Những ứng viên sáng giá của Nobel 2013

Tuần lễ công bố những người vinh dự nhận giải Nobel 2013 sẽ diễn ra từ 7 – 14/10 tại Thuỵ Điển và Na Uy. Nhiều năm qua, hãng thông tấn Thomson Reuters vẫn thực hiện dự đoán những người có khả năng nhận giải ở các lĩnh vực khoa học tự nhiên trước khi thành viên uỷ ban trao giải chính thức xướng tên người được vinh danh.

>>> Xác định ngày trao giải Nobel 2013

Một trong những cách mà các nhà phân tích tại Thomson Reuters xếp hạng các đề cử sáng giá là tìm kiếm những nhà khoa học chuyên sâu trong lĩnh vực mà họ theo đuổi, có nghiên cứu được đồng nghiệp trích dẫn nhiều nhất và cũng là người viết những báo cáo có tầm ảnh hưởng cao trong nhiều năm. Tổ chức này đã có được 27 dự đoán chính xác kể từ năm bắt đầu thực hiện dự đoán (2002), trong đó đoán trúng tới chín người thắng giải trong năm 2011. Danh sách dự đoán năm nay bao gồm 28 nhà nghiên cứu đại diện cho 22 tổ chức nghiên cứu, viện hàn lâm đến từ Mỹ, Nhật, Anh, Israel, Thuỵ Sĩ, trong đó con số áp đảo thuộc về Mỹ.

Những ứng viên đáng chú ý trong danh sách Thomson Reuters có: François Englert và Peter W. Higgs với dự đoán về hạt boson Brout-Englert-Higgs trong lĩnh vực vật lý; Sam Peltzman và Richard A. Posner với việc mở rộng các lý thuyết kinh tế của quy tắc trong lĩnh vực kinh tế. Ứng viên giải Y sinh có Adrian P. Bird, Howard Cedar và Aharon Razin với những phát hiện cơ bản liên quan đến methyl hoá DNA và biểu hiện gene; cho giải hoá học có M.G. Finn, Valery V. Fokin và K. Barry Sharpless đối với phát triển phản ứng click môđun (miêu tả các quá trình kết nối cấu trúc nhỏ với nhau thành những cấu trúc lớn hơn bằng phản ứng hoá học) – nếu được chọn, đây sẽ là giải Nobel thứ hai đối với Sharpless (đã nhận giải Nobel 2001).

Trong lĩnh vực vật lý, dù nhiều biên tập viên tạp chí Physics World (Anh) cho là hạt Higgs có khả năng được chọn, vẫn có nhiều ý kiến tin rằng Alain Aspect, Anton Zeilinger và John Clauser với công trình nghiên cứu về bất đẳng thức Bell – các thí nghiệm xác nhận sự vướng víu lượng tử – có cơ hội thắng, hoặc công trình nghiên cứu về các dao động neutrino của Atsuto Suzuki. Phát minh LED ánh sáng trắng và LED ánh sáng xanh lam của Shuji Nakamura cũng được đánh giá là đột phá quan trọng trong công nghệ thắp sáng. Khám phá về sự khúc xạ nghịch (chiết suất âm) của John Pendry và David Smith cũng có khả năng được chọn.

Trên một website về động vật tại Anh, một bài viết đặt nhiều hy vọng vào những nghiên cứu khám phá bí ẩn của vi RNA trong động vật và thực vật, các phân đoạn nhỏ của nucleotide khiến gene im lặng, của ba nhà khoa học Victor Ambros, David Baulcombe và Gary Ruvkun. Hoặc công trình tìm hiểu tầm quan trọng của microbiome – hệ sinh thái của 100.000 tỉ vi khuẩn, virus và nấm sống trong và trên cơ thể người của Jeffrey Gordon, hoặc Napoleone Ferrera với việc phát triển một loại thuốc hoàn toàn mới nhằm ngăn chặn sự tăng trưởng của tế bào ung thư.

Nhìn vào danh sách dự đoán các đề cử năm nay của Thomson Reuters, giới phân tích cho rằng giải Nobel vẫn là sân chơi chủ yếu dành cho nam giới và các nhà khoa học Mỹ. Thêm vào đó, các nhà khoa học nhận giải ngày càng già đi: trẻ nhất là Lawrence Bragg khi mới 25 tuổi (Nobel 1915), còn nhà khoa học cao tuổi nhất nhận giải Nobel là Raymond Davis 88 tuổi (năm 2002, mất sau đó bốn năm).

Với giải Nobel Văn chương, theo tờ Guardian khi theo dõi trang cá cược Ladbrokes thì cái tên được yêu thích nhất là nhà văn Nhật Haruki Murakami, đang nổi tiếng với tiểu thuyết mới nhất có tên Tsukuru Tazaki không màu và những năm hành hương (có bản tiếng Việt) – mười năm qua, cái tên Murakami luôn được nhắc đến mỗi mùa Nobel. Tiếp theo là tác giả Mỹ Joyce Carol Oates, nhà văn Hungary – Peter Nádas, kế đó nhà thơ Hàn Quốc – Ko Un và nhà văn người Algeria – Djebar đồng hạng. Trong hai ngày đầu tháng, tác giả và là nhà soạn kịch người Na Uy – Jon Fosse cũng là cái tên vượt hạng khá nhanh trong bảng dự đoán của Ladbrokes. Tuy nhiên, giải Văn học luôn là một trong những hạng mục gây nhiều tranh cãi nhất, và người nhận giải chỉ được thông báo nửa tiếng trước khi quyết định được đưa ra.

Về Nobel Hoà bình 2013, hiện website chính thức của giải cho hay danh sách đề cử ở con số 259, vượt kỷ lục 241 của năm 2011, và có đến 50 đề cử là các tổ chức.