Chỉ trong vòng 24 giờ đầu tiên trẻ đã có biểu hiện viêm não và có thể tử vong.
Nguyên nhân bảy trẻ tử vong trong thời gian từ ngày 19/4 đến 25/5 vừa qua tại xã Quảng Lâm, huyện Bảo Lâm, Cao Bằng đã được xác định rõ.
Theo kết luận của đoàn công tác của Bộ Y tế, trong tổng số 21 bệnh nhân có triệu chứng viêm não cấp tại địa phương này, có bảy trẻ tử vong đều do virus Coxsackie A6, một loại enterovirus ở đường tiêu hóa rất nguy hiểm cho trẻ em nhưng lại ít được quan tâm.
Sau khi tiến hành điều tra ổ dịch, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế xác nhận đã lấy 11 mẫu bệnh phẩm tiến hành xét nghiệm cho kết quả hai mẫu dương tính với virus nói trên, không mẫu nào dương tính với virus cúm.
Bệnh nguy hiểm mùa hè
Theo PGS-TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, virus Coxsackie là một chủng siêu vi ở đường tiêu hóa, có khả năng gây nhiều loại bệnh cho trẻ em như hội chứng viêm não vô khuẩn, bệnh cúm mùa hè, bệnh tay -chân-miệng, viêm cơ tim...
Căn bệnh này ghi nhận rải rác quanh năm nhưng thường số ca mắc tăng cao trong những tháng hè, cao điểm từ tháng 6 đến tháng 8. Nếu không được phát hiện sớm, chữa kịp thời, bệnh sẽ để lại nhiều di chứng nặng nề như bại não, liệt chân, tay, bị mắc động kinh, điếc, trí nhớ kém, ảnh hưởng đến kết quả học tập... và có tỉ lệ tử vong từ 10% đến 15%.
Vì thế, trong thời điểm vào hè, bất kể trường hợp nào sốt, viêm đường hô hấp kèm theo triệu chứng đau đầu, buồn nôn cần phải được theo dõi để phát hiện sớm bệnh viêm não virus, điều trị sớm phòng nguy cơ các di chứng thần kinh để lại cho trẻ do virus viêm não tấn công.
Mặt khác, do virus này sinh sản nhanh trong đường tiêu hóa, không bị tiêu diệt bởi môi trường acid của dịch dạ dày nên trẻ em thường dễ bị nhiễm virus Coxsackie hơn người lớn do lây nhiễm qua đường ăn uống, tiếp xúc...
Một bệnh nhi đang được điều trị tại khoa Hồi sức tích cực chống độc BV Nhi đồng 1 (TP.HCM). (Ảnh minh họa: HÀ PHƯỢNG).
Diễn tiến rất nhanh
Theo BS Nguyễn Bá Tùng, Viện Vệ sinh y tế công cộng, virus Coxsackie A6 diễn tiến rất nhanh, ban đầu chỉ là một virus đường tiêu hóa thông thường nhưng chỉ trong thời gian ngắn, có thể chưa đến 24 giờ đầu trẻ đã có những triệu chứng của viêm não và các bệnh liên quan khác, dẫn đến tử vong.
"Qua khai thác triệu chứng của các trẻ tử vong ở Cao Bằng cho thấy tất cả trẻ đều dưới sáu tháng tuổi với các biểu hiện sốt nhẹ, quấy khóc, rối loạn tiêu hóa (đi ngoài phân lỏng, nôn...), một số trường hợp có ho, khó thở, sau đó diễn biến nhanh đến hội chứng não cấp, bao gồm co giật, li bì và tử vong" - ông Tùng cho biết.
Theo BS Tùng, mặc dù mọi lứa tuổi đều có thể nhiễm virus nhưng đa số bệnh nhân xác định nhiễm Coxsackie thường là trẻ em, riêng sản phụ có thể truyền virus gây bệnh nghiêm trọng cho con.
BS Tùng cho biết đường lây nhiễm virus Coxsackie chủ yếu là qua phân và miệng mặc dù trong một số trường hợp virus có thể lây qua nước bọt và đờm rãi li ti bay trong không khí từ bệnh nhân khác. Các vật dụng cá nhân như dụng cụ, vị trí mà trẻ nằm thay tã lót, đồ chơi trẻ em đã tiếp xúc với dịch tiết từ cơ thể bệnh nhân có chứa virus cũng có thể là nguyên nhân truyền bệnh.
Bộ Y tế cũng khuyến cáo người dân phải giữ gìn vệ sinh chung; thực hiện ăn chín, uống chín; bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm; tăng cường vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng. Lau sạch các bề mặt, vật dụng tiếp xúc hằng ngày, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường. Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh; thực hiện vệ sinh môi trường. Tuyệt đối không tiếp xúc với người bị bệnh.
"Các bậc phụ huynh nên chú ý, khi các bé có biểu hiện sốt, rối loạn tiêu hóa, khó thở... cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để khám phát hiện bệnh và điều trị kịp thời. Trong trường hợp nghi ngờ, để khẳng định bệnh, bác sĩ sẽ phải tiến hành chọc dịch não tủy để xác định căn nguyên, điều trị sớm, tránh tình trạng phát hiện muộn, trẻ có nguy cơ để lại di chứng thần kinh" - BS Tùng khuyến cáo.
Bệnh do virus Coxsackie và dấu hiệu nhận biết:1. Viêm màng não vô khuẩn và viêm não: Bệnh nhân viêm màng não vô khuẩn điển hình có cơn sốt đột ngột kèm ớn lạnh, nhức đầu, sợ ánh sáng và đau khi vận động mắt, buồn nôn, nôn, lơ mơ, cổ cứng. 2. Bệnh sốt không đặc hiệu hay cảm cúm mùa hè: Biểu hiện lâm sàng phổ biến của nhiễm virus Coxsackie là sốt không đặc hiệu. Sau thời kỳ ủ bệnh 3-6 ngày, bệnh nhân thấy sốt đột ngột kèm uể oải, nhức đầu. 3. Bệnh tay-chân-miệng: Bệnh có thể tạo thành dịch và đặc trưng bằng viêm miệng, các ban có bọng nước trên bàn tay và bàn chân. Sau thời gian ủ bệnh 4-6 ngày, bệnh nhân xuất hiện sốt, chán ăn và uể oải, đau họng và nổi mụn nước ở niêm mạc miệng, lưỡi, sau đó là ở mu tay, đôi khi là lòng bàn tay. 4. Viêm họng mụn nước: Bệnh xuất hiện đột ngột bằng sốt cao, có khi tới 40oC, một số bệnh nhân co giật do sốt cao; đau đầu, đau cơ, nôn, đau họng... 5. Viêm màng ngoài tim cấp tính: Triệu chứng xuất hiện đột ngột bằng đau trước ngực, đau tăng lên khi hít vào và khi nằm ngửa, tiếng cọ màng ngoài tim xuất hiện sớm. Bệnh nhân thấy sốt, đau đầu và đau cơ. BS NGUYỄN BÁ TÙNG, Viện Vệ sinh y tế công cộng - Bộ Y tế _____________________________ Điều đáng lo ngại là đến nay bệnh do virus Coxsackie vẫn chưa có vaccine phòng bệnh. Do đó các phụ huynh cần đặc biệt chú ý phòng bệnh cho con. Nên cách ly trẻ bị bệnh để kiểm soát sự lây nhiễm, tăng cường vệ sinh cá nhân và môi trường, rửa tay thường xuyên, thực hiện sử dụng nhà tiêu hợp lý... Tuyệt đối không để trẻ tiếp xúc với người bị bệnh. PGS-TS TRẦN ĐẮC PHU, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng |