vẫn chưa phân tích vai, chân và xương cổ tay ở những mẫu Palau vì vậy chưa thể nhận xét về kết quả so sánh chúng với xương của hobbit.

Không như xương Palau, hóa thạch hobbit bao gồm một hộp sọ với khoang chứa não đặc biệt bé. Kích cỡ của nó nhỏ hơn của người tầm vóc nhỏ sống ở những hòn đảo Thái Bình Dương và các khu rừng châu Phi rất nhiều. Nó cũng nhỏ hơn hộp sọ của cư dân sơ khai đảo Palau.

Một số nhà khoa học tranh luận rằng kích cỡ nhỏ bất thường của não bộ hobbit không làm họ trở thành một loài độc nhất vô nhị mà chỉ là Homo sapiens bị chứng nhỏ đầu, một loại bệnh di truyền gây ra não nhỏ và các khuyết tật khác.

Một nhóm các nhà nghiên cứu Australia vừa thông báo rằng tay chân bất thường của Homo floresiensis có thể bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này. Họ cho rằng sự bất thường đôi khi cũng được ghi nhận ở con cháu một phụ nữ bình thường, vóc người nhỏ bị bướu cổ.

Berger cho biết phát hiện của nhóm nghiên cứu có thể ủng hộ cho những lý lẽ nghiên về căn bệnh. Nhưng họ vẫn chưa tìm ra một cá nhân nào bị những chứng bệnh trên và vì vậy không thể so sánh.

Tranh luận vẫn còn tiếp diễn

Dean Falk, nhà cổ sinh vật học tại Đại học Florida State, Tallahassee, người vừa nhận được tài trợ của National Geographic để so sánh hộp sọ Flores với những người bị chứng nhỏ đầu và người hiện đại không mắc bệnh. Bà và cộng sự thuộc Viện X-quang học Mallinckrodt kết luận trong một công trình xuất bản vào năm trước rằng hobbit không bị chứng nhỏ đầu.

Falk cho biết kết luận trên đã đóng lại cuộc tranh cãi về chứng bệnh trên. Tàn tích Palau, theo bà, chỉ là những nhóm xương nhỏ của những người tầm vóc nhỏ. “Có kích thước nhỏ không có nghĩa có thể so sánh với Homo floresiensis.”

Steven Churchill, nhà cổ sinh vật học tại Đại học Duke và đồng tác giả của công trình mới, cho rằng phát hiện Palau mở rộng hiểu biết về biến thể của người hiện đại ở khu vực Đông Nam Á, cung cấp thêm thông tin để tìm hiểu về hóa thạch hobbit. Ông cho biết thêm, một vài nhà khoa học tiếp tục tin rằng “có điều gì không ổn với Flores.”

Một trong các nhà khoa học là Robert Martin, người phụ trách nhân chủng học sinh học tại Bảo tàng Field ở Chicago, Illinois. Ông cho biết mọi người đều biết những nhóm cư dân tầm vóc nhỏ có tồn tại ở Đông Nam Á.

Một cộng đồng người lùn pygmy hiện nay sống gần khu vực phát hiện ra người hobbit ở Flores trong một ngôi làng tại Rampapasa, vì vậy việc phát hiện ra Homo sapiens vóc người nhỏ ở Palau, theo ông là “không đáng ngạc nhiên”.

Theo quan điểm của Martin, vấn đề rắc rối xung quanh việc phân loại hobbit là một loài riêng biệt là vì nó chủ yếu dựa trên kích cỡ bộ não của “một cá nhân bị chứng nhỏ người ở Flores…Vóc người thực sự là một chuyện hoàn toàn khác.”

Theo Berger, phát hiện mới có ý nghĩa là “không phải tìm kiếm đâu xa những đặc điểm gương mặt và răng được cho là độc nhất ở Flores.”

Nếu những đặc điểm như trên được tìm thấy ở cư dân Palau sơ khai xuất hiện phổ biến trên đảo, các nhà khoa học muốn đặt tên cho một loài mới trong phả hệ con người phải đưa ra “một trường hợp có lý hơn nhiều dựa trên nhiều bằng chứng hóa thạch hơn trước khi thuyết phục cả thế giới.”