Âm nhạc là thứ "ngôn ngữ" mà tất cả chúng ta đều hiểu

Mỗi một nền văn hóa trên thế giới đều có riêng cho mình những bài hát: về tình yêu, những bài hát ru, những bài hát về chiến tranh hay chỉ đơn giản là những bản nhạc dance sôi động. Mới đây, một nghiên cứu đã phát hiện ra rằng nó không chỉ là thứ âm nhạc phổ biến. Các giai điệu tương tự có thể lặp đi lặp lại trong cùng một loại nhạc, trên toàn thế giới.

Dựa trên nghiên cứu về dân tộc học trong hơn một thế kỷ từ 315 nền văn hóa, cũng như một bộ sưu tập các bản thu âm bài hát từ khắp nơi trên thế giới, các nhà khoa học đã thực hiện một phân tích đa văn hóa về sự tương đồng và khác biệt trong âm nhạc của chúng ta.

Nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng các cấu trúc cơ bản và yếu tố giai điệu của các bài hát trên thế giới giống nhau, như chúng ta có thể dễ dàng biết được bối cảnh của một bài hát thông qua giai điệu.

Các nhà nghiên cứu đã phải tiến hành những công việc ấn tượng để đạt được kết quả này. Họ đã dành nhiều năm để thu thập tài liệu lưu trữ, thư viện và các bộ sưu tập tư nhân để biên dịch một cơ sở dữ liệu toàn diện về các bài hát để tiến hành so sánh. Họ gọi cơ sở dữ liệu này là Lịch sử tự nhiên của bài hát (Natural History of Song).

"Chúng ta đã quá quen với việc có thể tìm thấy bất kỳ bản nhạc nào mà chúng ta thích trên Internet", nhà tâm lý học Samuel Mehr của Phòng thí nghiệm âm nhạc tại Đại học Harvard cho biết.

"Nhưng có hàng ngàn bản thu âm được lưu trữ trong kho lưu trữ mà chúng tôi không thể truy cập trực tuyến. Chúng tôi không biết mình sẽ tìm thấy gì: lúc đó chúng tôi đã tìm thấy một số điện thoại kỳ quặc và nhờ một thủ thư Harvard giúp đỡ. Hai mươi phút sau đó, cô ấy đã đưa ra một chiếc xe kéo gồm khoảng 20 băng ghi âm từ các bản nhạc truyền thống của người Celt".

Tổng cộng, họ đã thu thập các bản thu âm của 118 bài hát từ 86 nền văn hóa trải dài trên 30 vùng địa lý. Nhưng đây chỉ là một phần nhỏ trong "Lịch sử tự nhiên của bài hát". Nhóm cũng đã nghiên cứu một cơ sở dữ liệu dân tộc học lớn gồm 315 nền văn hóa, tìm kiếm những đề cập đến bài hát. Mỗi nền văn hóa đều có sự mô tả về âm nhạc.

Vì vậy, hơn 5.000 mô tả về các bài hát, bao gồm hơn 2.000 bản dịch lời bài hát, từ 60 nền văn hóa trên 30 khu vực địa lý cũng đã được lưu vào cơ sở dữ liệu.

Sau đó là phần công việc khó khăn, lập danh mục và phân tích các bài hát. Các nhà nghiên cứu đã ghi lại thông tin chi tiết về các bài hát - mỗi bài hát dài bao nhiêu, nó được hát vào khoảng thời gian nào trong ngày, có bao nhiêu ca sĩ, khán giả là ai, âm vực, nhịp độ, khóa và thông tin cấu trúc khác.

Họ đã sử dụng một số công cụ, bao gồm xếp hạng người nghe, máy tóm tắt và phiên âm của chuyên gia.

Cuối cùng, họ đã có một cơ sở dữ liệu toàn diện cho việc tham khảo chéo để hiểu cách con người viết nhạc trên thế giới, đặc biệt tập trung vào các bài nhạc trị liệu, tình yêu, nhạc dance và bài hát ru.

"Những bài hát ru và nhạc dance có mặt khắp nơi và chúng cũng rất rập khuôn", nhà sinh vật học tiến hóa Manvir Singh của Đại học Harvard cho biết.

"Đối với tôi, các bài nhạc dance và những bài hát ru có xu hướng định hình không gian của âm nhạc là gì. Chúng mang đến những điều khác biệt với các tính năng gần như đối lập với nhau."

Trước đây, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ngay cả khi chưa bao giờ nghe một bài hát cụ thể nào trước đó, người nghe có thể phán đoán tương đối chính xác nếu đó là một bài hát ru. Nghiên cứu mới này dường như hỗ trợ cho những phát hiện đó – không tính đến ngôn ngữ nói, con người có một ngôn ngữ phổ quát thông qua các bài hát.

Trên thực tế, nếu bạn muốn kiểm tra thử khả năng của mình, The Music Lab có một bài kiểm tra thú vị mà bạn có thể chơi để phân loại các bài hát theo thể loại của chúng.

Tất nhiên, có một số biến thể trong các bài hát - ví dụ, sẽ có một số bài hát trang trọng hơn, một số bài hát mang tính tôn giáo hơn và một số bài hát sôi động hơn; nhưng sự đa dạng này rõ rệt hơn giữa các bài hát trong mỗi nền văn hóa. Sự tương đồng, đa văn hóa cơ bản là mạnh mẽ hơn.

Với điều này các nhà nghiên cứu tin rằng, có nghĩa là có thể bộ não của chúng ta hiểu âm nhạc ở mức độ phổ quát.

"Chúng tôi cho rằng âm nhạc của một xã hội không phải là kho lưu trữ cố định các hành vi văn hóa, mà là sản phẩm của các tâm lý cơ bản làm cho một số loại âm thanh nghe phù hợp với hoàn cảnh xã hội và cảm xúc nhất định", họ viết trong bài báo.

"Các bài hát sẽ khác nhau dựa trên các công cụ âm thanh được sử dụng và cảm xúc mà chúng truyền tải, nhưng tất cả đều được tạo ra từ phản ứng tâm lý chung của con người dành cho âm thanh".

Nhóm nghiên cứu tin rằng đó là bước để cuối cùng để mở khóa và xây dựng một ngữ pháp âm nhạc phổ quát, cũng như hiểu cách trí óc của chúng ta tạo ra và phản ứng với âm nhạc.

• Tại sao âm nhạc làm cho chúng ta có cảm xúc?