Quá trình tiến hóa không bao giờ thực sự dừng lại, đó là lý do mà con người hiện đại chúng ta vẫn đang trải qua các thay đổi trong sự tiến hóa.
Gần đây, một số nhà nghiên cứu đã phát hiện những bằng chứng hiển hiện trong gene của con người, chứng minh rằng khả năng sinh sản và chức năng tim của chúng ta vẫn đang thay đổi theo thời gian.
Chọn lọc tự nhiên không phải là một quá trình diễn ra ồ ạt và mạnh mẽ. Nó liên quan đến các thay đổi chậm chạp và kéo dài qua nhiều thế hệ. Những sự biến đổi này cũng cực kì nhỏ và tinh tế nên chúng ta khó lòng nhận ra được. Tuy nhiên, các nhà di truyền học ở Đại học Queensland tại Úc đã tìm ra cách để phát hiện những thay đổi này. Họ sử dụng phương pháp thống kê để tìm đột biến trong DNA.
Nhà khoa học Jian Yang, Jian Zeng và một nhóm các nhà nghiên cứu khác thuộc Viện Sinh học phân tử và Viện Não bộ Queensland của trường đại học đã nghiên cứu dữ liệu di truyền của 126.545 cá nhân tại Ngân hàng Sinh học Anh – đây là một cơ sở dữ liệu sức khỏe ẩn danh tại vương quốc Anh. Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra kỹ lưỡng 28 đặc điểm phức tạp, như mật độ khoáng xương gót chân, chứng hói đầu ở đàn ông, BMI, độ tuổi mãn kinh và lần đầu tiên có kinh nguyệt ở phụ nữ, độ tuổi của phụ nữ lần đầu tiên sinh con, lực bóp tay và tỷ lệ hông-eo.
Con người hiện đại vẫn đang tiến hóa. (Ảnh: iStock).
Bằng cách nghiên cứu các gene có mối liên kết với những đặc điểm kể trên của các cá nhân ở những độ tuổi khác nhau, các nhà khoa học có thể nhận thấy sự khác biệt giữa các thế hệ.
"Trong quá trình chọn lọc tự nhiên, hay "sự sống sót của cá thể phù hợp nhất", các đặc điểm có khả năng cải thiện sự sống còn của con người nhiều khả năng được truyền cho thế hệ tiếp theo. Tuy nhiên điều ngược lại cũng xảy ra, những đột biến DNA có ảnh hưởng bất lợi đến các cá thể phù hợp nhất cũng ít được di truyền cho thế hệ kế tiếp, đây được gọi là quá trình chọn lọc tiêu cực”, nhà nghiên cứu Yang phát biểu.
Các nhà nghiên cứu cho biết rằng, họ đã tìm thấy những bằng chứng về quá trình chọn lọc tiêu cực - ở đây là loại bỏ các biến thể gene có hại - trong một số đặc điểm. Và chứng cứ có sức thuyết phục nhất là những đặc điểm liên quan đến chức năng tim mạch và chức năng sinh sản.
Đối với chức năng tim mạch, nhóm nghiên cứu tìm thấy những thay đổi liên quan đến chu vi vòng eo và tỷ lệ eo-hông. Một lượng chất béo vượt mức bao quanh eo được phát hiện trước đây có liên quan đáng kể đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Nhóm nghiên cứu cũng tìm thấy bằng chứng về những thay đổi trong huyết áp.
Nhưng độ tuổi của phụ nữ ở thời kỳ mãn kinh - liên quan đến khả năng sinh sản - cho thấy sự thay đổi mạnh mẽ nhất. Độ tuổi mà lần đầu tiên phụ nữ có kinh nguyệt và lần đầu tiên sinh con là những dấu hiệu rất có ý nghĩa, vì chúng cho thấy mối tương quan chặt chẽ giữa khả năng sinh sản và và những gene di truyền phù hợp.
Tiến hóa gồm quá trình chọn lọc tiêu cực và tích cực. (Ảnh: Suckhoedoisong).
Đây không phải lần đầu tiên các nhà khoa học phân tích dữ liệu từ Ngân hàng Sinh học về những thay đổi trong quá trình tiến hóa ở người. Năm ngoái, các nhà nghiên cứu ở Trường Đại học California, Irvine đã nghiên cứu ADN của hơn 500.000 cá nhân để xem xét cả hai quá trình chọn lọc tích cực và tiêu cực. Họ phát hiện ra rằng sự tiến hóa sẽ có lợi ở những người đàn ông có chỉ số BMI cao (có lẽ do có khối lượng cơ bắp lớn) và ở những phụ nữ sinh con sớm.
Trong một nghiên cứu năm 2011, các nhà khoa học cho biết rằng những thay đổi trong quá trình tiến hóa phát triển khá đều đặn nhưng không dễ để nhận thấy. Vì phải mất khoảng một triệu năm để một đặc điểm tiến hóa phát triển và tồn tại. Nghiên cứu mới này có lẽ không giúp chúng ta nhận ra những thay đổi lớn lao mà tiến hóa tác động đến con người, nhưng nó giúp khoa học hiểu biết thêm về sự tiến hóa của tự nhiên và cách quá trình chọn lọc hoạt động.
"Chọn lọc tiêu cực ngăn các đột biến “xấu” lây lan ra toàn bộ dân số. Điều này có nghĩa là các biến thể ADN phổ biến có thể có ảnh hưởng nhỏ hoặc không hề ảnh hưởng đến các đặc điểm. Nghiên cứu này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cơ sở di truyền của các đặc điểm phức tạp và giúp tạo ra những thí nghiệm trong tương lai nghiên cứu về các đặc điểm phức tạp và hệ gen y học”, nhà khoa học Zeng cho biết.
Nghiên cứu của nhóm nhà khoa học đã được công bố trên tạp chí Nature Genetics.