Năm 1936, nhà văn người Mỹ Lowell Thomas đã viết trong phần giới thiệu cuốn sách "Đắc nhân tâm" của Dale Carnegie một điều mà sau này trở thành một tuyên bố thường được nhắc đi nhắc lại như: "Giáo sư William James của trường Harvard từng nói rằng một người bình thường chỉ phát triển 10% về khả năng trí tuệ tiềm ẩn của anh ta".
Sau đó, một số người cũng tuyên bố rằng, con người chỉ sử dụng 10% bộ não của họ. Nhưng điều này có đúng không?
Chúng ta sử dụng bao nhiêu phần trăm bộ não mỗi ngày? (Ảnh: Matt Cardy / Stringer qua Getty Images).
Chỉ là một huyền thoại?
Mặc dù vẫn chưa chắc liệu James, được coi là cha đẻ của tâm lý học Mỹ, có phải là người khởi xướng tuyên bố này hay không, nhưng chắc chắn rằng nó không đúng. Thay vào đó, "chúng ta luôn sử dụng toàn bộ bộ não của mình", Erin Hecht, trợ lý giáo sư về khoa học thần kinh tiến hóa tại Đại học Harvard, cho biết.
Julie Fratantoni, một nhà thần kinh học nhận thức và là người đứng đầu các hoạt động của Dự án BrainHealth tại Đại học Texas ở Dallas, Mỹ cho biết: “Đó chỉ là một huyền thoại buồn cười. Đó có phải là 10% của quá trình chuyển hóa năng lượng không? Có phải là 10% của hoạt động điện không? Có phải là mức độ oxy hóa trong máu?"… Huyền thoại này phổ biến đến mức sinh viên luôn hỏi về nó.
Hecht nói: “Trong lớp học của tôi, bất cứ khi nào có ai đó đưa ra câu chuyện hoang đường đó, tôi sẽ nói. "Nếu bạn chỉ sử dụng 10% bộ não của mình, thì có lẽ bạn đang phải dùng máy thở".
Hecht ví hoạt động của não với trái tim khi cơ thể nghỉ ngơi. Trái tim tiếp tục bơm ngay cả khi nó không hoạt động hết công suất. Tương tự như vậy, toàn bộ não và các tế bào của nó, được gọi là tế bào thần kinh, luôn hoạt động dù chỉ ở mức cơ bản.
Hecht nói: “Các tế bào thần kinh phải hoạt động ở một mức độ cơ bản nào đó để giữ cho chúng khỏe mạnh".
Theo Fratantoni và Hecht, trong khi não được phân loại thành các vùng riêng biệt, cơ quan này hoạt động thông qua nhiều mạng lưới khác nhau. Không có khu vực đơn lẻ nào từng hoạt động trong sự cô lập.
Não hoạt động như thế nào?
Làm thế nào để chúng ta biết phần nào của não đang hoạt động? Công cụ tốt nhất mà chúng ta có để đo lường hoạt động của não là chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI).
Kỹ thuật hình ảnh thần kinh này yêu cầu ai đó nằm trong một máy quét dạng ống trong khi phản ứng với các kích thích khác nhau. Máy quét đo lường sự thay đổi lưu lượng máu trong não, điều này cho thấy việc sử dụng năng lượng tăng lên ở các vùng khác nhau.
Hecht nói: “Ý tưởng là những phần não nhận được nhiều máu hơn sẽ đốt cháy nhiều năng lượng hơn và do đó, chúng liên quan nhiều hơn đến bất cứ điều gì bạn đang nghĩ về mặt chức năng”.
Bộ não của chúng ta tuyển dụng ít tài nguyên hơn cho các kỹ năng mà chúng ta biết rõ. Khi chúng ta thực hành một kỹ năng, bộ não của chúng ta thay đổi theo một số cách có thể quan sát được. Đầu tiên, mô não liên quan đến các vùng của kỹ năng đó mở rộng về mặt vật lý, theo Hecht.
Hecht cho rằng, các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng sự tăng trưởng này có thể đến từ việc các tế bào thần kinh phân nhánh để kết nối với các tế bào thần kinh lân cận, hoặc từ sự gia tăng mạch máu sẽ tạo điều kiện cho máu lưu thông nhiều hơn.
Đồng thời, bộ não càng luyện tập nhiều với một kỹ năng thì càng hoạt động hiệu quả hơn và càng cần ít năng lượng hơn.
Hecht nói: “Khi bạn trở nên thành thạo hơn ở một thứ gì đó mà bạn đang học, thì bộ não của bạn sẽ hoạt động ít hơn”.
Fratantoni cho biết, năng lượng tinh thần, hoặc nỗ lực có ý thức sử dụng để hoàn thành một nhiệm vụ, là một cách hiệu quả khác để các cá nhân đo lường mức độ sử dụng bộ não cá nhân của họ.
Làm thế nào để phát huy hết tiềm năng của mình?
"Bạn có thể làm gì để phát huy hết tiềm năng của mình?" Theo quan điểm của Hecht, câu trả lời là hãy siêng năng luyện tập bất cứ kỹ năng nào mà bạn đang trau dồi. Cuối cùng, khái niệm sử dụng 10% bộ não không chỉ sai mà còn không phù hợp.
Hecht đã đề cập rằng, sau một chấn thương suy nhược hoặc đột quỵ, một số người có thể phục hồi khả năng với các phần khác của não đảm nhận chức năng mà vùng bị tổn thương đã kiểm soát.
Tâm trí cực kỳ linh hoạt có thể tự phục hồi khi một vùng bị mất hoặc bị hỏng, vì vậy những gì bao gồm 100% có thể thay đổi. Ngay cả khi một phần não bị thương hoặc bị cắt bỏ, mọi tâm trí đều có thể tìm ra cách để hoạt động hết công suất.