Valentina Tereshkova là nữ Thiếu tướng Không quân - Anh hùng Phi công Vũ trụ, Phó Tiến sỹ Khoa học - Kỹ thuật, Đại biểu Xô viết tối cao Liên Xô, Phó Chủ tịch Liên đoàn Phụ nữ dân chủ thế giới. Chị là người đàn bà nổi tiếng nhất Liên Xô, thế kỷ XX.
Nữ Phi hành gia xinh đẹp có biệt danh “Traika” (Hải Âu) này đã kể về sự cố đặc biệt nghiêm trọng (thật may là đã khắc phục được, nếu không chị đã vĩnh viễn ở lại trên không gian bao la) trong chuyến bay lên vũ trụ khi xưa và những bí mật cuộc đời mình sau hơn 40 năm giữ trong im lặng.
Những tin đồn thất thiệt về “Người đẹp vũ trụ”
Vào thời gian ấy, ở Liên Xô (cũ) có nhiều tin đồn thổi thất thiệt đã làm giảm uy tín và thanh danh của nhà nữ du hành vũ trụ đầu tiên: Nào là Valentina Tereshkova đã hoảng sợ khi không thể mở cửa con tàu vũ trụ để nhảy dù trở về trái đất; nào là Tereshkova đồng ý lấy chồng là Phi công Vũ trụ số 3 Andrian Nikolaev theo chỉ thị của Bí thư thứ nhất Khrusev; nào là cô con gái Alena duy nhất của cặp vợ chồng phi công vũ trụ này mắc bệnh bẩm sinh và họ đã tìm mọi cách để giấu giếm dư luận… Vậy sự thật thế nào?
Từ nữ công nhân dệt trở thành phi công vũ trụ
Valentina Tereshkova sinh ra và lớn lên ở một làng quê nhỏ bé của nước Nga có tên Maslennikovo, thuộc vùng Iaroslavsk. Bố cô đã hy sinh trong chiến tranh. Mẹ cô một mình nuôi 3 con nhỏ. Vì gia đình khó khăn nên mới 17 tuổi, Valia (tên gọi thân mật của Valentina Tereshkova) đã phải đi làm thợ dệt giúp mẹ, nuôi em.
Tuy cuộc sống vất vả nhưng cô gái trẻ, khỏe mạnh và xinh đẹp này vẫn không từ bỏ niềm đam mê đặc biệt của mình là bầu trời. Vào những giờ nghỉ, ngày nghỉ, không bao giờ Valia vắng mặt trong các buổi luyện tập tại câu lạc bộ Hàng không địa phương. Cô là một vận động viên nhảy dù nhiều triển vọng. Ở tuổi 25, Valia được tuyển thẳng vào Trường đào tạo Phi công Vũ trụ.
Sau thành công vang dội của phi công vũ trụ đầu tiên Yuri Gagarin, Bí thư thứ nhất Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô lúc ấy là Nikita Khrusev đã chỉ thị: Liên Xô cũng phải là nước đầu tiên trên thế giới có nữ phi công bay vào vũ trụ. Các tuyển trạch viên thay nhau đi khắp tất cả mọi miền đất nước để tìm cho ra những nữ ứng cử viên sáng giá.
Đợt đầu, Trung tâm đào tạo các Nhà Du hành Vũ trụ tuyển chọn được 5 người xuất sắc nhất: Nữ phi công giàu kinh nghiệm Ponomarieva đã tham gia và giành nhiều giải thưởng trong những cuộc thi bay trên các máy bay thể thao toàn Liên bang. Nữ kỹ sư Bách khoa Solovieva là kiện tướng thể thao đã có hơn 700 lần nhảy dù…
Trong số các nữ học viên đó, chỉ có Valentina Tereshkova lúc ấy chưa có bằng Đại học và thành tích trong tập luyện cũng không hơn các nữ phi hành khác. Thế nhưng, cuối cùng, người ta đã chọn Valentina làm nữ Phi công Vũ trụ số 1. Lý do: Cũng giống Iuri Gagarin, nhà nữ du hành vũ trụ đầu tiên trên thế giới sẽ phải đi nhiều, tuyên truyền và tuyên truyền hay về tính ưu việt của chế độ Xã hội Chủ nghĩa Liên Xô.
Valentina đã là một cán bộ Đoàn lâu năm, giàu kinh nghiệm. Chị có đầy đủ những khả năng ấy. Ngoài ra, Tổng Công trình sư kiêm Tổng Chỉ huy các chuyến bay vũ trụ - Viện sỹ Korolev đã lập kế hoạch rõ ràng: Trong chuyến bay lần sau, sẽ có nữ phi hành gia lần đầu tiên rời con tàu, bước vào khoảng không vũ trụ. Theo ông, nhiệm vụ rất nặng nề, khó khăn ấy chỉ những nữ phi công giàu kinh nghiệm như Ponomarieva và Solovieva mới có thể hoàn thành được.
Anh hùng Phi công Vũ trụ - Valentina Tereshkova |
Bí mật hơn 40 năm…
Ngày 15 tháng 6 năm 1963, con tàu Vũ trụ “Phương Đông-6” mang theo nữ phi công vũ trụ đầu tiên trên thế giới Valentina Tereshkova, đã cất cánh tại sân bay Vũ trụ Baikonuar. Theo những thông báo chính thức của các phương tiện thông tin đại chúng của Liên Xô lúc ấy thì sau 3 ngày bay nhiều vòng thành công quanh trái đất, con tàu đã hạ cánh, trở về mặt đất an toàn. Không một ai (trừ một số rất ít người trong cuộc) biết được rằng đã có một sự cố rất nghiêm trọng xảy ra trong quá trình hạ cánh (và thật may là đã khắc phục được. Nếu không thì nhà nữ Du hành Vũ trụ số 1 đã mãi mãi ở lại trên không gian bao la). Hơn 40 năm sau, tức là tháng 3-2007, được phép của cấp trên, Tereshkova mới cho biết toàn bộ sự thật:
Chương trình tự động điều khiển của con tàu đã lập trình sẵn từ trước, ở trên mặt đất. Thế nhưng, không hiểu vì sao lại xảy ra một trục trặc vô cùng nghiêm trọng trong chương trình này: Đáng lẽ, sau khi kết thúc vòng bay cuối cùng, tàu Vũ trụ “Phương Đông-6” phải bay tiến tới gần trái đất. Nhưng, thực tế diễn ra ngược lại: Sau mỗi vòng bay, con tàu lại càng rời xa trái đất hơn!. Ngay lập tức, Tereshkova báo cáo sự cố đặc biệt này với Tổng công trình sư Korolev.
Tại Trung tâm chỉ huy mặt đất, kíp chỉ huy toát mồ hôi vì lo lắng. Mọi biện pháp xử lý đều được khẩn trương áp dụng để cứu con tàu… Cuối cùng, sau những cố gắng không mệt mỏi và liên tục, đến ngày thứ hai kể từ khi sự cố xảy ra, các lệnh điều khiển mới có tác dụng. Quỹ đạo bay của tàu được điều chỉnh lại đúng theo yêu cầu. Sau khi sự cố xảy ra, Tổng công trình sư Korolev đề nghị Tereshkova phải giữ kín điều bí mật ấy và chị đã nghiêm chỉnh thực hiện chỉ thị đó trong suốt hơn 40 năm qua. Bây giờ, đã có lệnh cho chị nói…
Chưa hết. Trong chuyến bay kéo dài 3 ngày trên tàu “Phương Đông-6” còn vài trục trặc khác. Thời gian ấy, bộ quần, áo giáp phi công vũ trụ rất nặng nhưng để bảo đảm an toàn tuyệt đối, dù đã ở trong khoang tàu kín, phi công cũng không được phép cởi bỏ ra. Ngày thứ hai khi đang bay, chân phải chị đột nhiên thấy đau buốt. Đến ngày thứ 3 thì cảm giác nặng nề, đau đớn khi mặc bộ quần, áo giáp càng tăng. Chiếc mũ to và nặng trịch siết chặt lên 2 vai. Đầu ngứa…Trong lúc tập luyện trên mặt đất, lúc đói, chị ăn những đồ ăn dành riêng cho phi công vũ trụ một cách ngon lành. Thế nhưng, trong tình trạng không trọng lượng trên vũ trụ, việc ăn uống không dễ dàng như vậy. Chị đã nôn một lần không phải vì rối loạn tiền đình mà chính vì những đồ ăn đó.
Một sự cố nữa xảy ra khi nhảy dù trở về trái đất. Chị kể: “Lúc bật dù, rời con tàu từ độ cao 4.000 mét, tôi đã thật sự lo lắng vì ngay phía dưới mặt đất là một… cái hồ rất to. Tuy đã được huấn luyện bơi rất tốt để phòng trường hợp phải hạ cánh bắt buộc trên biển nhưng trong tình trạng mỏi mệt về thể lực và ở độ cao như vậy với bộ quần, áo giáp nặng nề, phi công không thể điều khiển được dù theo ý muốn và rất khó xoay xở khi tiếp nước".
Thật may là gió trên mặt đất lúc ấy rất mạnh đã thổi chiếc dù bay vèo qua hồ. Sau vài cú va đập khá mạnh, Tereshkova bị dù kéo lê đi một quãng ngắn rồi ngã lăn xoài trên mặt đất. Cuộc nhảy dù đã thành công. Mặc dù trên sống mũi người đẹp có một vết bầm tím do va đập vào mũ áo giáp nhưng tất cả đều đã không sao. Các nhân viên cứu hộ và y tế đã kịp thời chạy tới giúp đỡ chị…
Có phải Tereshkova lấy chồng là theo lệnh của Khrusev?
Gia đình Phi công Vũ trụ Valentina Tereshkova và con gái Alena thời hạnh phúc (Ảnh: VNN) |
Tereshkova cho biết: Thật ra, Andrian Nikolaev - Phi công Vũ trụ số 3, đã quen và “tán” nữ phi công Tereshkova từ lâu, trước khi chị bay lên vũ trụ. 5 tháng sau chuyến bay lịch sử trở về, hai người làm lễ kết hôn ở “Thành phố Ngôi Sao”. Họ lấy nhau là tự nguyện, không phải do chỉ thị của ai. Đôi vợ chồng phi công vũ trụ đẹp đôi này có thật sự yêu và gắn bó với nhau không? Không một ai biết rõ điều đó trừ những người trong cuộc.
Thiếu tướng Không quân Liên Xô Nikolai Kamanin (là người thân với cả hai) đã viết trong cuốn nhật ký của mình về mối tình vũ trụ đó như sau: “Đối với giới chính trị và khoa học - kỹ thuật thì đám cưới của họ là một tin tốt lành. Nhưng, riêng cá nhân, tôi không hoàn toàn tin rằng Tereshkova thật sự yêu Nikolaev. Bởi một lẽ giản đơn là cá tính của họ hoàn toàn trái ngược nhau. Cô ấy thì nóng như lửa, còn anh ấy lại lành như nước. Cả hai là những người có ý chí mạnh mẽ. Không ai muốn phụ thuộc ai…”.
Nhận xét ấy tỏ ra đúng đắn. Sau 19 năm chung sống, Andrian và Valentina đã chia tay. Họ có một con gái chung tên là Alena. Cô bé khỏe mạnh, bình thường, tóc đen và giống bố Nikolaev như đúc (không như tin đồn là bé ốm đau, quặt quẹo).
Sau ngày cưới, Tereshkova thường xuyên xa nhà, đi công tác: Lúc thì ra nước ngoài, khi thì đi đến các thành phố trong nước để tuyên truyền, nói chuyện về cuộc sống và sự nghiệp xây dựng đất nước của người dân Xô viết. Còn chồng chị, anh Nikolaev lại tích cực luyện tập để chuẩn bị cho những chuyến bay mới vào vũ trụ.
Đến giữa năm 1979, hai người không còn xuất hiện bên nhau nhưng vẫn chưa chính thức ly hôn. Giữa họ có quá nhiều sự ràng buộc và danh tiếng không dễ gì chốc lát bỏ đi được. Thời đó, nếu Nikolaev bỏ vợ mà không có lý do chính đáng thì sẽ lập tức bị khai trừ khỏi đội ngũ các nhà du hành vũ trụ (2 phi công vũ trụ khác đã bị kỷ luật, gạch tên vì nguyên nhân như thế). Còn Tereshkova đang là Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Liên Xô…
Tuy vậy, cuộc sống bao giờ cũng vẫn là cuộc sống và tình trạng “ông chẳng, bà chuộc” của đôi vợ chồng nổi tiếng này không thể kéo dài lâu. Cô con gái Alena kể lại : “Bố và mẹ chia tay nhau khi tôi vừa 18 tuổi. Tôi vô cùng đau khổ vì tôi rất yêu quý cả bố và mẹ. Nhưng… chẳng thể làm gì hơn ! Tôi đã đủ lớn, khôn để hiểu được điều đó”. Đúng là thật khó hàn gắn vì Tereshkova đã yêu người khác!
Năm 1978, Tereshkova quen Yuri Sapoznikov khi chị đến giám định y khoa để chuẩn bị cho chuyến bay mới vào vũ trụ. Khi ấy, Giáo sư - Bác sỹ Yuri Sapoznikov là Giảng viên Học viện Quân y và là thành viên Hội đồng giám định y khoa của các nhà du hành vũ trụ. Họ đã cùng chung sống 20 năm. Sau này, Sapoznikov đã được phong quân hàm Thiếu tướng Quân y và là Giám đốc Viện Chấn thương - Chỉnh hình.
Ước mơ bay lên… Sao Hỏa!
Valentina Tereshkova rất yêu các hoạt động từ thiện và xã hội nhưng không nhận một xu trợ cấp nào từ những việc làm nói trên. Chị chỉ nhận lương ở Trung tâm đào tạo Phi công Vũ trụ.
Trên mái ngôi nhà của Tereshkova ở, cạnh lối vào thành phố Ngôi Sao, Cộng hòa Liên bang Nga, có một cái chong chóng hình Traika (chim Hải Âu) . Đó là mật danh (tên gọi) của chị khi bay trên con tàu Vũ trụ “Phương Đông-6”. Biểu tượng này là dấu ấn không bao giờ phai của cuộc đời nữ phi công vũ trụ đầu tiên trên thế giới - Valentina Tereshkova.
Tình yêu bầu trời của chị vẫn còn cháy bỏng. Năm 2007 này, dù đã ở độ tuổi 70, Tereshkova vẫn mơ ước một ngày nào đó chị sẽ được bay lên… Sao Hỏa!
Thành Nam