Dưới cái nắng nóng kỷ lục, cuộc sống của người dân thành phố Jacobabad (Pakistan) rơi vào khủng hoảng, đặc biệt là nhóm trẻ nhỏ, phụ nữ có thai.
Thai phụ Sonari nặng nhọc di chuyển dưới cái nắng như thiêu đốt trên cánh đồng rải rác những quả dưa vàng ở Jacobabad, nơi trở thành thành phố nóng nhất trên thế giới hồi tháng 5.
Waderi, hàng xóm 17 tuổi của Sonari, đã lâm bồn vài tuần trước. Cô đang đi làm trở lại trong điều kiện nhiệt độ có thể vượt quá 50 độ C. Bà mẹ trẻ phải đặt đứa con sơ sinh dưới bóng râm gần đó để có thể cho thằng bé ăn khi nó khóc, theo Reuters.
“Chúng tôi cảm thấy căng thẳng khi cái nóng tiến đến trong lúc chúng tôi đang mang thai", Sonari, ở độ tuổi ngoài 20, cho biết.
Theo một phân tích của 70 nghiên cứu được thực hiện từ giữa những năm 90, phụ nữ có thai tiếp xúc với nhiệt độ cao trong thời gian dài có nguy cơ bị biến chứng cao hơn.
Theo phân tích tổng hợp của Hiệp hội toàn cầu về Khí hậu và Giáo dục Sức khỏe tại Đại học Columbia, được xuất bản trên Tạp chí Y khoa Anh vào tháng 9/2020, cứ với 1 độ C tăng lên, tỷ lệ thai chết lưu và sinh non sẽ tăng khoảng 5%.
Sonari mệt mỏi khi phải làm việc ngoài trời nắng trong lúc đang mang thai.
Tình trạng gia tăng nhiệt độ ở những quốc gia nghèo bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt do biến đổi khí hậu đặc biệt dễ tác động đến phụ nữ. Nhiều người gần như không có lựa chọn nào khác ngoài phải làm việc trong thời kỳ mang thai và ngay sau khi sinh con.
Không chỉ vậy, phụ nữ ở xã hội bảo thủ như Pakistan và nhiều nơi khác còn thường nấu ăn cho gia đình trên bếp nóng hoặc lò, trong những căn phòng chật chội không có hệ thống thông gió hoặc làm mát.
Nắng nóng cực đoan
Khu vực Nam Á phải đối mặt tình trạng nắng nóng bất thường trong những tháng gần đây. Theo các nhà khoa học tại tổ chức hợp tác nghiên cứu quốc tế World Weather Attribution, những đợt nắng nóng dữ dội ở Ấn Độ và Pakistan gần đây có nguy cơ xảy ra thường xuyên hơn gấp 30 lần do biến đổi khí hậu.
Khoảng 200.000 cư dân của Jacobabad biết rõ nơi mình sống là một trong những thành phố nóng nhất thế giới.
"Nếu xuống địa ngục, chúng ta sẽ lấy theo một cái chăn", là câu đùa được nhiều người nói với nhau.
Sonari và Waderi làm việc cùng với khoảng chục phụ nữ khác, trong đó có một số phụ nữ đang mang thai, trên cánh đồng dưa cách trung tâm Jacobabad khoảng 10 km.
Nắng nóng kỷ lục khiến nhiều người dân, đặc biệt là phụ nữ ở Jacobabad gặp khó khăn.
Họ bắt đầu làm việc vào 6h hàng ngày, nghỉ một chút vào buổi trưa để làm việc nhà và nấu nướng rồi trở lại làm việc đến khi mặt trời lặn. Nhiều người đối diện những cơn đau nhức chân, có lúc ngất xỉu và cảm giác không thoải mái khi cho con bú.
"Cảm giác như không ai thấy họ, không ai quan tâm đến họ", nhân viên cứu trợ Liza Khan nhận định, đề cập đến hoàn cảnh nhiều phụ nữ ở Jacobabad và vùng Sindh rộng lớn phải đối mặt.
Điện thoại của Khan đổ chuông liên tục khi cô lái xe đến một trong 3 trung tâm ứng phó với say nắng mà cô giúp thành lập trong những tuần gần đây. Đó cũng là một phần công việc của cô với một nhóm phi lợi nhuận có tên là Tổ chức Phát triển Cộng đồng.
Với tấm bằng tài chính, Khan từng sống ở những thành phố mát mẻ hơn trên khắp Pakistan song chọn trở về quê hương mình vì muốn hỗ trợ phụ nữ trong khu vực.
"Hiện tại, tôi làm việc 24/7", cô gái 22 tuổi nói, cho biết thêm rằng tổ chức của cô phát hiện ra tác động của nắng nóng khắc nghiệt ngày càng đan xen với các vấn đề xã hội và sức khỏe khác ảnh hưởng đến phụ nữ.
Khó khăn
Ngày 14/5, nhiệt độ ban ngày ở Jacobabad lên tới 51 độ C, biến nơi này trở thành thành phố nóng nhất thế giới vào thời điểm đó, cũng là lúc xảy ra những bi kịch do nắng nóng.
Khi đang chuẩn bị bữa trưa cho người thân đến thăm, bà mẹ trẻ 5 con Nazia ngã quỵ trong căn bếp không có quạt hay điều hòa. Cô được đưa đến bệnh viện gần đó song không thể qua khỏi, nguyên nhân cái chết được cho là sốc nhiệt.
Các quan chức y tế địa phương không trả lời yêu cầu bình luận về số ca tử vong liên quan đến nắng nóng những năm gần đây ở Jacobabad hay cụ thể hơn về trường hợp của Nazia.
Nhiệt độ cao khiến Jacobabad trở thành một trong những thành phố nóng nhất thế giới.
Tình trạng nghèo đói và cắt điện thường xuyên khiến nhiều người dân không thể mua hoặc sử dụng điều hòa, thậm chí có lúc là quạt để làm mát.
Nhiều chuyên gia gợi ý sử dụng bếp năng lượng sạch để thay thế nấu nướng trên bếp lửa, cung cấp dịch vụ y tế và xã hội cho phụ nữ vào buổi sáng sớm hoặc tối khi trời mát và thay thế mái nhà thiếc bằng vật liệu mát hơn, màu trắng để phản xạ bức xạ mặt trời.
Bộ trưởng Biến đổi khí hậu Pakistan Sherry Rehman nhận định phụ nữ có khả năng tiếp tục phải gánh chịu tác động của nhiệt độ tăng cao và cho rằng các chính sách về biến đổi khí hậu trong tương lai cần phải giải quyết các nhu cầu cụ thể của phụ nữ.
"Biến đổi khí hậu gây ra mối đe dọa đáng kể đối với cuộc sống của những phụ nữ yếu thế ở các vùng nông thôn và khu ổ chuột thành thị. Những phụ nữ ở bên lề Pakistan sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất".
Cầu nguyện
Trong một khu dân cư của thành phố, người điều khiển chiếc xe lừa đi giao những bình nước 20 lít, lấy từ một trong số vài chục máy bơm tư nhân quanh thành phố.
Hầu hết cư dân ở Jacobabad phụ thuộc vào việc giao nước như vậy, có thể ngốn 1/8 đến 1/5 thu nhập ít ỏi của một hộ gia đình. Tuy nhiên, nước vẫn thường xuyên không đủ dùng.
Đối với bà mẹ trẻ Razia, tiếng khóc của Tamanna, đứa con 6 tháng tuổi trong cái nóng buổi chiều đủ để thuyết phục cô đổ một ít nước quý giá lên người con. Sau đó, cô cho Tamanna ngồi trước quạt, đứa trẻ nhanh chóng bình tĩnh trở lại, đùa nghịch chiếc khăn của mẹ.
Phụ nữ có thai, trẻ em gặp nhiều vấn đề sức khỏe do nắng nóng.
Các quan chức địa phương cho biết tình trạng thiếu nước một phần là do điện bị cắt, có nghĩa là nước không thể được lọc và bơm vào các đường ống khắp thành phố.
Rubina, hàng xóm của Razia, hay phải rán hành tây và đậu bắp trên bếp lửa. Cô thường cảm thấy chóng mặt vì nóng và cố gắng đổ nước lên người mỗi khi nấu ăn để tránh bị ngất xỉu.
Tuy nhiên, không phải lúc nào cô cũng có đủ nước để làm như vậy.
"Chúng tôi thường hết nước trước khi đến lúc được mua thêm và phải chờ đợi. Vào những ngày nắng nóng không có nước, không có điện, chúng tôi thức dậy và điều duy nhất chúng tôi làm là cầu nguyện", Rubina cho hay.